Το 2013 η γερμανική κυβέρνηση δρομολόγησε το πρόγραμμα MobiPro για την προώθηση της επαγγελματικής κινητικότητας νέων από τη νότια Ευρώπη. Αυτό απευθυνόταν σε νέους που ενδιαφέρονταν για κάποια επαγγελματική εκπαίδευση στη Γερμανία, αλλά και σε νέους ανέργους που διέθεταν ήδη επαγγελματική κατάρτιση. Ένα χρόνο μετά τη διάσωση των τραπεζών στην Ισπανία και δύο χρόνια μετά την υπαγωγή της Ελλάδας και Πορτογαλίας στους ευρωπαϊκούς μηχανισμούς διάσωσης, η ανεργία των νέων, ειδικά σε Ελλάδα και Ισπανία, είχε φθάσει σε τρομακτικά επίπεδα.

Η γερμανίδα καγκελάριος Μέρκελ σκέφθηκε τότε να κάνει κάτι τόσο για τον συντηρητικό ισπανό πρωθυπουργό Μαριάνο Ραχόι, όσο και για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις της Γερμανίας, οι οποίες χρειάζονται επειγόντως μαθητευόμενους αλλά και εξειδικευμένους εργαζόμενους. Με το MobiPro η Άγκελα Μέρκελ φιλοδοξούσε να καταστήσει την πολιτική λιτότητας του Μ. Ραχόι λιγότερο επώδυνη για τις ισπανικές οικογένειες, ενώ ήλπιζε να βελτιώσει την κακή δημόσια εικόνα της στην Ελλάδα και την Πορτογαλία λόγω των σκληρών περικοπών που επιβλήθηκαν εκεί. Στο πρόγραμμα συμμετείχαν κυρίως Ισπανοί, οι οποίοι επέλεξαν θέσεις εκπαίδευσης κατά πλειοψηφία στον ξενοδοχειακό και στον κλάδο της εστίασης. Σε ό,τι αφορά το κομμάτι των εξειδικευμένων εργαζομένων, το MobiPro εστίασε κυρίως στην κάλυψη κενών θέσεων στους τομείς της νοσηλευτικής και της φροντίδας ηλικιωμένων.

Περίπου 7.500 νέοι άνεργοι νοτιοευρωπαίοι πήγαν στη Γερμανία από το 2013 μέσω του MobiPro. Κατόπιν ανάλυσης των οικονομικών στοιχείων του πιλοτικού αυτού προγράμματος, το γερμανικό υπουργικό συμβούλιο αποφάσισε το 2016 να μην συνεχιστεί. Η συνολική επιβάρυνση για τον γερμανικό προϋπολογισμό ανέρχεται σήμερα σε μισό δις ευρώ και το ποσοστό αυτών που διακόπτουν τη μαθητεία τους είναι πολύ υψηλό φθάνοντας το 40%.

Καλή ιδέα, αλλά…

Για τον μακροχρόνια άνεργο Χουάν Ντομίνγκεζ το MobiPro έμοιαζε στην αρχή με μάννα εξ ουρανού. Ωστόσο, τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν όπως τα είχε φανταστεί. Οι δυσκολίες στην εκμάθηση της γλώσσας ήταν και γι αυτόν ένας σοβαρός ανασταλτικός παράγοντας. «Πολλοί συμμετέχοντες στο πρόγραμμα, είτε δεν έχουν απολυτήριο, είτε είναι μακροχρόνια άνεργοι. Ελάχιστοι έχουν ταλέντο στην εκμάθηση ξένων γλωσσών και ενδιαφέρονται πραγματικά να γνωρίσουν τη Γερμανία. Χωρίς αυτές τις προϋποθέσεις δεν μπορεί να περιμένει κανείς ότι μετά από ένα εξάμηνο εκμάθησης γερμανικών στην Ισπανία θα είναι σε θέση να καταλάβουν τους προϊσταμένους τους αλλά και να μπορούν να εκφραστούν στα γερμανικά με κατανοητό τρόπο», επισημαίνει ανώνυμα μια καθηγήτρια γερμανικών που διδάσκει στο πλαίσιο του MobiPro.

Οι αρχικές προϋποθέσεις φάνταζαν ιδανικές για τον Χουάν Ντομίνγκεζ, όπως και άλλους νέους που αποφάσισαν να κάνουν αίτηση για συμμετοχή στο πρόγραμμα. Όλα τα αρχικά έξοδα ήταν πληρωμένα: Έξι μήνες μαθήματα γερμανικών στην Ισπανία, παράλληλη εκμάθηση της γλώσσας κατά τη διάρκεια της τριετούς επαγγελματικής εκπαίδευσης, εισιτήριο από την πατρίδα προς τη Γερμανία, μέρος των εξόδων μετακόμισης και δύο πτήσεις ετησίως προς την Ισπανία. Και η αμοιβή των 818 ευρώ το μήνα ήταν αισθητά υψηλότερη σε σχέση με αυτήν των γερμανών μαθητευόμενων. «Δεν μπορούσα να πω όχι», σχολιάζει ο Χουάν Ντομίνγκεζ, ο οποίος ξεκίνησε το 2015 μια τριετή εκπαίδευση ως συναρμολογητής ηλεκτρικών μηχανημάτων.

Μετά από μόλις δύο μήνες στη νότια Γερμανία όμως ο 24χρονος Ισπανός ήθελε να επιστρέψει στη Μάλαγα, στο πατρικό του σπίτι. «Στη Γερμανία ένιωθα απλά τρομακτικά μόνος», λέει.

Ευθύνες και στις δύο πλευρές

Παρόμοια κατάληξη είχε και η μαθητεία πολλών ακόμη συμπατριωτών του Χουάν Ντομίνγκεζ. Ο Αλφόνς Μπρενικμάιερ, υπεύθυνος Ισπανίας του Ιδρύματος Portica, που ανήκει στη γερμανική αλυσίδα ρούχων C&A και επενδύει σημαντικά σε προγράμματα εκπαίδευσης, εκτιμά ότι προγράμματα όπως το MobiPro λειτουργούν μόνον εφόσον οι συμμετέχοντες ενσωματώνονται σε οικογένειες. «Μόνο έτσι ζουν την κουλτούρα του τόπου και δεν απομονώνονται», υπογραμμίζει.

Ο Βιθέντε Μιλάν, επικεφαλής της εταιρείας διαμεσολάβησης και εύρεσης προσωπικού ΤΤΑ Personal GmbH, βρίσκει εδώ και χρόνια εξειδικευμένους εργαζόμενους για επιχειρήσεις στη Γερμανία χωρίς κρατικές επιδοτήσεις. Όπως εκτιμά, «οι επιχειρήσεις και οι εργαζόμενοι πρέπει να επενδύουν οι ίδιοι, ειδάλλως δεν υπάρχει η διάθεση να αντεπεξέλθουν στις δυσκολίες και με το παραμικρό πρόβλημα εγκαταλείπουν».

Αυτό κατέδειξε και η περίπτωση του MobiPro. Κανείς από τους συμμετέχοντες που αποφάσισαν να εγκαταλείψουν το πρόγραμμα μετά από μόλις μερικούς μήνες δεν έπρεπε να επιστρέψει οποιοδήποτε χρηματικό ποσό.

Στέφανι Κλαούντια Μύλερ / Άρης Καλτιριμτζής