የጉራጌ መስቀል 

ጉራጌና የመስቀል በዓል የአንድ ሳንቲም ሁለት ገጽታ ናቸው  ፡፡ ምክንያቱም በዓሉ የጉራጌ አካባቢ በልዩ ዝግጅትና ከሌላው በተለየና በደመቀ ሁኔታ የሚከበር በመሆኑ ነው ፡፡ መስቀል በአብዛኞቹ የጉራጌ አካባቢዎች መከበር የሚጀምረው ከመስከረም 14 አንስቶ ነው ፡፡ በዓሉ በእያንዳንዱ ቀናት በጾታና በዕድሜ ተከፋፍሎ የሚከበር ነው ይላሉ የመስቃን ወረዳ ነዋሪ የሆኑት አይናለም ተመስገን ፡፡ በጉራጌ መስቀል የልጆች እና የእናቶች በሚል እንደየባህሉ ይከበራል የሚሉት አይንዓለም “ በተለይ በእናቶች መስቀል አይቤ ፣ ቆጮ ፣ ጠላ ይዘጋጃል ፡፡ ምሽት ላይ 12 አካባቢ የደመራ ችቦ ይለኮሳል ፡፡ አሮጌው ዓመት አልፎ አዲሱ ዓመት መግባቱን የሚያበስሩ ዘፈኖች  ይከናወናሉ “ ብለዋል፡፡

ንቅ ባር 

በጉራጌየመስቀል በዓል አካባበር ዛሬ ሐሙስ ንቅ ባር በመባል ይታወቃል ይላሉ የወልቂጤው ነዋሪ አቶ ዳሞ በለጠ ፡፡ ይህም የበሬ ሻኛ እና ምላስ የሚቆረጥበት ቀን መሆኑን አቶ ዳሞ ይናገራሉ ፡፡ ከበሬው ብልት ውስጥ ሻኛና ምላስ የተመረጠበት የራሱ ትርጉም እንዳለው የሚናገሩት አቶ ዳሞ “ ሻኛ በበሬው አካል ላይ ከፍ ባለ ቦታ የተቀመጠ ፣ ለአይን መረፊያ የሆነ ነው ፡፡ ይህም ተመራቂው እንደሻኛው ከፍ ያለ ቦታ እንዲቀመጥ ለመመረቅ ነው ፡፡ ምላስ ደግሞ ለዚህ ሥረዓት የተመረጠው ምርቃቱ የሚሰጠው በምላስ በመሆኑ ነው ፡፡ በዚህም አባቶች ጋቢ እና ኩታ በመልበስና  አናታቸው ላይ ቅቤ በማስቀመጥ ምርቃቱን ያከናውናሉ “ ብለዋል ፡፡

የቤተሰብ ምርቃት 

በጉራጌ ወጣቶች ዘንድ የቤተሰብ ምርቃት ትልቅ ቦታ ይሰጠዋል ፡፡  መስቀል ደግሞ በተለያዩ ምክንያቶች ከቤተሰብ ርቀው የቆዩ የብሄሩ ተወላጆች የሚገናኙበት ነው ፡፡ በዓሉ ልጆች የወላጆች ምርቃት የሚቀበሉበት መሆኑን የጠቀሱት አቶ ዳሞ “ ምርቃት ለጉራጌ ወጣት ስንቁ ነው  ፡፡

ምክንያቱም በኑሮውና በሥራው ወደ ዕድገት ጫፍ የሚደርሰው በምርቃት ነው ተብሎ ይታመናል  ፡፡ በእርጥብ ሳር ተመርቆ ከቤቱ ያልወጣ ልጅ ውጤት አያመጣም ምንም ነገር አይሳካለትም ፡፡ ምክንያቱም መስቀል አዲስ ዓመት ነው ፡፡ የወራት መጀመሪያ ነው፡፡ አበቦች የሚያብቡበት ፣ እሸት የሚያሸትበት ወቅት ነው ፡፡ በዚህ ወቅት የሚመረቅ በረከት ያገኛል ተብሎ ይታመናል “ ብለዋል፡፡ 

ሸዋንግዛው ወጋየሁ 

ነጋሽ መሐመድ

ዮሐንስ ገብረ እግዚአብሔር