መፈንቅለ መንግሥቱን ያወገዘው የአፍሪቃ ሕብረት ወታደራዊው ኃይል ፕሬዝደንቱን ያለምንም ቅድመ ሁኔታ ከእስር እንዲለቅ አሳስቦ ነበር። 

ጊኒቢሳው ውስጥ መፈንቅለ መንግሥት የተደረገው በሀገሪቱ ፕሬዝደንታዊ እና ሀገራዊ ምርጫ በተካሄደ በሦስተኛው ቀን ነው። የምርጫው ይፋ ውጤት ከመገለጹ አስቀድሞ በሥልጣን ላይ የነበሩት የሀገሪቱ ፕሬዝደንት ኡማሮ ሲሳኮ ኢምባሎ እና ተፎካካሪያቸው የተቃዋሚ ፓርቲ እጩ ፈርናንዶ ዲያስ በየበኩላቸው አሸናፊነታቸውን ማወጅ ጀምረው ነበር።

ሥልጣኑን መቆጣጠራቸውን የገለጹት ወታደሮችም መፈንቅለ መንግሥት ለማካሄድ የወሰኑት በምርጫ መጭበርበር ሰበብ ሀገሪቱ ወደ አለመረጋጋት እንዳትገባ ለማዳን ነው ብለዋል። ወታደራዊው ኃይል በዋና ከተማዋ ቢሳዎ በሚገኘው ፕሬዝደንታዊ መኖሪያ አቅራቢያ የተሰማውን ተኩስ ተከትሎ ፕሬዝደንቱን ከሥልጣን አውርደው በቁጥጥር ሥር በማዋል የምርጫውን ሂደት አስቁመዋል። ከእሳቸው በተጨማሪ በምርጫው እንዳይሳተፉ ታግደው የነበረው የሀገሪቱ አንጋፋ የፖለቲካ ፓርቲ መሪ ዶሚኒጎስ ሲሞስ ፔሬራንምአብረው ማሰራቸው ነው የተዘገበው።  መንግሥታዊ ሥልጣኑን የያዘው ወታደራዊ ኃይል ሐሙስ ዕለት ለአንድ ዓመት በሀገሪቱ የሽግግር መንግሥቱን እንዲመሩ በሚል ጀነራል ሆርታ ኤንታምን ሰይሟል። ኤን ታም እስከ ቅርብ ጊዜ ድረስ ወታደራዊ አዛዥ እና በመፈንቅለ መንግሥት የተሰናበቱት ፕሬዝደንት ኢምባሎ የቅርብ ሰው ተደርገው የሚታዩ እንደነበሩ ነው የተነገረው። ጀነራሉ ሥልጣኑን ከተቆጣጠሩ በኋላ መፈንቅለ መንግሥቱን ያስከተለ ስጋት ነበር ያሉትን እንዲህ ገልጸዋል፤

«እርምጃችን እያደገ የመጣውን ዴሞክራሲን አደጋ እና የጊኒ ቢሳውን የተረጋጋ ፖለቲካ አደጋ ላይ የሚጥለው ስጋት ግልጽ ምላሽ ነው። ሕዝባዊ ትርምስን መፍጠር የሚችል፤ አልፎ ተርፎም ዴሞክራሲያዊ የሕግ የበላይነት ያለባቸው ተቋማትንም እስከማፍረስ የሚደርስ ስጋት ነው። ይህ ስጋት  እንዳይከስት ሊከላከሉት እና ሊያስቆሙት የሚገባ ነው።»

ያልተጣራው የመፈንቅለ መንግሥቱ መንስኤ

በመፈንቅለ መንግሥት ሥልጣን የተቆጣጠረው ወታደራዊ ኃይል ሀገሪቱን ለማረጋጋት በሚል ከፍተኛ ዕዝ ያቋቋመ ሲሆን ጀነራሉ የዚህ ዕዝ የበላይ ኃላፊም ናቸው። የፕሬዝደንታዊ ቤተመንግሥት ዘብ የበላይ ጀነራል ዴኒስ ኤን ካና ጊኒቢሳውን ለማተራመስ የተደራጀ እንቅስቃሴን ለማክሸፍ ሲባል መፈንቅለ መንግሥት ማካሄዳቸውን ለጋዜጠኞች ተናግረዋል። እሳቸው ይህን ይበሉ እንጂ አብዛኛው የሀገሪቱ ፖለቲከኞችም ሆኖ ነዋሪው የመፈንቅለ መንግሥቱ መንስኤና አላማ ምን እንደሆነ በወጉ የተረዳው አይመስልም። አዣንስ ፍራንስ ፕረስ ከሀገር ውጪ ከሚኖሩ የጊኒቢሳው ዜጎችና ምሁራን አገኘሁት ያለው መረጃ ደግሞ ገና ይፋ ያልወጣው የመጀመሪያው የምርጫ ድምፅ ቆጠራ ውጤት ተቃዋሚ ፖለቲከኛው ፈርናንዶ ዲያስ ማሸነፋቸውን ስላመለከተ ሥልጣን ተቃዋሚ ፖርቲ እንዳይዝ የተደረገ ሴራ ሳይሆን አይቀርም የሚል ነው። ስማቸው እንዳይገለጽ የጠየቁት የዜና አውታሩ ያነጋገራቸው የምዕራብ አፍሪቃ ፖለቲካ ተንታኝ እንደሚሉት፤ በመፈንቅለ መንግሥት ከመንበራቸው የተነሱት ኢምባሎ ከተባባሪዎቻቸው ጋር የምርጫ ሂደቱን አደናቅፈው በድርድር ተመልሰው ወደ ሥልጣን ሊመጡ ይችላሉ።

ዶቼ ቬለ ያነጋገራቸው ተቃዋሚው ፕሬዝደንታዊ እጩ ተፎካካሪ ፈርናንሶ ዲያስ መፈንቅለ መንግሥቱ መደረጉን ተከትሎ እራሳቸውን ሰውረው ተቀምጠዋል። ለደኅንነታቸው እንደሚሰጉ የተናገሩት ዲያስ የምርጫ ሂደቱን በማስቆም በሕገወጥ መንገድ «የሽግግር ፕሬዝደንት» የሰየመውን የሀገሪቱን ወታደራዊ ኃይል ከሰዋል። ፈርናንዶ ዲያስ መፈንቅለ መንግሥቱ የተደረገው ተሰናባቹን ፕሬዝደንት ኢምባሎን ለመጥቀም ሆን ተብሎ ነው ባይ ናቸው።

«በአሁኑ ጊዜ፣ በደህንነት ምክንያት ባልተገለፀ ቦታ ላይ ነን፣ ምክንያቱም እያሳደዱን ነው። አምባሳደሮችና ዓለም አቀፍ ድርጅቶችን አግኝነተን በጊኒ ቢሳው ያለውን እውነተኛ ሁኔታ አሳውቀናል። ምንም እንኳን ከሥልጣን የተፈናቀሉት ፕሬዝዳንት ኡማሮ ሲሶኮ ኢምባሎ እና ቡድናቸውየምርጫውን ውጤት በአካባቢ ኮሚሽኖች ደረጃ ለመቀየር በቀጥታ ጣልቃ ለመግባት ቢሞክሩም፣ አልተሳካላቸውም። በምርጫ ኮሚሽኑ ፕሬዝዳንት ላይም ጫና ለማሳደር ቢሞክሩ አልተሳካም፣ ለዚህም ነው ይህንን መፈንቅለ መንግሥት የፈጠሩት። በጊኒ ቢሳው የምርጫ ዘመቻውን የተከታተለ ማንኛውም ሰው መፈንቅለ መንግሥት እንደሌለ ያውቃል፣ ምክንያቱም የተሳተፉበት የፕሬዚዳንቱ የቅርብ ሰዎች ናቸው።»

የተቃውሞ ፖለቲከኛው እጩ ፕሬዝደንታዊ ተፎካካሪ ፈርናንዶ ዲያስ፤ በእሑድ ዕለቱ ምርጫ እንዳይሳተፉ የታገዱት የቀድሞው ጠቅላይ ሚኒስትር ዶሜኒጎስ ፔሬራ ድጋፍ አላቸው። ፔሬራ ጊኒቢሳው ከፖርቱጋል ነጻ እንድትወጣ የታገለው ሆኖም ከምርጫ የታገደው በምህጻሩ PAIGC የተገኘው ፓርቲ መሪ ናቸው። አንጋፋው ፓርቲ ከነመሪው በምርጫው መታገዱን ተከትሎ ሙሉ ድጋፉን ለዲያስ በመስጠቱ የምርጫ ውጤቱ ላይ ልዩነት እንዲከሰት ምክንያት ሳይሆን እንዳልቀረ ይገመታል። የፔቴራ መታሰርም ከዚህ ጋር የተገናኘ ይመስላል።

የምርጫው ውጤት ይፋ ሳይደረግ ሂደቱ በመፈንቅለ መንግሥት በመደናቀፉ የምርጫ

የጊኒቢሳው ጦር ኃይል ሀገሪቱ ከቅኝ ግዛትነት ከተላቀቀችበት ጊዜ አንስቶ በምዕራብ አፍሪቃዊቱ ሀገር ተፅዕኖው ከፍተኛ እንደሆነ ነው የሚነገረው። ምርጫውን የታዘቡ የአፍሪቃ ሕብረት እና የምሥራቅ አፍሪቃ የኤኮኖሚ ትብብር ኤኮዋስ በጋራ ባወጡት መግለጫ ከባድ ስጋት እንደተሰማቸው ገልጸዋል። «ሰላማዊ እና ሥርዓት ያለው» ባሉት የምርጫ የሕዝቡ ድምፅ ውጤት በሚሰማበት ቀን ዋዜማ መፈንቅለ መንግሥቱ ከመደረጉ በፊት ከሁለቱም ፕሬዝደንታዊ እጩዎች ጋር ተነጋግረው እንደነበር፤ በዚህም ሁለቱም ተፎካካሪዎች ውጤቱን በጸጋ ለመቀበል ፈቃደኝነታቸውን ገልጸውላቸው እንደነበርም አስታውቀዋል። 

ነጻነትና መፈንቅለ መንግሥት

ጊኒቢሳው በዚህ ሳምንት ያስተናገደችው መፈንቅለ መንግሥት የመጀመሪያዋ አይደለም። በተለይም የመጀመሪያው መፈንቅለ መንግሥት በጎርጎሪዮሳዊው 1980 ዓም ጀምሮ ተደጋጋሚ የመፈንቅለ መንግሥት ሙከራዎችና የተሳኩ የመንግሥት ፍንቀላዎች ተካሂደውበታል።ጊኒቢሳው በጎርጎሪሳዊው 1974 ከቅኝ ገዢዋ ፖርቱጋል ነጻነቷን በይፋ ካገነች ወዲህ በመፈንቅለ መንግሥት መሪዎቿን ስታስወግድ ለአራተኛ ጊዜ መሆኑ ነው። ባለፈው ወር እንደታየው ያለ በርካታ የከሸፉ የመፈንቅለ መንግሥት ሙከራዎችንም አሳልፋለች። ምዕራብ አፍሪቃዊቱ ሀገር በመፈንቅለ መንግሥት ከመታወቋ ጎን ለጎን በላቲን አሜሪካ እና አውሮጳ መካከል ለሚከናወን የአደንዛዥ እጽ ዝውውርም ዓይነተኛ መሸጋገሪያ መሆኗ ይነገርላታ።

ሸዋዬ ለገሠ

ነጋሽ መሐመድ