በኦሮሚያ ግጭት በተራዘመባቸው አከባቢዎች በጤና ተቋማት ላይ በሚደርስ ውድመትና ዝርፍያ የአከባቢው ማኅበረሰብ ተገቢ አገልግሎት ለማግኘት መፈተኑ ተነገረ። ችግሩ ግጭት በተስፋፋባቸው የወለጋ አራት ዞኖች፣ በምዕራብ ሸዋ እና ጉጂ እንደሚሰፋም የክልሉ ጤና ቢሮ መረጃ ያስረዳል። ማኅበረሰቡ እና የጤና ባለሙያዎች ደግሞ በፀጥታ ችግሩ ምክንያት ደም እና መድሃኒት እንኳ ተደራሽ ማድረግ ፈታኝ መሆኑ የሰዎች ህይወት ሊታከም በሚችል በሽታ እንዲያልፍ አስገድዷል ባይ ናቸው። 

የጊዳ አያና ሆስፒታል ከወረዳው በተጨማሪ በምሥራቅ ወለጋ ዞን አጎራባች በሆኑ በዙሪያው ለሚገኙ በግጭት ለሚሰቃዩ እንደ ኪረሙ፣ ኢበንቱ፣ ኦቦሪ፣ ሊሙ እና ሀሮ ሊሙ ከመሳሰሉ ወረዳዎች ለሚመጡ ታካሚዎች አገልግሎት የሚሰጥ ነው። ከአከባቢው የተሻለ አንጻራዊ ሰላም ይስተዋልበታል የሚባልት ይህ ሆስፒታል ቁጥራቸው ከፍ ላሉ ተገልጋዮች አገልግሎት ይሰጣልም ተብሏል። ይሁንና ከቅርብ ጊዜ ወዲህ በቂ የደም እና መድኃኒት አቅርቦት አለመኖሩ ሆስፒታሉን የአገልግሎት አሰጣጥ ፈታኝ እያደረገው መምጣቱን የሆስፒታሉ ሥራ አስከያጅ አቶ ሂርኮ ምትኩ ይገልጻሉ። «በአከባቢው ካለው ግጭት የተነሳ በሆስፒታሉ ላይ ያለው ጫና ከጊዜ ወደ ጊዜ ጨምሯል። አሁን የእነዚህ አምስት ወረዳዎች ፍላጎት ለማሟላት በቂ አቅርቦት መኖር ነበረበት። በአከባቢው አስተማማን ሰላም ስለሌ ወደ ዞን ከተማ ነቀምቴ በመሄድ መድኃኒት መግዛት አስቸጋሪ ነው። አሁን እንደ ወባ ያለ በሽታ ማገርሸቱ በተለይም ሕጻናትና እናቶችን እየጎዳ ነው። በትራንስፖርት ያለ መንግሥት ፀጥታ አካላት ጥበቃ መንቀሳቀስ አስቸጋሪ ነው። በመሆኑም ቅድሚያ ተሰጥቶ የፀጥታውን ችግር መፍታት ያስፈልጋል።»

እንደ ኃላፊው ማብራሪያ በሚያጋጥመው የደም እጥረት የእናቶች ህይወት እያለፈ ይገኛል፡፡ የመድኃኒት እጥረቱም ቢሆን ማዳን የሚቻለውን ህይወት እየቀጠፈ ነው። ዶይቼ ቬለ እዚህ አከባቢ ከሰፋው የፀጥታ ችግር ጋር በተያያ እየተስተጓጎለ ያለውን የኅብረተሰብ ጤና አገልግሎት ለማሻሻል እንደ እልባት በመንግሥት የተቀመጠው አቅጣጫ ምን ይሆን ሲል የዞኑ ምክትል አስተዳዳሪ አቶ ገመዳ ተፈራን ጠይቋል። እሳቸው ግን የአከባቢውን ፀጥታ በማሻሻል ሁሉንም የማኅበረሰብ አገልግሎት ለማሳለጥ አሁን የተሻለ ቁመና ላይ እንገኛለን ይላሉ። «ፀጥታው ላይ መንግሥት እየሠራ ነው። መሻሻሎችም አሉ። የመንገድና ትራንስፖርት አገልግሎትም ከባለፈው ዓመት አንጻር አሁን ተሻሽሏል። መንገዶች ጥገና ተደርጎላቸው የትራንስፖርት አገልግሎትም እንዲቀላጠፍና ሰው በአንድ ቀን ነቀምቴ ደርሶ እንዲመለስ እያስቻልን ነው። የጸጥታ ችግር አሁንም አለ። ግን እንደሚራ ሳይሆን ከአምና እንኳ የተሻሻለ የፀጥታ ደረጃ ላይ እንገኛለን።»

በኦሮሚያ መረጋጋት በሌለባቸው በአራቱ የወለጋ ዞኖች፣ በምእራብ ሸዋ እና በጉጂ ዞኖች የተጎዱ የጤና ተቋማት በስፋት መስተዋላቸውን የነገሩን ደግሞ የኦሮሚያ ጤና ቢሮ ምክትል ኃላፊ ዶ/ር ተስፋዬ ክበበው ናቸው። ባለፉት ሁለት ዓመታት አንዳንዴ መሻሻል ቢያሳይም በነዚህ አከባቢዎች የመድኃኒት እጥረትም በስፋት እንደሚስተዋል ዶ/ር ተስፋዬ አልሸሸጉም። እንደ ኃላፊው ማብራሪያ ጉዳት የደረሰባቸውን እንዚህ የጤና ተቋማት መልሰው አገልግሎት እንዲሰጡ፤ ዓለም አቀፍና አካባቢያዊ ግብረ ሠናይ ድርጅቶችን በማስተባበር መልሰው ሥራ እንዲጀምሩ ጥሬት ደረጋሉ። በዚህም ከላይ በተጠቀሱ ግጭት ባለባቸው አካባቢዎች በሙሉ አቅማቸውም ባይሆን እና አገለግሎቱን በወጥነት ባይሰጡም የጤና ተቋማቱ መልሰው ወደ አገለግሎት እንዲገቡ ግን ቢሮያቸው እንደሚጥር አስረድተዋል። ከውድመትም በላይ ስርቆት ለህክምና አገለግሎት መስተጓጎል ዋናው ምክንያት ነው ያሉን የኦሮሚያ ጤና ቢሮ ምክትል ኃላፊው ዶ/ር ተስፋዬ፤ ስርቆቱ በየትኛውም አካል ሊፈጸም እንደሚችል አስገንዝበዋል። በመንገድ ላይ የአምቡላንሶች እና ተሸከርካሪዎች ቃጠሎ መፈጸሙ ደግሞ ፈተናውን ማክበዱንም አብራርተውልናል። ከአንድ ሳምንት በፊት በኦሮሚያ ክልል በጤና ተቋማት ላይ እየደረሰ ያለው ውድመትና ዝርፊያ አሳስቦኛል ሲል መግለጫ ያወጣው ዓለም አቀፉ የቀይ መስቀል ኮሚቴ (ICRC) በምዕራብ ወለጋ መንዲ ብቻ 42 የጤና ተቋማት መውደማቸውን አሳውቋል።

ሥዩም ጌቱ 

ሸዋዬ ለገሠ

ኂሩት መለሰ