የዘንድሮው የአውሮጳውያን ዓመት አምና በመጋቢት ወር በኒጀር ዋና መዲና ኒያሚ በተካሄደዉ 35ኛዉ አስቸኳይ የአፍሪካ መሪዎች ጉባኤ የ54ሀገራት መሪዎች በፊርማቸው ያፀደቁትን ነጻ የአፍሪቃ የንግድ ቀጣና ትብብር የ2063 ዓ.ም አጀንዳ ለማሳካት ብሎም በፍጥነት ወደ ስራ ለመግባት እንቅስቃሴ የሚጀመርበትና የቀደመውን የቅኝ ግዛት ዘመን ድንበር ወደጎን በመተው አሕጉራዊ ውሕደትን በመፈጠር በአፍሪቃ የተዘጉ ድንበሮች ለነጻው አህጉራዊ የንግድ ገበያ የሚከፈቱበት ዓመት ሊሆን በተገባ ነበር ሲል ነው የዶይቼ ቨለ የጀርመንኛ ፕሮግራም ዘገባውን የሚጀምረው:: ይሁን እንጂ በአፍሪካውያን መካከል ያለውን ንግድና ኢንቨስትመንት የበለጠ እንደሚያሻሽለው፤ በርካታ የስራ ዕድሎችን እንደሚፈጠርና የኢኮኖሚ ቀጣይነት ያለው እድገት እንደሚያመጣ የተጠበቀው ይኸው ለሸቀጦችና ለአገልግሎቶች አንድ አህጉራዊ ገበያ የመፍጠር ዓላማ ያለው ነጻው አህጉራዊ የገበያ ሥርዓትና የንግድ ትብብር ስምምነት ዓለምን ሰቅዞ በያዘው የኮረና ወረርሽኝ ሳቢያ እንደሌላው የዓለም ሀገራት ሁሉ በአፍሪቃም የበሽታውን ስርጭት ለመግታት በተጀመረው ዘመቻ ድንበሮች በመዘጋታቸው ሳቢያ እንቅፋት ገጥሞታል::በመሰረቱ ድንበር የማይገድበው ነፃው የአፍሪቃ የንግድ ግንኙነት 1.3 ቢሊየን የሚሆኑትን የአፍሪቃ አህጉር ዜጎች የሚያስተሳስርና ከ 3.4 ትሪሊየን ዶላር በላይ የሚገመት ምጣኔ ሀብታዊ ቀጣና የሚፈጥር እንደሚሆንም ነው በልዩ ልዩ መድረኮች ሲገለፅ የቆየው::
እንቅስቃሴ የዕለት ተዕለት ሕይወት አካል ነው
በሸቀጦች ንግድ እና በሕዝቦች ዝውውር ላይ በአገራት መካከል ለረጅም ጊዜያት የዘለቀ እገዳን መጣል በተለይም በጎረቤቶቻቸው የንግድ ሸቀጦች የዕለት ጉርስ ፍጆታ ላይ ጥገኛ በሆኑና ጠንካራ የኢንቨስትመንት ትብብርን በመሰረቱ አገራት ላይ መጠነ ሰፊ ጉዳትና አሉታዊ ተፅዕኖ ማስከተሉ አይቀሬ ነው:: የአፍሪቃ የበሽታዎች መከላከያና መቆጣጠሪያ ማዕከል በያዝነው ወር መጀመሪያ ላይ ባወጣው አንድ ጥናት በአሁኑ ወቅት ከ 54ቱ የአፍሪቃ አገራት ከ 43 የሚልቁት በኮሮና በሽታ ምክንያት ድንበሮቻቸውን ዘግተዋል:: ምንም እንኳ አብዛኛው አገራት የልዩ ልዩ ምርቶችንና ሸቀጦችን ዝውውርን ለጊዜው ቢፈቅዱም በአገራት መካከል የድንበር መዝጋቱ እርምጃ ለረጅም ጊዜያት የሚዘልቅ ከሆነ በሂደት ከፍተኛ ማኅበራዊ፣ የንግድና የምጣኔ ኃብት ቀውስ በአፍሪቃ ያስከትላል የሚል ስጋትን አሳድሯል:: በቅርቡም የአፍሪቃ ህብረት ከጎረቤት አገራት ጋር በሸቀጦች ንግድ ላይ ግንኙነት በመሰረቱ ድርጅቶችና መንግስታት ላይ ድንበርን መዝጋት በጤና፣ በኢኮኖሚና ማሕበራዊ ዘርፍ መረጋጋት ላይ ከፍተኛ ጉዳት ማስከተሉ አይቀሬ ነው ሲል ስጋቱን በመግለፅ አስጠንቅቋል:: ይህ ስጋትና አደጋ ደግሞ አሁን ላይ በአንዳንድ የአፍሪቃ አገራት በግልፅ መታየት መጀመሩንም የዶይቼ ቨለ ዘገባ አመልክቷል:: ለአብነትም እንደ ጎርጎሮዋዊው አቆጣጠር በ 2000 ዓ.ም የተቋቋመውና በድህነት ስር ለሚገኙ እና በዝቅተኛ ገቢ ለሚተዳደሩ አገራት ሕዝቦችና ሕጻናት አዳዲስና ጥቅም ላይ ያልዋሉ መድሃኒቶችናን ክትባቶችን ለማዳረስ ሲንቀሳቀስ የቆየው "ጋቪ" የተሰኘው ዓለማቀፉ ግብረሰናይ ድርጅት ከ 300 ሚልዮን ለሚልቁ ሕጻናት የኮቪድ-19 ክትባት ተጠቃሚ ለማድረግና ሌሎችንም ተላላፊ በሽታዎች ለመከላከል የጀመረው እንቅስቃሴ በአንዳንድ የአፍሪቃ አገራት ድንበር መዘጋትና የአየር ትራንስፖርት እገዳ ምክንያት ትልቅ እንቅፋት ገጥሞት እንደቆየ በዚህ ወር መጀመሪያ ስጋቱን ገልፆ ነበር :: ምንም እንኳ የድርጅቱ ችግር አሁን ላይ ቢቀረፍም በአህጉሪቱ ያለው ጤናን ለመንከባከብ የሚደረገው እንቅስቃሴ ምን ያህል በድንበሮች ግንኙነት ላይ መወሰኑን በግልፅ አመላካች ነው::
እንደ ጎርጎሮዋዊው አቆጣጠር በ 1994 ዓ.ም ዓለማቀፉ የንግድ ተቋም ከተመሰረተ በኋላ ሁለተኛው ግዙፍ እንቅስቃሴ ነው የተባለለት የአፍሪካ ሀገራት ነፃ የንግድ ቀጠና ስምምነት ፈራሚ ሀገራት በአብዛኞቹ ምርቶቻቸዉ ላይ የቀረጥ ቅነሳ ለማድረግ የደረሱበት ስምምነትም በድህነት ኑሮዋቸውን ለሚገፉት አብዛኛው አፍሪቃውያን ተስፋን የሰነቀ ሆኗል:: ይሁን እንጂ በኮረና ወረርሽኝ ምክንያት በአፍሪቃ አገራት የሸቀጦች ዝውውር ላይ የተጣለው እገዳ የድንበር መዘጋትን ተከትሎ የመጣ ችግር ቢሆንም ከሁሉ አስከፊው የጉልበት ሰራተኞች የራሳቸውንና የቤተሰባቸውን ኑሮ ለመደጎም የጉልበት ስራ ፍለጋ ከቦታ ቦታ የሚንቀሳቀሱ መሆናቸውና በአብዛኛው አህጉሪቱ በተንቀሳቃሽ የሰራተኞች ኃይል ላይ በከፍተኛ ሁኔታ ጥገኛ መሆኗ በሂደት የድንበር መዝጋት እርምጃውና የአየር ትራንስፖርት አገልግሎቱ መቋረጥ አሁን ላይ አሳሳቢ ባይመስልም ውሎ አድሮ ግን ቀውሱን አስከፊ እንደሚያደርገው በጀርመን ላይፕዚግ ዩኒቨርሲቲ የአፍሪቃ ጥናቶች ተቋም ፕሮፌሰር የሆኑት ሮበርት ካፕል አፅንዖት ሰጥተው ይገልፃሉ::
"ለአብዛኛው አፍሪቃውያን ከቦታ ቦታ እንቅስቃሴ የዕለት ተዕለት የሕይወት አካል ነው:: ለምሳሌ ለተወሰነ ጊዜ ከመኖሪያ ቀያቸው ርቀው ወደ ሌላ ቦታ ይሄዳሉ፤ ስራ ሰርተው ገቢ ያገኙና ወደ ቤተሰቦቻቸው ይልካሉ:: በሄዱበት የስራ ልምድ ዕውቀትና ችሎታ ቀስመው ይመለሳሉ:: በዚህም እንቅስቃሴያቸው በድንበሮች አቅራቢያ ጠንካራ የግኑኝነት መስመሮችን ዘርግተዋል ወይም ፈጥረዋል" ሲሉ ካፕል ከዶይቼ ቨለ ጋር ባደረጉት ቃለ መተይቅ አስረድተዋል:: ከዚህ ውጪ ከምጣኔ ኃብት ትንታኔ አኳያም ስናየው ረዘም ላለ ጊዜ የሕዝቡን እንቅስቃሴ መገደብ አገራትን ለከፋ የኢኮኖሚ ዕድገት ቀውስ መዳረጉ አይቀርም ነው ያሉት:: ፕሮፌሰር ካፕል አይቮሪኮስትንም ለአብነት ይጠቅሳሉ:: የምዕራብ አውሮጳ አገራት በመኸር ወቅት በምስራቅ አውሮጳ የጉልበት ሰራተኞች እንደሚተማመኑ ሁሉ አያሌ የቡርኪናፋሶ ዜጎችም በአፍሪቃ ከፍተኛ የካካዎ አምራች ወደሆነችው አይቮሪኮስት ለእርሻ ስራ ይመጣሉ:: ይሁን እንጂ በአይቮሪኮስት ለረጅም ጊዜያት የኖሩ ሰዎች ጭምር በኮቪድ-19 ወረርሽኝ ስጋት የውጭ ዜጎች በመሆናቸው ምክንያት ወደመጡበት ሀገር እንዲመለሱ መደረጋቸውን ባለሙያው ያስረዳሉ::
"በዓለም ግንባር ቀደም የሆነችው የኮኮዋ አምራችዋ አገር አይቮሪኮስት ለበርካታ አሥርተ ዓመታት በጎረቤት አገራት የጉልበት ሰራተኞች ላይ ጥገኛ ነበረች:: ዛሬ ግን በወረርሽኙ ምክንያት በድንገት ይህን ለመገደብ ተገዳለች" ነው ያሉት ካፕል::

በደቡባዊ አፍሪቃ ያለው መልካም ትብብር

እንደሌሎች የዓለም ሀገራት በአፍሪቃም የምግብ ምርቶችን፣ የህክምና ዕቃዎችንና መድሃኒቶችን፣   የማምረቻ ቁሳቁሶችን፣   የኢንዱስትሪ ጥሬ ዕቃዎችን እና ግብአቶችን እንዲሁም ለዕለት ፍጆታ እጅግ አስፈላጊ የሆኑ ምርቶችን በድንበሮች መዘጋትና ከፍተኛ ቁጥጥር ምክንያት በወቅቱ ማቅረብ አለመቻል ከኮረና በሽታ ጉዳት ጎን ለጎን በአህጉሪቱ እጅግ የከፋ ቀውስን አስከትሎ ታይቷል:: በአሁኑ ወቅት በጭነት መኪና ትራንስፖርት የሚጓጓዘው የሸቀጦች ዝውውር ከበፊቱ ቀስ በቀስ እየተሻሻለ የመጣ ይመስላል ይላሉ የደቡብ አፍሪቃው ሲ.ኤፍ.አር የሎጂስቲክ ኩባንያ የመንገድ ጭነት ትራንስፖርት ሃላፊ ሾን መንዚስ:: የካምፓኒው ከባድ የጭነት ተሽከርካሪዎች የተለያዩ ሸቀጦችን በሁሉም አጎራባች የድንበር ኬላዎችና በደቡባዊ አፍሪቃ አገራት የልማት ማኅበረሰብ /ሳድክ/ አባል አገራት ጭምር በማጓጓዝ አገልግሎት እየሰጡ ይገኛሉ:: በቅርቡም ለዚምባብዌ የግሮሰሪ ሸቀጦችን እንዲሁም ለዲሞክራቲክ ሪፐብሊክ ኮንጎና ዛምቢያ የማዕድን ማምረቻ መሳሪያዎችን በማጓጓዝ የጭነት ትራንስፖርት አገልግሎት ሲሰጥ የቆየ ቢሆንም ከኮሮና መስፋፋት ጋር በተያያዘ ድንበሮች በመዘጋታቸው የኩባንያውን እንቅስቃሴ ገድቦት እንደቆየ ነው ሃላፊው የሚያስረዱት:: በአሁኑ ወቅት ግን ከሳድክ አባል አገራት የሚመረቱ ሸቀጦችን ወደ ደቡብ አፍሪቃ በባህር ትራንስፖርት በማጓጓዝ አማራጭ ዘዴዎችን ተጠቅመን ስራችንን በአግባቡ እያከናወንን ነው ብለዋል:: አዲስ በወጣው መመሪያና የድንበር ቁጥጥር ምክንያትም የትራንስፖርቱ አገልግሎት እየዘገየ አለመሆኑን ተናግረዋል::
"በመጀመሪያ አካባቢ በርካታ ችግሮችና ግራ መጋባቶች ነበሩ:: ሆኖም ከአንድ ሳምንት በኋላ በድንበር አካባቢ የጉምሩክ ሰራተኞች መመሪያዎችን በውል ተገንዝበው ተግባራዊ በማድረጋቸው ችግሩ ሊቃለል ችሏል" ብለዋል መንዚስ:: በዚህ የወረርሽኝ ችግሮ ውስጥ የትራንስፖርት ፍሰቱን ለማሳለጥ የድንበር ጠባቂዎች ላሳዩት መሻሻልና ከሸቀጦች ዝውውር ጋር በተያያዘ በቀጣናው ላለው ትብብርም ሃላፊው አመስግነዋል ::

ጠንካራ የቡድን ስራ ስኬት

በምስራቅ አፍሪካ ማህበረሰብ አባል ሀገራት /EAC/ በኩልም በኮረና ወረርሽን ምክንያት የድንበሮች መዘጋትን ተከትሎ የተፈጠረውን የሸቀጦች ከቦታ ቦታ ማጓጓዝ ችግር ለመፍታት ጥረት እየተደረገ ነው:: ትብብሩ ካለፈው ሰኞ ጀምሮ አንድ መመሪያ ያወጣ ሲሆን ሸቀጦችን በተቻለ ፍጥነት ወደሚፈለገው ስፍራ ለማጓጓዝ ሁሉም የድንበር ማቋረጫዎች ለከባድ የጭነት ተሽከርካሪ ትሪፊክ ክፍት እንዲሆኑ መመሪያው ያዛል:: "የምስራቅ አፍሪካ ማህበረሰብ አባል ሀገራት በብዙ መልኩ የተሳሰሩ ናቸው" የሚሉት በፅህፈት ቤቱ የጉምሩክና ንግድ ዋና ዳይሬክተር ኬንዝ ባጋሙሁንዳ የጭነት ተሽከርካሪዎችን ችግር በፍጥነት ለመቅረፍ እና በድንበር አካባቢ እንቅስቃሴዎችን እንዳይስተጓጎሉ ለማድረግ አባል ሀገራቱ የጋራ መግባባት ላይ በመድረስ መመሪያ ማዘጋጀታቸውን ለዶይቼ ቨለ አስረድተዋል:: "በአጋር ሀገራት ግዛቶችና በድንበር ኬላዎች የሚገኙ ተቋማትን ስራ ለማቃለል ብሎም ችግሩን ለመቅረፍ ፈጣንና አስቸኳይ አካባቢያዊ መመሪያዎችን እንድንወጣ አስገድዶናል:: ምንም እንኳ መመሪያዎቹ ሕጋዊና አስገዳጅ ባይሆኑም የቫይረሱን ስርጭት ለመቆጣጠር የሚተገበረውን እንቅስቃሴ ቀና ለማድረግና የጋራ እርምጃን ለማነቃቃት የታለሙ ናቸው:: " ብለዋል::

"በምሥራቅ አፍሪቃ ድንበሮች ያለው ሁኔታ “በጣም የተረጋጋ” ሊባል አይችልም ፣ ከቀን ወደ ቀን ይለያያል ፡፡ ግን ሁኔታው ከጊዜ ወደ ጊዜ ​​እየተሻሻለ ነው ፡፡ አንዳንድ ሀገራት  ድንበር ለሚያቋርጡ የጭነት መኪና አሽከርካሪዎች የቫይረስ ምርመራ በመጀመራቸው መጀመሪያ አካባቢ ላይ የተወሰኑ መጨናነቆችንና መዘግየቶችን ቢያስከትልም አሁን ችግሩ መቃለል ጀምሯል::" ሲሉም ይገልፃሉ ባጋሙሁንዳ:: በወረርሽኙ ምክንያት የድንበር ኬላዎች መዘጋታቸውን ተከትሎ የጭነት መኪና አሽከርካሪዎች ከቦታ ቦታ ስለሚዘዋወሩ ቫይረሱን ሊያዛምቱ ይችላሉ በሚል ስጋት የድንበሮች ቁጥጥር በመጥበቁ በዩጋንዳ ድንበር አቅራቢያ በምትገኘው የኬኒያዋ ማላባ ከተማ አንዳንዴ የሚከሰተው የትራፊክ ፍሰት መጨናነቅ እስከ 30 ኪ.ሜ ርዝመት እንደሚዘልቅ ሲትዝን የተሰኘው የቴሌቪዥን ጣቢያ በአንድ ዘገባው ጠቅሷል:: ቢቢሲም በዩጋንዳ በኮቪድ-19 በሽታ ከተጠቁት 79 ህሙማን ከ 20 የሚልቁት የካርጎ ከባድ የጭነት መኪና አሽከርካሪዎች መሆናቸውን በቅርቡ በዘገባው አመልክቷል:: አዲሱ የምስራቅ አፍሪካ ማህበረሰብ አባል ሀገራት መመሪያ ሁሉም አሽከርካሪዎች የኮቪድ-19 ምርመራ እንዲያደርጉ ስለሚያስገድድና በተወሰኑ የማቆሚያ ኬላዎች ብቻ እንዲጠቀሙ ስለሚያዝ በሕብረተሰቡ ውስጥ በሽታው እንዳይዛመት ዕድል ይፈጥራል የሚል ዕምነትም አሳድሯል:: 

 የአርሶ አደሮችና  የአነስተኛ የንግድ ሥራ ባለቤቶች ገቢ ጉዳት ገጥሞታል

ድንበር ተሻጋሪ የንግድ እንቅስቃሴ የሚያከናውኑ ዝቅተኛና መካከለኛ ገቢ ያላቸው ድርጅቶች በተለይ የበሽታውን ስርጭት ለመቆጣጠር በወጡ አስገዳጅ መመሪያዎችና ገደቦች ህልውናቸው ስጋት ላይ መውደቁን የምጣኔ ሃብት ባለሙያው ሮበርት ካፕል ይናገራሉ፡፡ 
" ድንበር በመሻገርና በኬላዎች አካባቢ ምርቶቻቸውን ይሸጡ የነበሩ በርካታ አርሶ አደሮች እንዲሁም ልዩ ልዩ ሸቀጦችን የሚነግዱ አነስተኛ የንግድ ባለቤቶች የግብይቱ እንቅስቃሴ ውሱን እየሆኑ በመሄዱ ጉዳት ገጥሟቸዋል " በማለት ያስረዳሉ:: የምስራቅ አፍሪካ ማህበረሰብ አሁን ላይ እነዚህን ዝቅተኛና መካከለኛ ገቢ ያላቸው ዜጎች እንዴት መደገፍ እንደሚችል እያሰላሰለ ይገኛል :: እንደ ባጋሙሁንዳ ገለፃ ችግሩን ለመቅረፍ የተለያዩ አማራጮች ለውይይት ቀርበዋል:: ከእነዚህም መካከል ምርት እና ሸቀጦቻቸውን በቀጥታ የመረጃ መረብ የግብይት ሥርዓት የማስተዋወቅ ዘዴን በመጠቀም ገቢያቸው እንዲያንሰራራ ማድረግ አልያም ለግብይት ሥርዓት የሚረዱ አነስተኛ መስተጋብሮችንና
 ሥርዓቶችን መዘርጋት የሚሉት ሃሳቦች ተነስተዋል ::ዘላቂ መፍትሄ የሚያመጡ ፖለቲካዊ ምክረ ሃሳቦች ተዘጋጅተው በቅርቡ ለውይይት የሚቀርቡ ይሆናል ብለዋል ሃላፊው ሲል ዶይቼ ቨለ ዳሰሳውን ያጠቃልላል::

እንዳልካቸው ፈቃደ