በፈረንጆቹ አቆጣጠር በ2021 በዓለማችን በአጠቃላይ፤ በተለይ ደግሞ በምሥራቅና በደቡብ አፍሪካ ሃገራት የሞት ቅጣት ተግባራዊነት ማሻቀቡን  ዓለም ዓቀፍ የሰብአዊ መብት ተሟጋች  ድርጅት አምነስቲ ኢንተርናሽናል አስታወቀ። ድርጅቱ ጉዳዩን አስመልክቶ ዛሬ ባወጣው መግለጫ እንዳተተው ሶማሊያ በተጠቀሰው ዓመት 21 ሰዎችን በሞት በመቅጣት ከምሥራቅ አፍሪካ የመሪነቱን ሥፍራ መያዟን ጠቅሷል።
አምነስቲ ኢንተርናሽናል የሞት ቅጣትን በተመለከተ ዛሬ ባወጣው ዓመታዊ ዘገባ በምሥራቅ አፍሪካ የሞት ቅጣት ተፈጻሚነት በእጥፍ ማደጉን ገልጿል። ሶማልያ 21 ደቡብ ሱዳን ደግሞ ቢያንስ 8 ሰዎች ላይ የሞት ቅጣት ተፈጻሚ ማድረጋቸውን በቅደም ተከተል መዝግቧል።
እንደዘገባው ባለፈው የፈረንጆቹ ዓመት በዓለማችን በ579 ሰዎች ለይ የሞት ቅጣት ተፈጻሚ ሆኗል። ይህ አሃዝ ከአውሮፓውያን አቆጣጠር ከ2020 ጋር ሲነጻጸር በ20 በመቶ ብልጫ አለው ብሏል አምነስቲ በመግለጫው። ለዚህ ቁጥር ማሻቀብ ኢራን ቢያንስ 314 ስዎችን በሞት በመቅጣት ከፍተኛ ድርሻ እንዳበረከተችም በዘገባው አመላክቷል። በ2020 በኢራን በሞት የተቀጡ ሰዎች ቁጥር 246 የነበረ ሲሆን በ2021 ወደ 314 አሻቅቧል። ለዚህም በምክንያትነት  ከአደንዛዥ እጽ ዝውውር ጋር የተያያዘ እንደሆነ በማመልከትም፤ ይህ ዓለም አቀፉ ማኅበረሰብ የሞት ቅጣት እንዲቀር የደነገገውን ሕግ የሚጻረር ነው በሏል።
የሞት ቅጣት በኢትዮጵያ ያለው ተፈጻሚነትን በተመለከተ ያነጋገርናቸው  የሕግ ባለሙያና ጠበቃ ወይዘሮ ቤዛ ብርሃኑን፤ ጉዳዩ ሰፊ ጥናትን የሚፈልግ መሆኑን በመጥቀስ በዕድሜያችው ቅጣቱ ተፈጻሚ የሆነው ሁለቴ ብቻ እንደሆኑ ገልጸዋል። 

በአብዛኞቹ ሃገራት ተግባራዊነቱ እየቀረ የመጣው  የሞት ቅጣት ከሰሀራ በስተደበቡብ ባሉ ሃገራት ከተለመደው አካሄድ በተለየ በሶማሊያ፣ ደቡብ ሱዳን እና ቦትስዋና መቀጠሉን አምነስቲ ኢንተርናሽናል በዘገባው አመልክቷል። 
የሞት ቅጣት በተለይ እንደ ኢትዮጵያ ባሉ ድሃ ሃገራት ከባድ ወንጀሎች እንዳይበራከቱ ማስተማሪያ ይሆናል የሚሉ እንዳሉ ሁሉ የለም መቅረት አለበት ብለው የሚከራከሩም አሉ። በዚህ ላይ የሕግ ባለሙያዋ  ወይዘሮ ቤዛ ብርሃኑ የሞት ቅጣት አስተማሪ ባለመሆኑ መቅረት እንዳለበት የግል አስተያየታቸውን ገልጸዋል።
 ከ2020 ዓመተ ምሕረት ጋር  ሲነጻጸር  ሳውዲ አረብያ በ2021 ዓም በሞት የቀጣቻቸው ሰዎች ቁጥር  በእጥፍ መጨመሩን ዘገባው ያመለከተ ሲሆን በያዝነው ጎርጎሪዮሳዊ ዓመትም በመጋቢት ወር ብቻ 81 ሰዎች ላይ የሞት ቅጣት  መፈጸሟን ጠቅሷል። እንዲያም ሆኖ አምንስቲ ኢንተርናሽናል በቻይና፣ ደቡብ ኮሪያ እና ቬትናም ያለውን የሞት ቅጣት ተፈጻሚነት በመረጃ የማግኘት ክልከላ ምክንያት ትክክለኛ አሃዝ ማካተት እንዳልተቻለ አመልክቷል።

ዮሐንስ ገብረ እግዚአብሔር   

ሽዋዬ ለገሰ