የሚሊንየም የዕድገት ግቦች ለአዳጊ አገሮች ተብሎ  እንደ ጎርጎሮሳውያኑ አቆጣጠር በ1990 ተጀምሮ በ2000 እና በ2005 ተከልሶ የወጣው ዕቅድ ከአካተታቸው 8 ነጥቦች  ሁለቱም የሚያተኩሩት በህጻናትና የእናቶች ሞት ቅነሳ ላይ ነው። ይኸውም ዕቅዱ ባለቀበት እንደ ጎርጎሮሳውያኑ አቆጣጠር በ2015 የሕጻናትን ሞት በሁለት ሦስተኛ መቀነስ፤ የእናቶች ደግሞ  በሦስት አራተኛ ለመቀነስ ዕቅድ ተይዞ ነበር። ይህን ዕቅድ ከማሳካት አንጻር የኢትዮጵያ ሚና በእናቶች ካላሳኩት አገሮች ተርታ ስትመደብ በሕጻናት ሞት ቅነሳ ግን ካሳኩት ተርታ መመደቧን  ፕሮፌሰር ነጋ አሰፋ ነግረውናል።
የሚልንየም የዕድገት ዕቅድ በሚነደፍበት ወቅት ከ1ሺህ ህጻናት 223ቱ አምስተኛ ዓመታቸውን ሳያከብሩ ይሞቱ ነበር።

ኢትዮጵያ ግቡን አሳክታለች  የተባለውም ወደ 78 በማውረዷ ነው። ይህ ቅነሳ ትልቅና የሚበረታታ ቢሆንም ከአደጉት አገሮች አንጻር ሲታይ ግን ይህ አሃዝ ግዙፍ እንደሆነ ፕሮፌሰር ነጋ አሰፋ ገልጸዋል። በንጽጽር በአደጉት ሐገራት የሕጻናት ሞት ከ1ሺው የሚሞቱት ከ2 እስከ 10 ብቻ መሆኑን በማነጻጸር። ይህ ነባራዊ ሁኔታ በዓለምአቀፍ ደረጃ በጥናት ከተለዩ የሕጻናት ሞት ምክንያቶች በተጨማሪ  እንደየአገሩ ሁኔታ ተጨባጭ ምክንያቶችን አውቆ መፍትሄ ለማበጀት የምርምር ስራው መጀመሩን ፕሮፌሰር ነጋ አሰፋ ያስረዳሉ። ፕሮፌሰር ነጋ አሰፋ በሐረማያ ዩኒቨርሲቲ የጤናና ሕክምና ሳይንስ ኮሌጅ መምህርና ተመራማሪ፤ ለረዥም ዓመታት በሕብረተሰብ ጤና፣ በስነ ተዋልዶ፣በእናቶችና ሕጻናት ጤና ላይ ምርምር በማድረግ የሚታወቁትና አሁን ደግሞ ለዝግጅታችን መነሻ የሆነንን  በዓለም አቀፍ ደረጃ የሚካሄደውን የሕጻናት ሞት ክትትል ጥናት አስተባባሪ ናቸዉ። ውስብስብ እና ከባድ የምርርምር ሂደቶችን ያለፈው የምርምር ሂደት ለሕጻናት ሞት 3 ዓበይት ምክንያቶችን አግኝቷል። አንደኛው በጽንስ ጊዜ ሕጻኑ በማህጸን ውስጥ እያለ የመታፈን ችግር፤ ሁለተኛው በወሊድ ጊዜ የሚያጋጥም መታፈንና መድሃኒትን በተላመደው የሳምባ ምች የመጠቃት መሆናቸውን ለማወቅ እንደተቻለ ፕሮፌሰር ነጋ አሰፋ ገልቸውልናል።  " ሞተው ስለሚወለዱ ሕጻናት የሞት መንስኤ ሕጻኑ በእናቱ ማሕጸን ውስጥ እያለ የሚያጋጥም የአየር መታፈን ችግር ነው።ይህም የእንግዴ ልጁ በተለያዩ ምክንያቶች ከሕጻኑ ጋር በከፊል ወይም ሙሉ በሙሉ ሲላቀቅ ሕጻኑ አየርና አስፈላጊ ምግቦች ከእናቱ ስለማያገኝና ከሕጻኑ የሚወጡ ቁሻዎች ስለማይወጡ ሞቶ ሊወለድ ይችላል።

ሁለተኛውየሕጻናት ሞት ምክንያት ተብሎ በምርምር የታወቀው በወሊድ ጊዜ የሚያጋጥም የመታፈን ችግር ነው። በማሕጸን ቆይታው ጤናማ የነበረው ሕጻን በወሊድ ጊዜ ከዋናው ማሕጸን እስከ በር ባለው ቦታ በተለያዩ ምክንያቶች ታፍኖ ሊሞት ይችላል። ከተወለዱ ቦኋላ 5 አመታቸውን ሳያከብሩ የሚሞቱት ሕጻናት የሞት ምክንያት ደግሞ በጀርም መመረዝና በሳምባ ምች መሆኑን የጥናት ግኝቱ አመላክቷል።"በምርምሩ የታወቁ የሕጻናት የሞት መንስኤዎችን ለመከላከል ምን መደረግ አለበት? በመጨረሻ ለተመራማሪው ፕሮፌሰር ነጋ አሰፋ ያነሳንላቸው ጥያቄ ነበር።
" እናቶች በእርግዝና ወቅት ከከባድ ሥራዎች መቆጠብ አባቸው። በማዋለጃ ሆስፒታች ጥልቅ ጽዳት የምንለው አይነት ጽዳት ማካሄድ በጀርም ምክንያት ሊመጡ የሚችሉትን ሞት ለመቀነስ ያስችላል። ይህን በተመለከተ ደግሞ ለጤና ባለሙያዎችና ለእናቶች ትምህርት መስጠት ያስፈልጋል"

ዮሐንስ ገብረእግዚአብሔር።

ነጋሽ መሐመድ