የኢትዮጵያ ሰብአዊ መብቶች ኮሚሽን በኦሮሚያ ክልል ከመስከረም 1 ቀን 2014 ዓ.ም. እስከ ጥቅምት 30 ቀን 2016 ዓ.ም. ባሉት ሁለት ዓመታት ባደረገው ክትትል እና ምርመራ ከሕግ ከፍርድ ውጪ የሆኑ እና በሲቪል ሰዎች ላይ የሚፈጸሙ ግድያዎች በከፍተኛ ደረጃ አሳሳቢ መሆናቸውን አመልክቷል።

ኮሚሽኑ ከተጎጂዎች፣ ከተጎጂዎች ቤተሰቦች፣ ከዐይን ምስክሮች፣ ከሕክምና ባለሙያዎች በአጠቃላይ 158 ሰዎችን በማነጋገር ባገኘው መረጃ በ9 ዞኖች የሚንቀሳቀሱ የመንግሥት የፀጥታ ኃይሎች፣ የኦሮሞ ነጻነት ሰራዊት እና ኢ-መደበኛ የአማራ ታጣቂዎች ዓለም አቀፍ እና ሀገር አቀፍ የሰብአዊ መብቶች እና የሰብአዊነት ሕጎችን በመጣስ "በርካታ ሲቪል ሰዎችን ከሕግ ወይም ከፍርድ ውጪ" መግደላቸውን ኮሚሽኑ ማረጋገጡን ገልጿል። በኮሚሽኑ የሰብዓዊ መብቶች ክትትል እና ምርመራ ሬጅናል ዳይሬክተር አቶ ይበቃል ግዛውን ተጨማሪ ማብራሪያ ጠይቀናቸዋል።

«በኦሮሚያ መንግሥት በሚያካሂዳቸው ዘመቻዎች ንጹሃን ዜጎች የጥቃት ሰለባ እየሆኑ ነው»

በተጨማሪም "በርካታ ሲቪል ሰዎች ለከባድ እና ቀላል የአካል ጉዳት፣ ለተስፋፋ እገታ፣ መፈናቃል እና ዝርፊያ ተዳርገዋል" ተብሏል። የደረሱ ጉዳቶች “እጅግ ከፍተኛ የሰብአዊ መብቶች ጥሰቶች” ናቸው።

ተጠያቂነት እንዲሰፍን መጠየቁ

ብሔራዊው  የመብት ተቋም - ኢሰመኮ በግጭቱ ተሳታፊ የሆኑ አካላት ያለምንም ቅድመ ሁኔታ ተኩስ አቁም አድርገው ለሰላማዊ መፍትሔ በቁርጠኝነት እንዲንቀሳቀሱ፣ "መንግሥት በዚህ ላይ ተሳትፎ ያላቸውን ተጠያቂ ለማድረግ፣ ነፃ፣ ግልጽ እና የሰብዓዊ መብቶችን ደረጃ የሚያሟላ የወንጀል ምርመራ እና የክስ ሂደት እንዲጀምር፣ ተጎጅዎችም እንዲካሱ" እንዲያደርግ ጠይቋል።

የዝቋላ ገዳም መነኮሳት ግድያ

ግድያዎች የተፈፀሙባቸው ዘጠኝ ዞኖች

ኢሰመኮ በኦሮሚያ ክልል በመንግሥት እና በታጣቂ ቡድኖች በሲቪል ሰዎች ላይ ግድያዎች የተፈፀሙት በቄለም ወለጋ፣ ምሥራቅ ወለጋ፣ ሆሮ ጉድሩ ወለጋ፣ ጉጂ፣ ምዕራብ ጉጂ፣ አርሲ፣ ደቡብ ምዕራብ ሸዋ፣ ሰሜን ሸዋ እና ምሥራቅ ሸዋ ዞኖች መሆኑን አስታውቋል። 

በኦሮሚያ ክልል ለሚፈፀም ግድያና እስራት የባለስልጣናት ትዕዛዝ አለበት መባሉ

ከዚሁ ጋር በተያያዘ በክልሉ ለሚፈፀም ከሕግ  ውጭ የሆነ ግድያ እና እሥራት አንድ ከፍተኛ የባለሥልጣናት ሚስጥራዊ ኮሚቴ ትዕዛዝ ሲሰጥ መቆየቱን እንዳረጋገጠ ሬውተርስ ትናንት ይፋ ያደረገው የምርመራ ዘገባ ያመለክታል።

አማጽያንን ለመደምሰስ በሚል ከሕግ አግባብ ውጭ ግድያ እና ሕገወጥ እስራት እንዲፈፀም ትዕዛዝ ይሰጥ የነበረው  "ኮሬ ነጌኛ" - የደኅንነት ኮሚቴ  በሚባል አካል መሆኑንም ጠቅሷል።

ሰለሞን ሙጬ

እሸቴ በቀለ