በዓለም ዙሪያ የበይነመረብ/የኢንተርኔት/ መዘጋት ያደረሰውን ኪሳራ በተመለከተ «ቶፕ10 ቪፒኤን» የተሰኘ ድረ ገፅ ባወጣው ዘገባ መሰረት በኢትዮጵያ ባለፈው አንድ ዓመት  ማለትም በጎርጎሪያኑ 2023 ዓ/ም የኢንተርኔት መዘጋት  ከ1.59 ቢልየን ዶላር በላይ ገቢ አጥታለች።ኢትዮጵያ ውስጥ በተደጋጋሚ የሚዘጋው፣ የሚገደበው ኢንተርኔት እና ያስከተለው ኪሳራ

ይህም ሀገሪቱን ከሩሲያ ቀጥሎ  በበይነመረብ መዘጋት በዓለም ከፍተኛ ኪሳራ ከደረሰባቸው ሀገራት  ሁለተኛዋ አድርጓታል። እንደ  ዘገባው  ባለፈው አንድ ዓመት በኢትዮጵያ ለ15 ሺህ ሰዓታት ገደማ በይነመረብ / ኢንተርኔት/ የተቋረጠ ሲሆን፤ ይህም 29.8 ሚልየን ህዝብ በይነመረብ ተጠቃሚ እንዳይሆን አድርጓል።
ይህም የበርካቶችን የዕለት ተዕለት ህይወት እየጎዳ  ነው። በኢትዮጵያ መከላከያ ሰራዊት እና በፋኖ ታጣቂዎች መካከል የሚደረገውን ግጭት ተከትሎ ላለፉት ስድስት ወራት በይነመረብ በተቋረጠበት የአማራ ክልል ነዋሪዎች የሚናገሩት ይህንኑ ነው። 

ባለፉት ሶስት ዓመታት በግራፊክ ንድፍ ስራ የሚተዳደር አንድ ስሙን መጥቀስ ያልፈለገ የባህርዳር ከተማ ነዋሪ እንደሚለው የበይነመረብ መቋረጥ በስራው ላይ ጫና ፈጥሮበታል።በአማራ ክልል የኢንተርኔት መቋረጥ በባንክ አገልግሎት፣ በግብረ ሰናይ እና የምርምር ሥራዎች ላይ ያሳደረው ተጽዕኖ
በክልሉ የጎንደር ከተማ ነዋሪ የሆኑ ስማቸው እንዲጠቀስ ያልፈለጉ እና የኮምፒዩተር ማሰልጠኛ ያላቸው አንዲት ግለሰብ እንደሚገልጹት በበይነመረብ መዘጋት ለበርካታ ዓመታት ይተዳደሩበት የነበረዉን  ስራቸውን ለማቆም ተገደዋል።

ሌላዋ ስማቸውም እንዳይጠቀስ ድምፃቸውንም እንዳንጠቀም የፈለጉ  በባህል አልባሳት ሽያጭ የሚተዳደሩ የባህርዳር ነዋሪ በበኩላቸው፤ ከዚህ ቀደም ቴሌግራምን በመሳሰሉ የማኅበራዊ መገናኛ ዘዴዎች አልባሳቱን በማስተዋወቅ ከፍተኛ የሽያጭ ገቢ ያገኙ የነበረ ቢሆንም፤ በአሁኑ ወቅት ግን በይነመረብ በመቋረጡ ገቢያቸው በእጅጉ መቀነሱን እና ቤተሰቦቻቸውን ለማስተዳደር መቸገራቸውን አስረድተዋል።

የበይነመረብ መዘጋት ከኢኮኖሚ ችግር ባሻገር በመማር ማስተማር ስራ ላይም የሚያሳድረው ተፅዕኖ ቀላል አይደለም።ስማቸውን መጥቀስ ያልፈለጉ አንድ  የባህርዳር ዩንቨርሲቲ ተመራማሪ እንደሚሉት፤ በዩንቨርሲቲው ካለፈው ነሀሴ ወር ጀምሮ ተቋርጦ የቆየው የበይነመረብ አገልግሎት  ከአንድ ወር በፊት እንደገና ጀምሯል። ያምሆኖ አገልግሎቱን ከቢሮ ውጭ ማግኘት ስለማይቻል አሁንም ድረስ ለመማር ማስተማሩ ስራ እንቅፋት መፍጠሩን ያስረዳሉ።
የበይነመረብ መዘጋት ዳፋ የረድኤት ድርጅቶችንም እየፈተነ ነው። በባህር ዳር ከተማ ተጋላጭ የማኅበረሰብ ክፍሎችን በመርዳት ላይ ያተኮረ አንድ መንግስታዊ ያልሆነ ግብረ ሰናይ ድርጅት ባልደረባ እንደሚሉት በይነመረብ በመቋረጡ ድጋፍ ከሚያደርጉላቸው ድርጅቶች ጋር  በአግባቡ መገናኘት አልቻሉም።በዚህም ድርጅቱ የሚሰጠውን አገልጎት በእጅጉ መቀነሱን ይገልፃሉ። 

አክሰስ ናው የተባለው የዲጂታል መብት ተሟጋች እንዳመለከተው  መንግሥታት በይነመረብን /ኢንተርኔት/ የሚዘጉት ግጭቶች ሲኖሩ፣ በምርጫ ወቅት፣ ሕዝባዊ ተቃውሞዎች ሲቀሰቀሱ እንዲሁም ፖለቲካዊ አለመረጋጋት ሲኖር ነው።

በኢትዮጵያም በተለያዩ ክልሎች የተፈጠሩ የፀጥታ ችግሮች እና የብሔራዊ ፈተናዎች   ዋነኛ የበይነመረብ መዘጋት ምክንያቶች ናቸው።
ከዚህ አኳያ ከአማራ ክልል በተጨማሪ በፌደራል ኃይሎች እና መንግሥት ሸኔ እያለ በሚጠራው እና በሽብርተኝት በፈረጀው፤ የኦሮሞ ነጻነት ሠራዊት መካከል የተከሰተውን ግጭት ተከትሎ በምዕራብ ኦሮሚያ ቄለም ወለጋን በመሳሰሉ አንዳንድ አካባቢዎችም ፣ የበይነመረብ አገልግሎት ተቋርጧል። 
በክልሉ የደምቢደሎ ዩንቨርሲቲ መምህር እና በርካታ የድሮን ፈጠራዎችን የሰራው ወጣቱ የፈጠራ ባለሙያ አማኑኤል ባልቻ እንደሚለው እሱ በሚያስተምርበት ዩንቨርሲቲ አገልግሎቱ ከወራት በፊት ጀምሯል። 
ያለበይነመረብ ፈጠራ አይታሰብም የሚለው አማኑኤል፤ የበይነመረብ አገልግሎት አለመኖር ወይም መቋረጥ በፈጠራ ስራ ላይ  አሉታዊ ተፅዕኖ ያሳድራል።

በአጠቃላይ በይነመረብ አገልግሎት በዓለማችን እንዴት እንደምንግባባ፣ እንደምንማር፣ እንደምንሰራ፣ ገንዘባችንን እንደምናስተዳድር፣የ መዝናኛ ዘዴ እና መገበያየትን ሁኔታ በእጅጉ ቀይሯል።በአንፃሩ ዓለማችንን ወደ አንድ መንደር እየቀየረ ነው የሚባለው ይህ አገልግሎት ሲቋረጥ በሰዎች የዕለት ተዕለት ህይወት ላይ የሚያሳድረው ጫና ቀላል አይለም።
ለዚህም ነው በጎርጎሪያኑ ከ2016 ዓ/ም ጀምሮ የተባበሩት መንግስታት ድርጅት የበይነመረብ አገልግሎትን እንደ ሰብዓዊ መብት እንዲቆጠር የደነገገው።  የተባበሩት መንግስታት ድርጅት ደጋግሞ እንደሚጠቅሰው በአንድ ሀገር የበይነመረብ መዘጋት ካለ ያኔ ስለ ሰብዓዊ መብቶች አብዝቶ መጨነቅ ያስፈልጋል።ከዚህ አንፃር ብዙ ተችዎች የበይነመረብ መዘጋት ከኢኮኖሚ ኪሳራው በተጨማሪ የህዝቡን ነፃ የመረጃ ፍሰት በመገደብ እና በማቋረጥ የዜጎችን ነፃነት መጣስ ነው ብለው ይከራከራ።

በኢትዮጵያ በይነመረብ በተቋረጠበት የአማራ ክልልም የኢትዮጵያ ሰብዓዊ መብት ኮሚሽን በተለያዩ ጊዜዎች ባወጣቸው መግለጫዎች የአስገድዶ መድፈር፣የሰላማዊ ሰዎች ግድያ  እና የድሮን ጥቃቶችን የመሳሰሉ የሰብዓዊ መብት ጥሰቶች  በክልሉ  መፈፀማቸውን ሲገልፅ ቆይቷል።

ይሁን እንጅ በበይነመረብ መዘጋት ሳቢያ መገናኛ ብዙኃንና የሰብዓዊ መብት ድርጅቶች በክልሉ ወቅታዊ መረጃዎችን ለማግኘት አሁንም ድረስ አዳጋች ነው።በአማራ ክልል የኢንተርኔ እገዳ እንዲነሳ ዓለም አቀፍ ጥሪ
ይህንን ዘርፈ ብዙ ችግር የተገነዘቡ ከ150 ሃገራት የተውጣጡ ወደ 300 የሚሆኑ ለሰብአዊ መብቶች መከበር የሚሟገቱ ዓለም አቀፍ ድርጅቶች ከወራት በፊት በአማራ ክልል የተጣለው የበይነመረብ እገዳ በአስቸኳይ እንዲነሳ ጥያቄ ማቅረባቸው ይታወሳል።

ሙሉ ዝግጅቱን የድምፅ ማዕቀፉን ተጭነው ያድምጡ።

ፀሀይ ጫኔ

ነጋሽ መሀመድ