"የአፍሪቃው ቼጉቬራ" በሚል መጠርያ የሚታወቁት እና ከሠላሳ አራት ዓመት በፊት የተገደሉት የቀድሞ የቡርኪና ፋሶ ፕሬዝዳንት የቶማስ ሳንካራ፤ተባባሪ ገዳዮች በያዝነዉ ሳምንት ረቡዕ የፍርድ ዉሳኔን አግኝተዋል። በሳህል ግዛት ዉስጥ የምትገኘዉ የቡርኪና ፋሶ የቀድሞው ፕሬዝዳንት ብሌዝ ኮምፓዎሬ፤ የቶማስ ሳንካራን ግድያን በማስፈፀም ተባብረዋል ሲል መዲና ዋጋዱጉ የሚገኝ ፍርድ ቤት ባለፈዉ ረቡዕ የእድሜ ልክ እስራት በይኖባቸዋል። ወታደራዊዉ ፍርድ ቤት እንዳስቻለዉ የ 71 ዓመቱ የቀድሞ የቡርኪናፋሶ ፕሬዚዳንት ብሌዝ ኮምፓዎሬ፤ በጎርጎረሳዉያኑ በ1984 ዓ.ም ቶማስ ሳካራን በማስገደል ወንጀል ተጠያቂ ሆነው አግኝቷቸዋል።

የቶማስ ሳንካራ ባልነጀራ ከነበሩት ከብሌዝ ኮምፓሬ በተጨማሪ በግድያዉ ወቅት የቡርኪናፋሶ የጸጥታ ኃላፊ እና በዚያን ጊዜ የነበረው የጦር አዛዥ የዕድሜ ልክ እስራት ተፈርዶባቸዋል። ዋጋዱጉ የሚገኘዉ የጦር ፍርድ ቤት እንዳስወቀው፣ ሦስቱም ወንጀለኞች "በመንግሥት ደህንነት ላይ በተፈጸመ ጥቃት" ተሳትፈዋል።

ብሌዝ ኮምፓዎሬ፤ ቶማስ ሳንካራን በመግደል ከተባበሩ በኋላ  የቀድሞ ጓደኛቸዉን ሥልጣን ይዘዉ ቡርኪናፋሶን  ለ27 ዓመት ገዝተዋል። ሳንካራ ከተገደሉ ከብዙ ዓመታት በኋላም በአፍሪቃ ከፍተኛ ክብር እና አድናቆት ሲያገኙ ዘልቀዋል። አስገድለዉ ቦታቸዉን የተቆናጠጡት ብሌዝ ኬምፓዎሬ የራሳቸዉ ህዝብ ክፉኛ ስለጣላቸዉ እና በጎርጎረሳዉያኑ በ2014 ዓ.ም በተካሄደባቸዉ ከፍተኛ ሕዝባዊ ተቃውሞ ሥልጣናቸዉን ለቀዉ ወደ ጎረቤት ሃገር ኮት ዲቩዋር ተሰደዋል።

ኮምፓዎሬ ዋጋዱጉ የሚገኘዉ ወታደራዊ ፍርድቤት ባስቻለዉ ፍርድ ሂደት ላይ አልተገኙም። ይሁንና የእስር ቤቱ ትዕዛዝ በጎረቤት ሃገር በመሸሸጋቸዉ እንደማይቀርላቸዉ ይታመናል።  

እንደጎርጎረሳዉያኑ አቆጣጠር በ1983 ዓ.ም ስልጣን የያዙት የቀድሞው መኮንን ቶማስ ሳካራ፤ ጥቅምት 15 ቀን 1987 ዓ.ም ምሽት በዋጋዱጉ ከአሥራ ሁለት የ"ብሔራዊ አብዮታዊ ምክር ቤት" አባላት ጋር በጥይት ተገደሉ። ከመፈንቅለ መንግሥት ግልበጣው በኋላ ነበር ብሌዝ ኮምፓሬ ለ27 ዓመታት የፕሬዚዳንትነቱን ሥልጣን የተቆጣጠሩት። ኮምፓወሬ ከመጀመርያዉም በሳንካራ ግድያ ተጠርጥረዋል። የሳንካራ የፍርድ ሂደት ከቡርኪና ፋሶ ባሻገር የአካባቢዉን ሃገራት ሁሉ ትኩረት ስቦ ነዉ የሰነበተዉ። ሳንካራ አሁንም በቦርኪናፋሶ ሆነ በአህጉር አፍሪቃም ሆነ በዓለም ላይ ዝናቸዉ ላቅ ያለ ነዉ። 

«የአፍሪቃ ቼ ጉቬራ» ቶማስ ሳንካራ ለድሆች የሚቆረቆሩ ለእኩልነትን የቆሙ፤ ቅኝ ገዢና ጨቋኝን የሚቃወሙ ሕዝብ ለመብቱ እንዲታገል የሚያነሳሱ አብዮተኛ ነበሩ።  ሞተር ብስክሌት በመጋለብ፤ ጊታር በመጫወት ይታወቁ የነበሩት ሳንካራ፤ በመልከ መልካምነታቸዉና ቁመናቸዉም «አማላዩ ወጣት» የሚሉዋቸዉ ጥቂቶች እንዳልነበሩ ይነገርላቸዋል። በ 33 ዓመታቸዉ ስልጣንን የያዙት ቶማስ ሳንካራ፤ በራሱ የሚተማምን አፍሪቃዊ መሪም ይሏቸዉ ነበር።   

በፈረንሳይ ቅኝ ገዢዎች አፐር ቮልታ በሚል ስም ትጠራ የነበዉን ሀገራቸዉን ሳንካራ ቡርኪና ፋሶ ብለዉ ሰይመዋታል። ቡርኪናፋሶ ማለት «የትክክለኞች አገር» እንደማለት ነዉ በሀገራቸዉ መግብያ። ሳንካራ የሀገራቸዉ ደሃ ሕዝብ በምግብ ራሱን እንዲችል የአስተራረስ ዜዴዉን እንዲያሻሻል አድርገዋል። ኢንዱስትሪ እንዲስፋፋ፤ሕዝቡም የአገር ዉስጥ ምርትን እንዲጠቀምም አበረታተዋል። ቶማስ ሳንካራ በቡርኪናፋሶ ትምህርት እንዲስፋፋ፤ የጤና አገልግሎት እንዲዳረስ ብዙ ጥረት ማድረጋቸዉም ይነገርላቸዋል።

በጎርጎረሳዉያኑ 1987 ዓ.ም ቶማስ ሳንካራ በአዲስ አበባ የአፍሪቃ አንድነት ድርጅት ጉባኤ ላይ ባደረጉት ታሪካዊ ንግግራቸዉ ይታወሳሉ። ንግግራቸዉ ግን በምዕራቡ ዓለምም ሆነ በምዕራባዉያን ድጋፍ ስልጣን የያዙ አፍሪቃዉያን መንግሥታትም አልወደዱላቸዉም ነበር።

በጎርጎረሳዉያኑ ጥቅምት 15 ቀን 1987 ዓ.ም በወታደሮቻቸዉ የተገደሉት የፓን አፍሪካኒዝም አቀንቃኙ ቶማስ ሳንካራ፤ ሕዝባቸዉ ልብ ዉስጥ ዛሬ ድረስ ፕሬዚደንት ናቸዉ። መዲና ዋጋዱጉ ላይ በስማቸዉ የተሰየመ ዩንቨርስቲ ይገኛል። በዝያዉ በመዲናዋ በሚገኝ የመዝናኛ ፓርክ ዉስጥ ስድስት ሜትር ርዝማኔ ያለዉ ኃዉልት ቆሞላቸዋል። የሳንካራ አስክሬን ባረፈበት መቃብር ቤት የሲናማ አዳራሽና ቶማስ ሳንካራ የሚባል ቤተ-መጽሐፍትም ይገኛል። እነዚህ የወጣቱ አብዮተኛ የቶማስ ሳንካራ ማስታወሻዎች፤ ወጣቱ ትዉልድን ጠንካራ ፍህታዊ ፤ ሃገር ብሎም አህጉር አፍሪቃን ወዳድ አድርጎ ይቀርፃል የሚል ተስፋ ተጥሎበታል። በ 37 ዓመታቸዉ የተገደሉት  "የአፍሪቃው ቼጉቬራ" ቶማስ ሳንካራ ዛሬ በህይወት ቢኖሩ 71 ዓመት ሆንዋቸዉ ነበር።

አዜብ ታደሰ

ሸዋዬ ለገሠ