የዩጋንዳዉ ፕሬዝደንት ዩዌሪ ሙሴቬኒ 35 ዓመት የኖሩበትን የመሪነት ሥልጣን ለሚቀጥለዉ 5 ዓመት እንደያዙ እንደሚቀጥሉ ባለፈዉ ጥር በተደረገዉ ምርጫ አረጋግጠዋል።የጅቡቲዉ ፕሬዝደንት ዑስማኤል ዑመር ጉሌሕ ካጎታቸዉ የወረሱትን ሥልጣን 22 ዓመት ኖረዉበታል።ነገ አርብ በሚደረገዉ ምርጫ ደግሞ ትንሺቱን፣ በረሐማይቱን ግን ሥልታዊቱን ሐገር ለተጨማሪ 5 ዓመት ለመግዛት አቅደዋል።ፕሬዝደንት ኢሳያስ አፈወርቂ ኤርትራን ሁለት ዓመት በይፋ ወይም በሕግ ሳይታወቅ፣ 28 ዓመት በይፋ ገዝተዋል።ምርጫ፣ ተፎካካሪ የሚባል ጣጣ የለባቸዉም።በያዙት ስልጣን እንደሚቀጥሉ እንጂ እስከ መቼ እንደሚቀጥሉ የሚያዉቁትም ፈጣሪና እሳቸዉ ብቻ ናቸዉ።
ሶስቱን ጨምሮ በሕይወትና ሥልጣን ካሉ የአፍሪቃ መሪዎች ረጅም ጊዜ የቆዩትን በደምሳሳዉ እንቃኝ።ዘመኑ በሙሉ እንደ ጎርጎሪያኑ አቆጣጠር ነዉ።

ኢኳቶሪያል ጊኒ፣ ቴኦዶሮ ኦቢያንግ 

ዘንድሮ 78 ዓመታቸዉ።የ36 ዓመት ወጣት እያሉ አጎታቸዉን በመፈንቅለ መንግስት አስወግደዉ የትንሺቱን ግን በነዳጅ ሐብት የበለፀገችዉን ሐገር የፕሬዝደትነት ሥልጣን ያዙ።41 ዓመት አለፋቸዉ።ከ1992 ጀምሮ ተቃዋሚ ፓርቲዎች ሕጋዊ እዉቅና አግኝተዋል።ይሁንና የዚያችን የባሕር ዳርቻ ሐገር ፖለቲካ የሚዘዉሩት እሳቸዉና የኢኳቶሪያል ጊኒ ዴሞክራሲያዊ ፓርቲ የተባለዉ ፓርቲያቸዉ ነዉ።ለልጃቸዉ የምክትል ፕሬዝደትነቱን ስልጣን ሰጥተዋቸዋል።ምርጫ በተደረገ ቁጥር ጠንካራዉ ገዢ የሚያገኙት ድምፅ ከመረጩ ድምፅ 90% ነዉ።ተቃዋሚ ፓርቲዎች አንዳዴ ሲሰለቻቸዉ እራሳቸዉን ከምርጫ ያገልላሉ።

 

ካሜሩን፣ ፓዉል ቢያ

እስከ 1982 ድረስ ለ7 ዓመት ጠቅላይ ሚንስትር ነበሩ።በ1982 የእስከያኔዉ ፕሬዝደንት አሕማዶ አሒጆ «በጤና እጦት» ምክንያት ስልጣን ሲለቁ ቢያ የማዕከላዊ አፍሪቃዊቱን ሐገር የመሪነት ሥልጣን ተቆጣጠሩ።ካሜሩን ከ1992 ጀምሮ አምስት ጊዜ ፕሬዝደንታዊ ምርጫ አድርጋለች።አምስቴም ያሸነፉት እሳቸዉ ናቸዉ።ተቃዋሚ ፓርቲዎች ብዙዎቹን ምርጫዎች «የተጭበረበሩ» በማለት ወቅሰዋል።የሰማቸዉ የለም።ሰዉዬዉ፣ «አንድ ሰዉ ከሁለት ዘመነ-ሥልጣን በላይ ሐገር ለመምረት በምርጫ አይወዳደርም» የሚለዉን የሐገሪቱን ሕግ ሽረዉ ካሜሩንን መግዛት ከጀመሩ 38 ዓመት አለፋቸዉ።ዕድሜያቸዉ ግን እየገሰገሰ ነዉ።88 ዓመታቸዉ።

 

ኮንጎ ሪፐብሊክ (ብራዛቪል)፣ ዴኒ ሳሶ ንጉዌሶ

እንደ ኢኳቶሪያል ጊኒ በነዳጅ ዘይት፣ እንደ ካሜሩን በደን ሐብት የበለፀገችዉን  የማዕከላዊ አፍሪቃዊቱን ሐገር 38 ዓመት ገዝተዋል።ዘመነ ስልጣናቸዉ ግን እንደ ብዙዎቹ ብጤዎቻቸዉ በመደዳ የቀጠለ አይደለም።የገዙት መሐል ላይ አረፍ እያሉ ነዉ።በ1979 ሥልጣን ያዙ።«መልካም ፈቃዳቸዉ ሆኖ» በ1992 ሐገራቸዉ ለመጀመሪያ ጊዜ የመድብለ ፓርቲ ምርጫ አስተናገደች።ተሸነፉ።ግን እሳቸዉ እንደመሪ የሌሉባት ሐገር ሠላም አላገኘችም።በርስበርስ ግጭትና ጦርነት ትተረማመስ ገባች።ንጉዌሶ በ1992ቱ ምርጫ ያሸነፏቸዉን ፓስካል ሊሶዉባን ከ5 ዓመት በኋላ ከስልጣን አስወግደዉ የብራዛቪልን ቤተ-መንግሥት መልሰዉ ተቆጣጠሩ።1997።
በ2015 የመሪዎችን  ዘመነ-ሥልጣን የሚገድበዉን የሐገ መንግስት አንቀፅ ሻሩት።እና እንደገና ሲታጩ፣ ሲመረጡ፣ ሲታጩ ሲመረጡ እዚሕ ደርሰዋል።የመጨረሻዉ ምርጫ የተደረገዉ  መጋቢት አጋማሽ ነበር።ንጉዌሶ አሸነፉ።ቀጠሉም።77 ዓመታቸዉ ነዉ።

 

ዩጋንዳ፣ ዩዌሪ ሙሴቬኒ

ዩዌሪ ሙሴቬኒ የሚመሩት አማፂ ቡድን ከአምስት ዓመት የነፍጥ ዉጊያ በኋላ የፕሬዝደንት ሚልተን አቦቴን መንግሥት አስወግዶ ርዕሠ-ከተማ ካምፓላን ተቆጣጠረ።ጥር 29፣ 1986።ከዚያን ጊዜ ጀምሮ ምሥራቅ አፍሪቃዊቱን ሐገር እየመሩ ነዉ።የመድብለ ፓርቲ ምርጫ የጠሩት፣ ሥልጣን በያዙ በ10ኛ ዓመታቸዉ በ1996 ነበር።አሸነፉ።እራሳቸዉ ያስረቀቁት ሕገ መንግሥት ሁለት አንቀፆች ዘመነ-ሥልጣናቸዉን ለማራዘም እንቅፋት ቢሆንባቸዉ በየተራ አሻሩት።የመጀመሪያዉ «አንድ ሰዉ ከሁለቴ ዘመነ-ሥልጣን በላይ ለፕሬዝደትነት አይወዳደርም» የሚለዉ ነበር።በ2005 የፓርቲያቸዉ እንደራሴዎች የሚበዙበትን ምክር ቤት «ሰርዝ!» አሉት። ሰረዘ።ሁለተኛዉ ዕድሜዉ ከ75 ዓመት የበለጠዉ «ሐገር መምራት አይችልም» የሚለዉ ነበር።«እችላለሁ!» አሉ።ያ ምክር ቤት በ2017 ተሰበሰበና «ይችላሉ» አለ። ቻሉ።
ባለፈዉ ጥር በተደረገዉ ምርጫ  ሙሴቬኒ የካምፓላን «ስቴት-ሐዉስ» ሲቆጣጠሩ የሁለት ዓመት ጨቅላ የነበረዉ ድምፃዊ ቦብ ወይኒ ካንጋፋዉ ፖለቲከኛ ጋር ተፎካክሮ ነበር።ወጣቱን ድምፃዊ-ፖለቲከኛ አሳስረዉም፣ አስደብድበዉም፣ ደጋፊዎቹን አስገድለዉም፣ በነበሩበት ቀጠሉ።ዕድሜያቸዉ ግን እየሔደ ነዉ።76 ዓመታቸዉ።

 

ኢስዋቲኒ (ስዋዚላንድ)፣ምስዋቲኒ 

ንጉስ ናቸዉ።ምስዋቲኒ ሳልሳዊ።ከሌሎቹ ጋር ሲነፃፀር ወጣት ናቸዉ።52 ዓመታቸዉ።የትንሺቱን ደቡባዊ አፍሪቃዊት ሐገር ዙፋን ከወረሱ ግን 35 ዓመታቸዉ።በ1973 የፖለቲካ ፓርቲዎች በሕግ ታገዱ።የትንሺቱን ሐገር ሁሉን ነገር አድራጊ እሳቸዉና እሳቸዉ ብቻ ናቸዉ።
 

ቻድ፣ ኢድሪስ ዴቢ

ኃይለኛ የጦር መኮንን ነበሩ።አሁንም ማርሻል ናቸዉ።ቻድ በርስበርስ ጦርነት በምትተረማመስበት በ1980ዎቹ ማብቂያ ወደ ሱዳን ሸሹ።አማፂ ቡድን አደራጁ።በሱዳንና በሊቢያ ድጋፍ በዓመት ከመንፈቅ ዕድሜ እንጃሚናን ተቆጣጠሩ።ታሕሳስ 1990።እንደ ብዙ ብጤዎቻቸዉ ሁሉ ሥልጣን እንደያዙ በሐገሪቱ ሕገ መንግስት ዉስጥ «አንድ ሰዉ ከሁለት ዘመነ-ሥልጣን በላይ ሐገር መምራት የለበትም።» የሚል አንቀፅ ሰንቅረዉ ነበር።በ2005 ሁለቱ ዘመን ሊያበቃ ሲል አሽቀንጥረዉ ጣሉት።ተመረጡ።እንደገና ተመረጡ።
በ2018 ያንን አንቀፅ እንደገና በሕገ-መንግስቱ ዉስጥ አስገቡት።ሕጉ ለመጪዉ እንጂ እሳቸዉ ላለፉበት ጊዜ ስለማይሰራ አያስጨነቃቸዉም።ዘንድሮና ከ6 ዓመት በኋላ በሚደረገዉ ምርጫ መወዳደር ይችላሉ።ከኖሩ እና ከተመረጡ (አይመረጡም የሚል ግምት የለም) ከእንግዲሕ 12 ዓመት ይገዛሉ።68 ዓመታቸዉ ነዉ።

 

ኤርትራ፣ ኢሳያስ አፈወርቂ

የቀድሞዉ አማፂ ቡድን መሪ ግንቦት 1991 አስመራን ከተቆጣጠሩ፣ በዉጤቱም ኤርትራን ከኢትዮጵያ ከገነጠሉ ጊዜ ጀምሮ ምሥራቅ አፍሪቃዊቱን ሐገር እየገዙ ነዉ።ኤርትራ ሕጋዊ ነፃነትዋን ያገኘችዉ በ1995 በመሆኑ የፕሬዝደንት ኢሳያስ ዘመነ-ስልጣን ዲፋክቶ (ሕጋዊ ዕዉቅና ሳይኖረዉ) 2 ዓመት፣ ሕጋዊ ዕዉቅና ካገኘ ወዲሕ ደግሞ 28 ዓመት እየተባለ ነዉ የሚሰላዉ።ተቃዋሚ ፓርቲ የለም።ምርጫ የለም።ሕገ-መንግስት የለም።የፕሬዝደንታዊ ዘመነ-ስልጣን ገደብ የለም።የነበሩትም ያሉትም ምናልባት የሚኖሩትም  እሳቸዉ ብቻ ናቸዉ።ሲሳያስ አፈወርቂ። ዕድሜያቸዉን «75» ይላል ሮይተር።

ጅቡቲ፣ ኢስማኤል ዑመር ጉሌሕ

ጅቡቲ ነገ ፕሬዝደንቷን ትመርጣለች።ማን ያሸንፍ ይሆን? ጉሌሕን ጠይቁ። የድሬዳዋ ልጅ ናቸዉ።ከፈረንሳይኛ አስተማሪዎቻቸዉ አንዱ የስፖርት ጋዜጠኛና እዉቁ የስፖርት ጉዳይ ተንታኝ ፍቅሩ ኪዳኔ ነበሩ።ጉሌሕ ከዕለታት ባንዱ ቀን «ጀቡቲያን» ሆኑና የጁቡቲ የስለላና የፀጥታ ኃይል ባልደረባ ሆኑ።አጎታቸዉ ሐሰን ጉሌድ ኦፕቲዶን የጅቡቲ የነፃነት አባትና የመጀመሪያዉ ፕሬዝደንት ነበሩ።በ1999  ዕድሜም የጤና እጦትም ሲጫጫናቸዉ የመሪነቱን ሥልጣን ለጉሌሕ አወረሷቸዉ።ጉሌሕ ስልጣን ከያዙ በኋላ ጅቡቲ በየአምስት ዓመቱ አንዴ ባጠቃላይ አራቴ ምርጫ አድርጋለች።አራቴም አሸነፉ።ሥልጣን ከያዙ 22 ዓመት ሊደፍኑ ወራት ቀራቸዉ።ዕድሜያቸዉ 73 ነዉ።

ሞሮኮ፣ ንጉስ መሐመድ 4ኛ

በ1999 አባታቸዉ ንጉስ ሐሳን ዳግማዊ ሲሞቱ የእስከያኔዉ አልጋወራሽ መሐመድ 6ኛ ተብለዉ ዙፋናቸዉን ወረሱ።ዛሬም ያዉ ንጉስ ናቸዉ።የሞሮኮ ዘዉዳዊ ሥርወ-መንግስት ከ1631 ጀምሮ ሳይቋረጥ ሐገሪቱን በቀጥታም፣ በቅኝ ገዢዎች ጥላ ከለላም እየገዛ ነዉ።የሞሮኮ ንጉሳዊ ሥርወ-መንግስት በሙስሊሙ ዓለም ረጅም ዘመን ሥልጣን ላይ የቆየ ነዉ።ንጉስ መሐመድ 6ኛ 57 ዓመታቸዉ ነዉ።
ሩዋንዳ፣ ፓዉል ካጋሜ

ፓዉል ካጋሚ ሩዋንዳን በደምና አስከሬን ባጨቀየዉ በ1994ቱ የዘር ማጥፋት ዘመቻ ማብቂያ ላይ ሥልጣን የያዘዉ አርበኞች ግንባር የተባለዉ  አማፂ ቡድን መሪ ነበሩ።ቡድናቸዉ ኪጋሊን እንደተቆጣጠረ ለተመሰረተዉ መንግስት ፕሬዝደንትነት ሌላ ሰዉ ከፊት አስቀምጠዉ ሐገሪቱን ከኋላ ይዘዉሩ ነበር።ከጥቂት ዓመታት በኋላ ግን መጋረጃዉን ገልጠዉ ብቅ አሉ።በ2000 በተደረገዉ ምርጫ ፕሬዝደንትነቱን በይፋ ተቆጣጠሩ።ከዚያ በኋላ በተቆጠረዉ ዘመን ትንሺቱ ምሥራቅ አፍሪቃዊት ሐገር ለማለቱም፣ ለዕዉነቱም ሌላ መሪ አታዉቅም።ሰዉዬዉ ሥልጣን እንደያዙ መቆየት ስለፈለጉ «አንድ ሰዉ ከሁለት ዘመነ-ሥልጣን በላይ መምራት የለበትም» የሚለዉን የሕገ-መንግስት አንቀፅ በ2015 አሻሩት።ማሻሻያዉ ትንሽ ወሰብሰብ ያለ ነዉ።
ማሻሻያዉ እስከተደረገበት ጊዜ ድረስ የፕሬዝደንቱ አንድ ዘመነ-ሥልጣን 7 ዓመት ነበር።በማሻሻዉ መሠረት በ2017 በተደረገዉ ምርጫ የሚያሸንፈዉ ፖለቲከኛ ልክ እንደበፊቱ 7 ዓመት ይገዛል።ከዚያ በኋላ ወይም ከ2024 ጀምሮ በሚደረገዉ ምርጫ የሚያሸንፈዉ ግን የሚገዛዉ ለአምስት፣ አምስት ዓመት ግን ለሁለት ዘመነ ሥልጣን ነዉ።በዚሕ ስሌት ካጋሚ በ2017 ለሰባት ዓመት ተመርጠዋል።ዘመነ ስልጣናቸዉ 2024 ያበቃል።የትኒሺቱ ሐገር ትልቅ መሪ ከፈለጉ ግን በ2024 በሚደረገዉ ምርጫ ለአምስት ዓመት እና በ2029 በሚደረገዉ ምርጫ ለሌላ አምስት ዓመት ይወዳደራሉ ማለት ነዉ።
የወደፊቱ ወደፊት ይታያል።እስካሁን ግን  ካጋሜ፣ ከ1994 እስከ 2000 ከጀርባ፣ ከ2000 በኋላ በፊትለፊት በጥቅሉ 27 ዓመት ገዝተዋል።63 ዓመታቸዉ ነዉ።

ነጋሽ መሐመድ

ኂሩት መለሰ