የመን ውስጥ ካለፉት ስምንት ዓመታት አንስቶ የተቀሰቀሰው የእርስ በእርስ ጦርነት ባያባራም ቢያንስ 190,000 ስደተኞች ይገኛሉ። እንደ ዓለም አቀፉ የስደተኞች መርጃ ድርጅት (UNHCR)ከኾነ አብዛኞቹ ስደተኞች ከኢትዮጵያ እና ሶማሊያ የተነሱ ናቸው። አብዛኞቹ በየመን የእርስ በእርስ ጦርነት መውጪያ ያጡ ስደተኞች በነዳጅ ወደ በለጸጉ የገልፍ ሃገራት ለመሻገር ነበር የመን የገቡት። የፈረንሳይ ዜና አገልግሎት ያነጋገራት የሁለት ልጆች እናት የሆነችው የ35 ዓመቷ ኢትዮጵያዊት ስደተኛ ዘቢባ መሀመድን ጨምሮ በርካቶች ግን የመን ውስጥ፦ «በሕይወት እና ሞት መካከል» እንደሚገኙ ይገልጣሉ።

ሌላኛዋ ኢትዮጵያዊት ስደተኛ ቤዛ ቴድሮስ ኢብራ የሁቲ አማጺያን ከሚቆጣጠሯት ሣንዓ ከተማ ተጠርዛ በሌላኛዋ የአደን ከተማ መጠለያ ጣቢያ ውስጥ ትገኛለች። እንደ ቤዛ ገለጣ፦ በሣንዓም ሆነ በአደን ያሉ አስተዳዳሪዎች ግን የስደተኞቹን መኖር አይሹም።

«ለእዚህ ሀገር እኛ ባዳ ነን። የሣንዓ ግዛት የእኛን መኖር አይቀበልም። እዚህ የአደን ግዛትም የውጭ ዜጎች በመሆናችን መኖራችንን አይቀበልም። የዚህ ሀገር ሰው አይደለንም። እዚህ መጠለያ ውስጥ መኖር እጅግ ከባድ ነው፤ በዛው መጠን ጦርነት ስላለ ወደ ኢትዮጵያ መመለስ አንችልም። ከጦርነት ሸሽተን ነው የመጣነው።» 

ቤዛን ጨምሮ ስደተኞቹ በብጥስጣሽ ከረጢቶች እና ላስቲኮች ተወታትፈው እንደዘበት በተቀለሰሱ መጠለያዎች ውስጥ ከህጻናት ልጆቻቸው ጋር የመከራ ሕይወትን ይገፋሉ። ወደ አደን ከመጠረዛቸው በፊት ሣንዓ ውስጥ በመጠለያ ጣቢያ ላይ ተከስቶ ለበርካቶች ሞት ሰበብ የሆነው የእሳት አደጋን በመቃወም ሰልፍ አድርገው እንደነበር ቤዛ ትናገራለች።  ሣንዓን የሚያስተዳድሩት በኢራን የሚደገፉ የሁቲ አማጺያን ናቸው።

«ሣንዓ ውስጥ ለአንድ ወር የተቃውሞ ሰልፍ ስናደርግ፦ እዚህ መቆየት አይፈቀድላችሁም ውጡ ከሣንዓ አሉን። በመኪናዎች ላይ በግድ ጭነውን ዳህማር ወደ ተባለች ከተማ ፖሊስ ጣቢያ ወሰዱን። እዚያም የጣቶቻችንን አሻራዎች እንድንሰጥ አድርገው፤ ፎቶግራፍ አንስተውን ዳግም አንመለስም አስብለው አስፈረሙን። አንዳችንም ወደሣንዓ የምንመለስ ከሆነ በጥይት እንደሚገድሉን ነግረውናል።»

የስደተኞች መጠለያ ጣቢያ ውስጥ 44 ሰዎችን የገደለው የእሳት አደጋን በመቃወም ከተደረገው ሰልፍ በኋላ 40,000 ፍልሰተኞች ከሣንዓ በግድ መባረራቸውን የሰብአዊ መብት ተሟጋቹ ሒውማን ራይትስ ዎች ይገልጣል። ኢትዮጵያዊው ስደተኛ ሞሐመድ ሣላኅ እንደቤዛ ሁሉ ከሣንዓው የተቃውሞ ሰፍ በኋላ ወደ አደን የተጠረዙ ናቸው። በወቅቱ ስደተኞች መጠለያ ውስጥ በእሳት አደጋው የተከሰተው ሰቆቃ ከውሳጠቸው ያልጠፋው ስደተኛ አንድ ነገር አበክረው ይጠይቃሉ።

«የሰብአዊ መብቶቻችን እንዲከበሩ እንሻለን። የሰው ልጆች እንዲያ ሲቃጠሉ የታየበት ቀን ከዚህ ቀደም ዐይተን ዐናውቅም። እዚያ የሆነው ነገር ጭቁኖችን በመላ አናውጦናል። ያለአንዳች ኃጢአታቸው ወጣት ልጆች ተቃጥለዋል። ዕድሜያቸው በ15 እና 18 መካከል የሚገኙ ነበሩ።

የሒውማን ራይትስ ዎች የስደተኞች ባለሞያ ናዲያ ሀርድማን የእሳት አደጋውን ተከትሎ ከሣንዓ የተጠረዙት ፍልሰተኞች አደን ከተማ ውስጥ አስተዋሽ አጥተዋል ሲሉ ለፈረንሳይ ዜና አገልግሎት ተናግረዋል። ቤዛም ይህንኑ ነው የምትለው።

«እዚህ መጠለያ ውስጥ እንዲህ በቆሸሸ እና በተጎሳቆለ ቦታ ስንኖር አንድ ዓመት ሞልቶናል።ይህ ቦታ ለሰው ልጆች ይቅርና ለእንስሳት እንኳን የማይመች ነው። እዚህ ስንመጣ እነዚህ ድንኳኖች አልነበሩም። መጠለያ ሳይሆን ቆሻሻ ቦታ ነው የሰጡን። ከቆሻሻ ሰብስበን እነዚህን ድንኳኖች የቀለስነው እኛው ነን። ብንለምንም አንዳችም ነገር የሰጠን የለም።»

ፍልሰተኞቹ ከየመን እንዳይወጡ ወደ ሳዑዲ ዓረቢያ የሚወስደው መንገድ ተዘግቷል። ሣዑዲ ዓረቢያ ውስጥ ያሉ ኢትዮጵያውያን ስደተኞች በራሳቸው መከራ ውስጥ ነው የሚገኙት። በበርካታ ሺህዎች የሚቆጠሩ ኢትዮጵያውያን እና አፍሪቃውያን ሳዑዲ አረቢያ እሥር ቤቶች ውስጥ እንደሚማቅቁ እና በተለያየ አስቸጋሪ ሁኔታ ውስጥ እንደሚገኙ  በተደጋጋሚ ይነገራል። የኢትዮጵያ ውጭ ጉዳይ ሚኒስቴር 100 ሺህ ዜጎችን ከሳውዲ ዓረቢያ ወደ ኢትዮጵያ ለመመለስ ዕቅድ መያዙን በዚሁ ሳምንት ዐስታውቋል።

የመን ውስጥ አስታዋሽ አጥተው የሚገኙ በዐሥር ሺህዎች የሚቆጠሩ ስደተኞች ወደ ሀገር ቤትም መመለስም ሆነ ወደ ሌሎች ሃገራት መሻገር ተስኗቸው መፈናፈኛ አጥተው እንደሚማቅቁ ደግሞ ዓለም አቀፍ የፍልሰተኞች ድርጅት (IOM)ዐስታውቋል።  ብዙዎች የቀይ ባሕርን አቋርጠው የመን ሲገቡ እንዲህ ያለ መከራ ይጠብቀናል ብለው እንዳልገመቱም ዓለም አቀፍ ድርጅቱ ገልጧል። የመናዊው ዩሱፍ ማሕሙድ የማኅበረሰብ አራማጅ ናቸው።

«አደን ውስጥ ያለው ኹኔታ ከሁሉም አንጻር መጥፎ ነው። የአፍሪቃ ስደተኞች እየጨመሩ ነው። እነዚህ ሰዎች ወደ ሀገሪቱ በሕጋዊ መንገድ ወይንም በሕገወጥ አዘዋዋሪዎች ዐናውቅም። ይህን ኹኔታ መንግሥት ያውቀው እንደሆነም እንጃ።»

እንደ ዓለም አቀፍ የፍልሰተኞች ድርጅት ከሆነ፦ ባለፈው ጥር ወር ብቻ 6,000 ፍልሰተኞች የመን ገብተዋል። ታዲያ ከፍልሰተኞቹ 85 በመቶዎቹ ከአፍሪቃ ቀንድ ሃገራት ኢትዮጵያ እና ሶማሊያ የተነሱ ናቸውም ተብሏል። ሌላ መከራ።

ማንተጋፍቶት ስለሺ 

ኂሩት መለሰ