እንዲያም ሆኖ በደቡብ አፍሪቃ ብቻ ሳይሆን በአብዛኞቹ የአፍሪቃ ሃገራት በሰሜኑ ንፍቀ ክበብ ከሚገኙ ሃገራት ይዞታ ጋር ሲነጻጸር የሟቾች ቁጥር መጠነኛ መሆኑ ተመራማሪዎችን እያነጋገረ ነው። ያና ጌንዝ ያዘጋጀችውን ዘገባ ሸዋዬ ለገሠ እንደሚከተለው አጠናቅራዋለች። 

በየቀኑ 10 ሺህ የሚሆኑ አዳዲስ በተሐዋሲው የተያዙ ሰዎች መገኘታቸው እየተመዘገበ ነው በደቡብ አፍሪቃ። ሀገሪቱ ካሏት ክፍለ ሃገራት ከፍተኛው የኮቪድ 19 የታማሚዎች ቁጥር የሚገኘው ደግሞ ጋውትገን ነው። ጆሃንስ በርግ እና ፕሪቶሪያ የሚገኙበት ግዛት። ይህ እጅግም አያስገርምም፤ ምክንያቱም አንድ አራተኛ የሚሆነው የደቡብ አፍሪቃ ዜጋ የሚኖረው ጆሃንስ በርግ ውስጥ ነው። ባንዲል ማሱኩ፤ የጋውትገን ክፍለ ሃገር ጤና ጥበቃ ተጠሪ ናቸው።
«በሽታው በከፍተኛ ደረጃ ይዛመትባቸዋል ከምንላቸው አንዱ ድሀ የኅብረተሰብ ክፍሎች የሰፈሩባቸው ሕጋዊ ያልሆኑ መንደሮች ናቸው። በዚያ በርካታ ሰዎች የሚገኙ በመሆኑ ማኅበራዊ ርቀታቸውን መጠበቅ ይችላሉ ብለን አናስብም። ኑሯቸውን ለመደጎምም ገቢ ላማግኘት ከቦታ ቦታ በመዘዋወራቸውም ከእንቅስቃሴ ራሳቸውን ያቅባሉ ማለትም አይቻልም። ይህንን ነው የተመለከትነው።»
እስካሁን ከኮሮና ተሐዋሲ ጋር በተገናኘ ከአምስት ሺህ የሚበልጡ ሰዎች በሀገሪቱ ሕይወታቸውን አጥተዋል። ከ373 ሺህ በላይ የሚሆኑም በተሐዋሲው መያዛቸው ተረጋግጧል። የታማሚዎቹ ብዛት ከሟቾች ቁጥር ጋር ሲነጻጸር መጠነኛ ነው ማለት ይቻላል። ከሕመሙ ያገገሙትም ከ190 ሺህ ይበልጣሉ። የደቡብ አፍሪቃ ብሔራዊ የተዛማች በሽታዎች ተከታታይ ተቋም ኃላፊዋ ሊያን ሞሪስ በዚህ ላይ አጽንኦት ይሰጣሉ።
«የወረርሽኙ ባህሪ በደቡብ አፍሪቃም ሆነ በሌሎች የአፍሪቃ ሃገራት ሲታይ ከተያዙት ሰዎች አኳያ የሚሞተውን ቁጥር ስንመለከት ዝቅተኛ ነው። ይህ በምን ምክንያት እንደሆነ እስካሁን አላወቅንም። የሟቾች ቁጥር ቁጥር ሲሆን በበርካታ አውሮጳ ሃገራት ከሚታየው ጋር ሲነጻጸር አነስተኛ ነው። የዚህን ምክንያት ደግሞ መመርመር ይኖርብናል።»

እስከ ትናንት ድረስ የወጡ መረጃዎች እንደሚያመለክቱት ኢትዮጵያ ውስጥም በኮሮና ተሐዋሲ መያዛቸው በምርመራ የተረጋገጠው ከ10 ሺህ በልጠዋል። ከበሽታው ገሚሱ ያገገሙ ሲሆን ሕይወታቸውን ያጡት 173 ደርሰዋል። 
በሌላ በኩል ደቡብ አፍሪቃ ውስጥ እጅግ በርካታ ኤች አይቪ ተሐዋሲ በደማቸው የሚገኝ እና የቲቢ ህመምተኞች መኖራቸውን መረጃዎች ያሳያሉ። እንዲህም ሆኖ በኮቪድ 19 ከተያዙት ገሚሱ በሚባል መጠን ከህመሙ ማገገማቸው፤ ከታማሚዎቹም በአስጊ ደረጃ የሚገኙት ጥቂት መሆናቸው ለተመራማሪዎች አስገራሚ መሆኑ ነው የተነገረው። በዚህም ምክንያት አራተኛ ወሩን የያዘው የሰዎች የእንቅስቃሴ ገደብ ዜጎችን ማናደድ መጀመሩ አይገርምም የሚሉ አሉ። በአፍሪቃ ሕብረት የጤና ዘርፉን የሚመሩት ጆን ናኬንጋሶንግ ይህን ማስተዋል እንደሚገባ ካሳሰቡት አንዱ ናቸው።  

«የእንቅስቃሴ ገደቡን እስከ ዘለዓለም እስኪመስል ማድረግ የለብንም። ምርጫው ሕይወት በማዳን እና ኤኮኖሚውን በማትረፍ መካከል መሆን አይኖርበትም። መሆን የሚኖርበት ሕይወት እያተረፍን ለመኖር የሚያስፈልጉንንም ማዳን መሆን ነው የሚኖርበት። አሁን ያጠበቅነውን ገደብ በጥንቃቄ የምናላላበት መሆን አለበት።»

እንዲያም ሆኖ የዓለም የጤና ድርጅት የአስቸኳይ ጉዳይ ዘርፍ ኃላፊ ማይክል ራያን ደቡብ አፍሪቃ ላይ የሚታየው የወረርሽኙ ስርጭት ፍጥነት ለመላው የአፍሪቃ አህጉርም አመላካችና አሳሳቢ መሆኑን በዚሁ ሳምንት መጀመሪያ ሰኞ ዕለት አመልክተዋል። እስካሁን ባለው ይዞታ ከሌላው የዓለም ክፍል ጋር ሲነጻጸር በአፍሪቃ የሚታየው የወረርሽኙ ይዞታ ያን ያህል ነው ቢባልም መወሰድ የሚገባው ጥንቃቄ ካልተጠናከረ ሊባባስ እንደሚችል ነው የተገለጸው።

ሸዋዬ ለገሠ/ያና ጌንዝ 

ኂሩት መለሰ