የጽንስ ጤና

የዶክተር ኪሮስ ተረፈ የማሕጸንና ጽንስ ሀኪም ናቸው። ዶክተር ኪሮስ በጽንስ ህክምና ተጨማሪ ስልጠና የወሰዱ ከዘርፉ ከፍተኛ ሀኪሞች አንዱ ናቸው። በአሁኑ ጊዜ የሩዋንዳ የማሕጸንና ጽንስ ሀኪሞች ማሕበር በሀገራቸው በዚህ የህክምና ዘርፍ ያለውን የባለሙያ ሀኪሞች እጥረት ለማስተካከል ተማሪ ሀኪሞችን እንዲያሰለጥኑ በሰጣቸው የሥራ ዕድል በሩዋንዳ ዩንቨርሲቲ የክብር ባልደረባ ሆነው በተባባሪ ፕሮፌሰርነት በሙያቸው ሀኪሞችን በማስተማር ላይ ይገኛሉ።

 ዛሬ የማሕጸንና ጽንስ የህክምና ባለሙያ ማብራሪያ እንድንጠይቅ ምክንያት የሆኑን የዘወትር አድማጭና ተሳታፊ የሆኑት የመቶ አለቃ ውቤ ታሪኩ ናቸው። ጥያቄያቸው፤

«አንዳንድ ሴቶች በፅንስ ጊዜ በተደጋጋሚ የሚያስወርዳቸው አሉ፣ ወይም ከተወለዱ በኋላ  የተወለደው(የተወለደችው) ሕጻን አያድግም፣ አታድግም። ይህ ክስተት ሾተላይ ይባላል። ሾተላይነትን የሚያመጡ ተፈጥሮዊ ክስተቶች ምንድናቸው? በሕክምናው በኩልስ ለዚህ የሚሰጥ ሕክምና ወይም እንዳይከሰት መከላከያ አለወይ?» የሚል ነው።

የማሕጸንና ጽንስ ከፍተኛ ሀኪም ለሆኑት ዶክተር ኪሮስ ተረፈ እንደሚሉት እንዲወለድ የተፈለገ አንድን ጽንስ ድንገት የሚከሰተው መጨናገፍ በተለያዩ ምክንያቶች ሊያጋጥም ይችላል። የማሕጸንና ጽንስ ከፍተኛ የህክምና ባለሙያው ሾተላይ ከደም ጋር እንደሚገናኝ ነው ያመለከቱት። ከደም የሰዎች የደም ዓይነት በአራት፤ ኤ፣ ኤቢ፣ ቢ፣ እና ኦ ተብሎ ይከፈላል። በዚህ የደም ዓይነት ላይ የመደመርና የመቀነስ ምልክት ያለበትም አለ። የመደመር ምልክት የተጨመረበት ማለት ደግሞ ቀይ ደም ሴል አር ኤች ፋክተር የሚባለው የሚገኝበት መሆኑን እንደሚያመለክት ዶክተር ኪሮስ አስረድተዋል። ይህ ማለት ደግሞ በዘረመል የሚወረስ በቀይ የደም ሌላ ላይ የሚገኝ የፕሮቲን ክምችት እንደሆነ መረጃዎች ያመለልታሉ። ዶክተር ኪሮስም ይህንኑ ያረጋግጣሉ።

ነፍሰጡሯ እናትሾተላይ ሊከሰትባት የሚችለው፤ እሷ አር ኤች ኔጌቲቭ ሆና፤ አባትየው ፖዘቲቭ ከሆነ፤ ጽንሱ የአባቱን ወስዶ አር ኤች ፖዘቲቭ ሲሆን እናት ለሾተላይ እንደምትጋለጥም ዘርዝረዋል።

የጽንሱ ሂደት

ብዙውን ጊዜ በዚህ ሂደት የመጀመሪያ ጽንስ በሰላም የመወለድና በሕይወትም የመኖር ዕድል እንዳለው ነው ዶክተር ኪሮስ ያስረዱት። ሆኖም ግን ሁለተኛ ጽንሲ ቢከሰት ዕጣፈንታው አሳሳቢ ይሆናል። ጽንሱ ከአባት የወረሰውን የአር ኤች ፖዘቲቭ ዘረመል ይዞ በሚያድግበት ሂደት እናትየው ማሕጸን ውስጥ ሳለ የእናቲቱ አካል እራስን የመከላከል እርምጃዎችን ይወስዳል,። በዚህም ኢሚኖግሎቢን የተሰኘ ንጥረነገር በተፈጥሮ አዘጋጅቶ የጽንሱን የቀይ የደም ሴል ማጥቃት ይጀምራል። ቀይ የደም ሴሉ የተጎዳው ጽንስም አንድም የመጨናገፍ፤ አንድም ቢወለድም በሕይወት የመቆየት ዕድሉ አጠያያቂ ይሆናል። ይህ ኢትዮጵያ ውስጥ ሾተላይ ተብሎ የሚታወቅ የስነተዋልዶ ጤና ችግር ነው።

ሕክምና አለው?

ዶክተር ኪሮስ ተፈራ ለዚህ የስነተዋልዶ ጤና ችግር ህክምና እንዳለው ነው የገለጹት። ይህን ለማግኘትም አንዲት ሴት ነፍሰጡር መሆኗን እንዳወቀች ቶሎ ወደ ሀኪም በመሄድ የደም ዓይነቷን ተመርመራ ማወቅ ይኖርባታል። አር ኤች ኔጌቲቭ ከሆነች ኢሚኖግሎቢን ጂ የተሰኘ መድኃኒት ይሰጣታል። ጥቅሙ፤ የጽንሱ ቀይ የደም ሴሎቹ የእናትየው የሰውነት መከላከያ ስልት ሳያውቃቸው በወላሉ እንዲጠፉ እንደሚረዳ ነው ባለሙያው ያስረዱት።  ይህ መድኃኒት የሚሰጣት በሰባተኛው ወር አካባቢ ሲሆን የሚከላከለው ለሦስት ወራት ገደማ ይሆናል።

 

ጽንሱን በማሕጸን ውስጥ እያለ የደም ዓይነቱን መርምሮ በህክምና መርዳት የሚያስችለው ቴክኒዎሎጂ በበለጸጉት ሃገራት መኖሩን ያመለከቱት ዶክተር ኪሮስ አፍሪቃ ውስጥም በአንዳንድ ሃገራት የተሻሉ ጥረቶች እየተደረጉ መሆናቸውንም ጠቁመዋል። በነገራችን ላይ አድማጮች በአሁኑ ጊዜ ሩዋንዳ ለህክምናው ዘርፍ በሰጠችው ትኩረት የእናቶችና የጨቅላ ሕጻናትን ሞት በከፍተኛ ደረጃ መቀነስ መቻሏ እየተነገረላት ነው።

ሾተላይን በተመለከተ ለኅብረተሰቡ ግንዛቤ ለመስጠትም ኢትዮጵያ ውስጥ በፊልም ደረጃ ሁሉ ተዘጋጅቶ መቅረቡንም ዶክተር ኪሮስ አስረድተዋል። የተለያዩ ጥናቶችን እንዳሉ ያመለከቱት የማሕጸን እና ጽንስ ከፍተኛ ባለሙያው በተለይ አሜሪካ ውስጥ ጥቁሩ ማኅበረሰብ ወደ ስምንት በመቶ የሚሆኑት እናቶች እንዲህ ያለው ችግር ቢያጋጥማቸውም የህክምናውን ዘዴ በመጠቀም ለዚህ የመጋለጡን አጋጣሚ ከሁለት በመቶ በታች ማውረድ እንደተቻለ ገልጸውልናል።  ኢትዮጵያ ውስጥ ምን ያህል እናቶች ለዚህ ችግር እንደሚጋለጡ የተደራጀ መረጃ እንደሌለ ያመለከቱት ዶክተር ኪሮስ እሳቸው ለረዥም ዓመታት በዘርፉ በህክምና ባለገለገሉበት ጎንደር በዓመት እስከ አምስት የሚደርሱ እናቶች ያጋጥሟቸው እንደነበር ያስታውሳሉ። ለሰጡን ሙያዊ ማብራሪያ ዶክተር ኪሮስ ተፈራን ከልብ እናመሰግናለን።

እርስዎስ የተለያዩ የጤና ችግሮች የሚመለከት ጥያቄ አልዎት? ይላኩልን። የየዘርፉን ከፍተኛ የህክምና ባለሙያዎች እንጠይቅልዎታለን።

ሸዋዬ ለገሠ

ታምራት ዲንሳ