2020: rođenje kontinentalne EU
1. januar 2020
EU će 2020. godine biti manja, a vođenje politike teže. Britanci bi definitivno trebalo da se oproste, što će se odraziti po odnos snaga u EU. Polako se nazire odstupanje od osnovnog njemačko-francuskog modela i povratak istorijskim strukturama. U to spada stvaranje bloka u centralnoj i istočnoj Evropi, gdje je nekada bila Habzburška monarhija: to su zemlje Višegradske grupe, Mađarska, Poljska, Češka i Slovačka, kao i druge zemlje koje su sa njima sve više povezane. Njemačka mora da se zapita gdje je njeno mjesto u Evropi. Budući oblik Unije zavisi od te odluke. Njemački političari se često pretvaraju kao da nisu na čelu centra moći. Ali druge zemlje to znaju. To je jedan od razloga zašto Britanci odlaze. Oni prepoznaju njemačku dominaciju i ne žele da se vezuju za jednu takvu strukturu.
U 2019. godini sve češće je dolazilo do trzavica između Pariza i Berlina: bio je to početak borbe za dominaciju u novoj, kontinentalnoj EU. Francuzi osjećaju da bi Njemačka u budućnosti mogla još jasnije politički da dominira – više nego ikad od Drugog svjetskog rata – i to pokušavaju da spriječe. Receptima, koje su već primjenili de Gol, Miteran i drugi francuski predsjednici: njemačku vezati za strukture koje ne dopuštaju sopstvene puteve i u tim strukturama zauzeti što više ključnih pozicija. Jedan takav korak je Makronov poziv da se formira evropska vojska. Njom bi dominirala Francuska, kao jedina nuklearna sila na kontinentu i jedina zemlja koja ima želju da vojno interveniše u inostranstvu.
Njemačka se suočava sa novom stvarnošću
U međuvremenu, Njemačka se suočava sa novom, starom stvarnošću na Istoku. Zemlje centralne i istočne Evrope, kao nekada u vrijeme Habzburške monarhije, sebe nude kao saveznike. Verbalni sukob sa Berlinom, kada je riječ o migraciji, pravnoj državi i evropskoj integraciji, nije bio najvažniji događaj posljednjih godina na Istoku. Važniji je bio apel zemalja centralne i istočne Evrope da ih Njemačka prizna kao strateškog partnera i da se sa njima vrati principima realističnog, pragmatičnog uticaja, umjesto da stalno drži lekcije o moralu.
One su spremne da pomognu širenju njemačke moći u Evropi – ukoliko im Njemačka za to nešto ponudi. Ta ideja iza kulisa postoji od 2014/15. Sve je više naznaka da u Berlinu ta opcija počinje da se razmatra. Ministar spoljnih poslova Hajko Mas još uvijek govori o moralu, ali iza te fasade teži trezvenoj „novoj istočnoj politici“. Približava se zemljama Višegradske grupe.
U zahtjevu koji je Liberalna stranka (FDP) podnijela Bundestagu 7. novembra, traži se institucionalizovana strateška saradnja sa zemljama Višegradske grupe. Iako je takav zahtjev formalno bez velikih šansi, zato što dolazi od opozicije, brojni demohrišćanski političari su rekli da je to apsolutno potrebno (kao recimo Edmund Štojber u intervjuu za list Velt) i da će pokušati u odborima da preuzmu sve više stvari iz tog zahtjeva. Njemačka će se nakon Bregzita sve više okretati centralnoj i istočnoj Evropi, kao protivteži Francuskoj, ali i kako bi zemlje Višegradske grupe držala podalje od desničarskih pokreta u Italiji i Francuskoj.
Rješenje u Mehanizmu o vladavini prava?
No najveću prepreku u svemu tome je napravila sama njemačka politika tražeći raspravu o vladavini prava i član 7 postupka protiv Poljske i Mađarske. Kako se okončavaju ovakvi procesi? To niko ne zna. Niko se ne usuđuje da rastereti „grešnike“, iz straha da bi i sami mogli da budu predmet napada. Osuda takođe nije moguća, jer je za to potreban jednoglasan stav.
Rješenje bi bio mehanizam o vladavini prava koji planira nova Evropska komisija i koji bi važio za sve zemlje. To bi bila šansa da se postojeći postupak prebaci u novi mehanizam. Onda bi se prema svemu trebalo ophoditi mnogo opreznije. Šta ako se zapitamo kako stvari stoje sa izrazito političkim francuskim Ustavnim sudom i njegovom nezavisnošću? Ili sa tradicionalno korumpiranom austrijskom politikom? Ili sa upitnom praksom dodjele EU-fondova Grčkoj? Lista je duga. Zato bi 2020. godina mogla da bude godina rađanja kontinentalne EU, čija bi politika ponovo više ličila na politiku, nego na biblijsku besjedu na gori.