Američki istraživači tvrde da su pronašli način da predvide da li pacijentu više odgovaraju antidepresivi ili psihoterapija. Iako još uvijek nije u upotrebi, naučnici kažu da će snimanje ostrvskog korteksa depresivnih pacijenata pokazati ljekarima koji je tretman najefektivniji.

Ostrvski korteks ili insula se nalazi tik iznad uha i poznat je po tome što utiče na emotivni život. Ovaj dio mozga je bio ključni element istraživanja koje je sprovedeno na Univerzitetu Emori u Atlanti u Džordžiji. Prema ovoj studiji, na pacijente čija insula troši višak glukoze bolje utiče kognitivna bihejvioralna terapija, što je u stvari jedna vrsta psihoterapije. Kod pacijenata čija je insula manje aktivna, odnosno čija insula troši manje glukoze, antidepresivi su bolji izbor.

“Ako se potvrdi budućim testiranjima, biomarker koji ova studija odredi će biti, prema našim saznanjima, prvi objektivni kriterijum koji će određivati izbor tretmana za liječenje depresije,” napisale su Helen Mejberg i njene kolege.

Dvije različite vrste depresije?

Rezultati su “zanimljiva hrana za misli,” kaže Volfgang Majer, psihijatar u Univerzitetskoj bolnici u Bonu, dodajući da ne bi trebalo da se precijene. “Ovo je samo malo istraživanje.” Istraživači su testirali 67 pacijenata, ali se njihova analiza oslanja na samo njih 38 – pacijenti koji se nisu uklopili u ovaj obrazac su isključeni iz rezultata.

Mejberg i njene kolege misle da postoje dva oblika depresije koja mogu da se liječe ili antidepresivima ili psihoterapijom.

“Ova hipoteza je opasna, zato što potire trenutnu teoriju,” kaže Majer, dodavši da se trenutno najboljim tretmanom za tešku depresiju smatra kombinacija psihoterapije i lijekova. “Ako se ispostavi da su ovi istraživači u pravu, onda kombinovana terapija ne bi uopšte trebalo da pomaže pacijentima.”

Izbor ljekara

Za sada, ne postoji način da se unaprijed odredi koja terapija će biti najbolja za pojedinačnog pacijenta. Liječenje depresije je manje ili više niz pokušaja i greški, sa manje od 40 odsto svi depresivnih pacijenata kojima bude bolje nakon početnog tretmana.

Vodiči za liječenje depresije u Njemačkoj kažu da terapija za ozbiljnu depresiju podrazumijeva i psihoterapiju i lijekove, dok za blaže slučajeve ne treba propisivati lijekove. „Međutim, u stvarnosti niko se ne vodi ovim potpuno,“ kaže Majer, kao i da vrsta terapije koju pacijenti dobiju često zavisi i od onoga od koga traže pomoć. „Psihoterapeut će propisati psihoterapiju. Ljekar opšte prakse i psihijatar će vjerovatno propisati antidepresive. U bolnici, moguće je da će pacijent dobiti i jedno i drugo.“

Raste potrošnja antidepresiva

Od 1994. godine, upotreba antidepresiva u Njemačkoj se učetvorostručila, a i dalje je u porastu. Između pojedinih godina se u prosjeku uvećava za 10 procenata. Neki ljudi upozoravaju da se ovi lijekovi previše koriste. Diter Best, predsjednik Unije njemačkih psihoterapeuta, kaže: “Naročito kod starijih žena, ljekari opšte prakse olako prepisuju antidepresive, često i bez određivanja dijagnoze prije toga”. Svaka četvrta žena preko 80 godina uzima antidepresive, prema podacima koje iznosi Best. “Ali, ove žene su najčešće samo usamljene,” kaže on.

Ljekari opšte prakse treba da izdvoje vrijeme za razgovor sa svojim pacijentima i njihovom porodicom, da postave dobru dijagnozu i onda da ih pošalju psihijatru, ako već sami nisu sigurni. “Nije svaka osoba koja se osjeća tužno ujedno i depresivna.”

Placebo efekat?

Prije pet godina, Irving Kirš i njegove kolege sa Univerziteta Hal su u listu “Plos Medicine” napisali da je efekat antidepresiva samo malo veći nego onaj koji proizvode placebo pilule. Ono što često pomogne pacijentima je njihova vjera u lijekove koje piju, a ne sami lijekovi.

Neki tvrde i da je ekonomski interes farmaceutskih kompanija pravi razlog zbog kojeg raste upotreba antidepresiva. Majer se, međutim, ne slaže. „Antidepresivi djeluju u slučajevima liječenja funkcionalnog poremećaja mozga.“ Ovi lekovi smanjuju rizik od samoubistva, piše na Internet strani Njemačkog udruženja za psihijatriju, psihoterapiju, psihosomatsku medicinu i neurologiju.

Ipak, za svakog pacijenta, koristi i rizici koje lijekovi donose moraju da budu u ravnoteži, kaže Majer. Redovni kontakt između pacijenta i ljekara je najvažniji. “Kao i u slučaju svih ostalih lijekova i terapija,” završava Majer.

Autori: Brigite Osterat / Nevena Cukućan

Odgovorni urednik: Mehmed Smajić