Počelo je. Od 31. maja u dijelovima Hambruga biće zabranjen saobraćaj za starije dizelaše, one koji ne ispunjavaju standard Euro 6. Drugi gradovi bi mogli da slijede taj primjer. Odluka je donijeta na osnovu presude Saveznog upravnog suda – da kvalitet vazduha ima prioritet nad slobodom mobilnosti.

To je takođe mišljenje i Evropske komisije: Evropski sud je zbog zagađenosti vazduha tužio šest država-članica EU, uključujući i Njemačku. Komisija se poziva na granične vrijednosti za azotne okside, koje su od 2010. godine obavezujuće za sve zemlje EU. Osam godina kasnije, Njemačka je i dalje daleko od ispunjavanja tih standarda. Nivo azotnih oksida previsok je u oko 70 njemačkih gradova. Dakle, Njemačka savezna vlada učinila je malo da blagovremeno sprovede zahtjeve EU.

Politički neuspjeh

Električni automobili i dalje su egzotika na njemačkim putevima, jer nisu pretjerano atraktivni za potencijalne kupce: nedostatak infrastrukture za punjenje, a i struja je u Njemačkoj skupa. Premije za kupovinu i poreske olakšice uvedene su prekasno i nisu dovoljne.

Niko se nije usudio da pokuša da smanji saobraćaj u Njemačkoj – zemlji automobila. Zašto? Zar auto-industrija nije obećala da će zaštitu klime, kvalitet vazduha i mobilnost građana rješavati u jednom cugu?

Godinama se politika oslanjala na obećanja bosova auto-industrije. Dizel-vozila su smatrana dobrim za klimu jer zbog manje potrošnje goriva pozitivno utiču na bilans ugljen-dioksida. Industrija je obećala i „čiste motore“ koji emituju manje azotnih oksida. Ispostavilo se da je to bila laž.

Dvije godine od takozvanog „dizel gejta“ u SAD, ispostavilo se da su pogođeni svi njemački proizvođači: BMW, Audi, Porše su to već priznali, Dajmler još uvijek nije. Ali, može li mu se vjerovati?

Kancelarka se ljuti, ali ih i dalje štiti

„Prosto je nevjerovatno koliko povjerenja je prokockala njemačka automobilska industrija u vezi s dizel-skandalom“, rekla je nedavno kancelarka u Bundestagu. Međutim, bosovi automobilske industrije ne moraju da se plaše posljedica – sa kancelarkine strane.

Angela Merkel se ponaša kao neko čiji su štićenici napravili grešku: reaguje, ali im i dalje drži stranu. „Ne može biti u našem interesu da političke mjere oslabe automobilsku industriju tako da ona više nema moć da investira u budućnost“, rekla je u istom govoru kancelarka.

Automobilska industrija obezbjeđuje oko 800.000 radnih mjesta u Njemačkoj i na nju otpada skoro jedna petina ukupnog izvoza. Mjesta u kojima su njihove fabrike među najbogatijima su u zemlji. To bi trebalo tako i da ostane.

Biće skupo, ali ne i za proizvođača automobila

Oni koji pate zbog zagađenog vazduha i potrošači koji su kupovali dizel-vozila, a više ne mogu da ih voze gdje hoće, prošli su loše. Vjerovatno i njemački poreski obveznici – ako Evropska komisija dobije proces, Njemačka će morati da plati visoke novčane kazne.

Angela Merkel smatra da je besmisleno tehničko poboljšanje starijih dizel-vozila, kako bi ispunjavali standarde. „Hiljade evra – 2.000, 3.000 ili 5.000 – i dvije-tri godine posla za mnoge inženjere… Da li je to pravi posao za automobilsku industriju“, upitala je kancelarka u Bundestagu, ne ostavljajući nikakve sumnje u to, šta ona o tome misli.

Bliski odnos između kancelarke i automobilske industrije nije ništa novo. I Gerhard Šreder, koji je bio u nadzornom odboru Folksvagena prije nego što je 1998. postao kancelar, imao je nadimak „auto-kancelar". Dolaskom na vlast 2005. tu titulu od njega je preuzela Angela Merkel.

Merkelova nikada nije bila za zabrane vožnje, ali one su ipak počele da stupaju na snagu – protiv njene volje. Teško da će ona preuzeti političku odgovornost za to. Ovo je šamar u lice milionima građana. Čak 60 odsto vozila koje su Audi, BMW, Mercedes i Folksvagen prodali u Njemačkoj u periodu od 2011. do 2015. bili su dizelaši.

Za razliku od kancelarkinih demohrišćana (CDU/CSU), njeni koalicioni partneri socijaldemokrate (SPD) zalažu se za obavezu proizvođača automobila da tehnički nadograde starijeg tipa dizelaša. Izvještaji pokazuju da je to izvodljivo i ekonomski održivo.

Kancelarka, njen ministar saobraćaja iz bavarske CSU, a i automobilska industrija, nastavljaju da igraju na kartu zvanu vrijeme. „Samo bi kupovina modernih i čistih dizel-vozila dovela do značajnijeg poboljšanja kvaliteta vazduha u narednim godinama“, poručuju iz Udruženja automobilske industrije Njemačke.

Hitni program za čistoću vazduha

„Na veoma dobrom smo putu“, rekla je kancelarka, ukazujući zajedno sa nadležnim ministrom na hitne mjere u cilju poboljšanja kvaliteta vazduha, kojima politika namjerava da parira optužbama Evropske komisije. Njemačka vlada pokrenula je programe za pomoć opštinama i gradovima koji su „bez presedana", naglasila je Angela Merkel.

Zato kancelarka sada hoće da se okrene budućnosti: „Zar ne bismo morali da udružimo sve snage i automobilskoj industriji kažemo: sada morate da investirate u budućnost mobilnosti, u autonomnu vožnju, u alternativne sisteme pogona, a mi ćemo vas podržati?“

Pravni epilog dizel-afere Angelu Merkel vjerovatno manje zanima. Jer, time su pogođeni samo pojedinačni menadžeri, a ne tako važna automobilska industrija. Tužioci u Njemačkoj trenutno vode istrage protiv 50 osumnjičenih – ali optužnica još ne postoji.

Čitajte nas i preko DW-aplikacije za Android