Ubrzo nakon pada diktatora Bašara al Asada 8. decembra, Njemačka je najavila obustavu obrade zahtjeva za azil sirijskih državljana.

Samo 36 sati nakon što su sirijski pobunjenici proglasili glavni grad Damask oslobođenim, njemačka vlada je suspendovala odluke o više od 47.000 neriješenih zahtjeva za azil Sirijaca. Francuska, Velika Britanija, Italija i nekoliko drugih su slijedili ovaj primjer u roku od nekoliko sati.

Te odluke izazvale su nervozu među više od 1,5 miliona Sirijaca koji su se nastanili u Evropi od početka građanskog rata 2011. godine.

Posebnu pometnju izazvale su izjave austrijskog ministra unutrašnjih poslova Gerharda Karnera, koji je svom ministarstvu naložio da pripremi program za „urednu repatrijaciju i deportaciju u Siriju“. Sličnih zahtjeva bilo je i od njemačkih političara.

Evropske vlade izgleda žele da iskoriste pad Asada kao povoljan trenutak da odgovore na rastuće nezadovoljstvo svog stanovništva zbog velikog broja migracija.

Prije nego što je najavljena obustava obrade, do kraja oktobra u EU je, prema Agenciji Evropske unije za azil (EUAA), bilo više od 108.000 otvorenih zahtjeva za azil Sirijaca.

Brze odluke su u potpunoj suprotnosti sa kulturom dobrodošlice tokom vrhunca migracione krize 2015/16. Tada su sirijske izbjeglice na željezničkim stanicama dočekivali dijelovi njemačkog stanovništva sa flašama vode za piće i hranom.

Nema brzog rješenja za situaciju u Siriji

Ove najave su izazvale priliču neizvjesnost u vrijeme kada je vodeća pobunjenička grupa Hajat Tahrir al-Šam (HTS) bila u procesu formiranja privremene vlade kako bi stabilizovala zemlju.

Čini se da se prethodni razlog kulture dobrodošlice više ne računa. Političari su u to vrijeme tvrdili da sirijske izbjeglice ne bi trebalo da budu prihvaćene samo iz humanitarnih razloga, već bi trebalo da pomognu i da se ublaži nedostatak radne snage u Evropi.

Anastasija Karacas, analitičarka briselskog trusta mozgova Centra za evropsku politiku (EPC), ističe da je Evropska unija (EU) nedavno povećala napore da vrati više izbjeglica u njihove matične zemlje. To se moglo primijetiti i prije Asadovog pada, i to uprkos nedostatku radne snage,.

„Postoji hitna potreba širom EU da se riješi nedostatak radne snage i za borbom protiv eksploatacije radnika, posebno radnika migranata. Ako sada postoji tako jaka potražnja za repatrijacijom [izbjeglica], ovi drugi prioriteti rizikuju da padnu u sjenku", kaže Karacas u intervjuu za DW.

Integracija Sirijaca „bolja nego što se očekivalo“

Integrisanje tako velikog broja izbjeglica – u slučaju Njemačke 972.000 Sirijaca – za tako kratko vrijeme je naravno bio izazov. Međutim, Filip Jaške, istraživač tržišta rada na Nirnberškom institutu za tržište rada i istraživanja zanimanja (IAB), kaže da su napori u Njemačkoj „funkcionisali mnogo bolje nego što se očekivalo“.

„[Izbjeglice] su iznenada napustile Siriju. Mnogi od njih su doživjeli traume dok su bježali. Kada su stigli, bili su uglavnom nepripremljeni za njemačko tržište rada i postojale su mnoge institucionalne barijere“, rekao je Jaške za DW.

Ove prepreke su uključivale dugo vrijeme čekanja na odluke o azilu, učenje njemačkog jezika i završetak studija ili priznanje kvalifikacija koje su stekli u Siriji prije nego što mogu da pristupe tržištu rada, što traje godinama. U međuvremenu, izgledi za karijeru izbjeglica često su ograničeni na niskokvalifikovane poslove.

Istraživanja IAB-a pokazuju da je više od 90 odsto Sirijaca, prije nego što su pobjegli, radilo na poslovima koji recimo u Njemačkoj zahtijevaju stručnu obuku ili fakultetsku diplomu. Kada su pak stigli u Njemačku, oko trećine je u početku radilo niskokvalifikovane poslove. Šest godina kasnije, četvrtina njih je i dalje bila na ovim poslovima.

Sirijci popunjavaju važne praznine na tržištu rada

U Njemačkoj, skoro 30 odsto žena izbjeglica radi u sektoru socijalnih i kulturnih usluga, uključujući obrazovanje i brigu o djeci. Svaka deseta radi u maloprodaji. Više od petine muškaraca izbejglica radi u logistici ili proizvodnji. Sirijci su takođe jako zastupljeni u ugostiteljstvu, zdravstvu i građevinarstvu, saopštio je IAB.

„U ovim sektorima postoji ozbiljan nedostatak radne snage", rekao je Jaške. „Dakle, Njemačka bi zaista bila na gubitku ako bi ovi ljudi otišli.”

Što se tiče pitanja koliko ih sada želi da se vrati, nedavno istraživanje koje je sproveo IAB pokazalo je da je više od 90 odsto izbjeglica rođenih u Siriji koje su došle u Njemačku između 2013. i 2019. reklo da želi da ostane trajno. Ali to bi moglo da se promijeni zbog najnovijih dešavanja u Siriji, odnosno pada Asadovog režima.

Prerano je govoriti o repatrijaciji?

Oni koji se nisu integrisali u Evropu ili našli posao u razumnom roku mogu biti pod pritiskom da se vrate ili žele da se vrate. Mnogi bi mogli biti zainteresovani za obnovu sirijske ekonomije nakon skoro 14-godišnjeg građanskog rata. Poslanik u Bundestagu Jens Špan (CDU) nedavno je rekao za televiziju n-tv da im treba ponuditi državnu podršku za repatrijaciju, i govorio o bonusu za preseljenje od 1.000 evra po osobi i prevoz avionima na račun države.

Dok se sporovi oko ovog pitanja nastavljaju, Frank Verneke upozorava na veliku operaciju repatrijacije. Šef njemačkog sindikata Verdi se nada da će ministri „hladne glave pristupiti situaciji“.

U intervjuu njemačkoj novinskoj agenciji DPA, Verneke je naglasio da je važno da sirijska privremena vlada prvo stvori „što je moguće demokratskije uslove” koji uzimaju u obzir potrebe mnogih etničkih i vjerskih grupa u zemlji.

Na evropskom nivou, Anastasija Karacas strahuje da bi antimigrantsko raspoloženje u mnogim državama EU moglo da dovede do toga da se stvar prelomi preko koljena i upozorava na ishitrene odluke.

„Moraju se preduzeti mjere kako bi se osiguralo da se povratak obavlja na dobro vođen način“, kaže analitičarka. Kao osnova treba da posluže nalazi i podaci o ulozi izbjeglica na tržištu rada.

*ovaj tekst je prvo objavljen na njemačkom jeziku

Pratite nas i na Facebooku, na X-u, na YouTube, kao i na našem nalogu na Instagramu