„Damijan Spleters kleči na prašnjavom tlu. Ekstremno je vruće: više od 50 stepeni u hladu. Doduše, u avgustu u Iraku hlada gotovo da i nema. Spliters fokusira svoju kameru na municiju jedne bazuke. Vidi se kombinacija brojki i slova koja odaje porijeklo municije. U ovom slučaju riječ je o Bugarskoj".

Tako počinje izveštaj novinara javnog servisa NDR Folkmara Kabiša i Amira Musavija koji su u saradnji sa svojim kolegama iz javnog servisa WDR mesecima obilazili teren prateći rad Damijana Spletersa. Spliter radi za britansku organizaciju za istraživanje naoružavanja u sukobima CAR. On je po nalogu Evropske unije proučavao porijeklo oružja na ratnim područjima u Siriji i Iraku. Tokom poslednje tri godine on je i fotografisao svo oružje koje je zatekao na terenu.

Kontrolori CAR su dokumentovali više od 40.000 komada oružja i municije i potrudili se da akribično rekonstruišu puteve kojima je ono stiglo do kriznog regiona. Istraživanje je pokazalo da veliki dio oružja korišćenog u Siriji i Iraku potiče iz zemalja EU. Njime se služila i teroristička organizacija IS. No, koristile su ga i desetine drugih paravojnih formacija svih vrsta.

„U Siriji i Iraku je naveliko korišćeno oružje koje je tek nedavno proizvedeno u zemljama kao što su Rumunija i Bugarska. Zaobilazeći i dijelom kršeći zakone EU, zemlje kao što su SAD i Saudijska Arabija su u Istočnoj Evropi kupovale oružje vrijedno milijarde i u dijelom tajnim operacijama ga doturale sirijskim paravojnim formacijama poput Slobodne sirijske armije (FSA). Prema certifikatima o krajnjoj destinaciji za upotrebu oružja, ono je trebalo da ostane u okviru vojski SAD i Saudijske Arabije. No, isporučeno je nedržavnim primaocima koji su učestvovali u građanskom ratu – suprotno odgovarajućim garantijama".

„Tako je IS u Siriji došao u posjed opasnog tovara – borci su dijelom kupovali oružje, a dijelom ga oduzimali od neprijatelja. Potom je to oružje koristio u borbi protiv saveznika SAD kao što je iračka armija".

NDR piše da još od 2014. proizvođači oružja u Bugarskoj i Rumuniji znaju da njihovo oružje završava u rukama IS. Vlade takođe odavno znaju za to (...) ali se do sada ništa nije promijenilo. SAD i Saudijska Arabija spadaju u najveće kupce u branši koja u Bugarskoj i Rumuniji bilježi obrt kakav nije imala od raspada Sovjetskog saveza. Ali na pitanja novinara NDR i WDR o tome još nije reagovala nijedna od četvorih vlada".

Priredio Saša Bojić