U BiH ali i cijelom regionu ne stišavaju se reakcije kada je riječ o obustavljanju jednog od najvećih projekata u novijoj istoriji. Objavljivanje da gasovod “Južni tok” više nije aktuelan i da slijede procedure kako bi se poništili međudržavni sporazumi o izgradnji, najviše je pogodila Srbiju koja je uložila oko 30 miliona evra na osnivačke uloge, projekte i pripremne radove, pišu srbijanski mediji.

S druge strane u Republici Srpskoj, gdje su od “Južnog toka” očekivali ukupne investicije od čak 2 milijarde evra, štete se baš i ne zbrajaju. “Gas-res” je kompanija koja je formirana u RS upravo zbog izgradnje kraka gasovoda kroz ovaj entitet i trebala je da pruži punu podršku realizaciji ovog projekta. Direktor komapnije Slobodan Puhalac ne želi da govori koliko je RS do sada uložila u ovoj projekat, navodeći da se radi o malim iznosima u odnosu na ukupne investicije.

RS: “Mi nastavljamo dalje”

“Gas res" nastavlja ono što je započeo kroz predinvesticionu dokumentaciju, nadajući se da će projekat u nekom trenutku biti otkočen. Mi smo pred zaključenjem ugovora na osnovu sporazuma koji je potpisala predsjednica Vlade RS (Željka Cvijanović, ugovor potpisan u Moskvi par sedmica pred opšte izbore u BiH op.a) oko trgovine prirodnim gasom. Dosadašnja ulaganja u RS po pitanju projekta Južni tok su veoma skromna i po angažovanju ljudi i po uloženim sredstvima i osnivačkim ulogom Vlade RS. Mi ne gubimo novac, mi gubimo šansu. To je suština”.

Umjesto sa investicijama koje se mjere u milionima maraka i godišnjim prihodima koji su takođe veliki za bh. prilike, od projekta vijeka nema ništa. Neke nezvanične procjene govore da je na sve pripreme do sada potrošeno oko 10 miliona evra. Ekonomista Zoran Pavlović kaže da šteta po cijelu BiH kratkoročno nije toliko velika s obzirom da zemlja nema toliko subjekata koji koriste prirodni gas. Međutim na dugoročnom planu, izgubljeno je mnogo, kaže Pavlović: “Mogućnost posjedovanja gasovoda bila je šansa za dovođenje investitora. Šeta nije samo u tome da se ne gradi gasovod već činjenica da će na neki budući razvoj, posebno u prehrambenom sektoru uticati ovakav razvoj događaja jer se radi o dugoročnoj šteti po cijelu BiH”.

Kraj i prije kraja

RS je prije kraha projekta “Južni tok”, čekala Federaciju BiH da prihvati sporazum kojim se definiše izgradnja kraka gasovoda kroz RS, ali i sve ostalo što ide uz ovaj projekat. Nakon toga sve je trebalo da potvrdi Savjet ministara BiH. Ono što nije zabrinulo nikoga u RS je otvoreno neslaganje Federacije BiH sa ovim projektom, s obzirom da bi u tom slučaju imali skuplji gas nego što ga sada plaćaju preko postojeće gasifikacione mreže koja ulazi kod Zvornika. I iz kompanije “Bh gas”, koja je ovlaštena za uvoz gasa u BiH, bili su stava da je priključenje na krak gasovoda koji ide kroz RS neisplativo s obzirom da bi postojeći gasovod, sa kojim se trenutno snabdijeva “Bh gas”, bio priključen automatski na “Južni tok. Pored toga bili su stava da je planirana izgradnja gasnih elektrana u RS iluzija, s obzirom na planiranih već nekoliko istih, u krugu od 300 do 400 kilometara u Srbiji i Hrvatskoj, što je nepotrebno.

Zbog toga su u par navrata iz kompanije “Gas res” upozorili na kočenje od strane Federacije BiH iako je to u ovom trenutku nebitno s obzirom da je, kako je rekao prvi čovjek “Gasproma”, projekat Južni tok sada mrtav.

“Već godinu dana mi ne možemo doći do pomaka prema mapi puta, koja predviđa da se na nivou Vlade Rusije i Savjeta ministara potpiše sporazum koji predviđa zaštitu investicija. Mi već kasnimo godinu dana i kašnjenje je evidentno”, rekao je prije samo mjesec dana Puhalac odgovarajući na pitanje da li je zaustavljena izgradnja kraka gasovoda kroz RS jer nema podrške iz Federacije BiH.

Koliko je novca utrošeno?

Za Milorada Dodika, predsjednika RS, obustavljenje projekta “Južni tok” predstavlja veliki gubitak za ovaj entitet, iako ni on nije htio govoriti o konkretnim brojkama kada je riječ o gubicima. Ipak vjeruje da će projekat biti nastavljen, s obzirom na ogroman novac koji je do sada uložen.

“To nije dobra vijest. Ja vjerujem da to nije trajna odluka jer znam da je veliki novac bio uložen. Smatram da nije fer ni od EU što ovo radi. Način na koji se gradi Sjeverni tok, gradi se i Južni. Jel to znači da neko u Evropi može biti privilegovan a mi ovdje ne. Gubimo značajne investicije, koje dosežu preko dvije milijarde evra”.

Pojedini svjetski mediji prenose izjave ruskih zvaničnika da Rusiji predstoji dug period anuliranja sporazuma o “Južnom toku” i rješavanja mogućih finansijskih gubitaka. Iako je RS tek dio projekta vrijednog 44 milijarde evra, gdje je bilo planirano odvajanje kraka iz Srbije, tek predstoje procjene koliko je tačno novca bačeno na projekat, koji više ne postoji. Međutim, sudeći prema dosadašnjoj praksi, malo je vjerovatno da će javnost o tome ikada saznati pravu istinu.