Komentari mržnje protiv muslimana i migranata naglo su porasli u Njemačkoj nakon brutalnog napada nožem u Zolingenu. U zločinu, za koji je Islamska država (IS) kasnije preuzela odgovornost, jedan sirijski tražilac azila ubio je tri osobe i ranio još osam. Neposredno prije pokrajinskih izbora u Saksoniji i Tiringiji, koji su održani protekle nedelje (1.9), desničarski akteri poput Alternative za Njemačku (AfD) iskoristili su napad prvenstveno da kritikuju njemačku saveznu vladu. AfD, koja se dijelom smatra desničarski ekstremistčkom partijom i koja je ostvarila velike uspjehe na izborima, pripisala je incidente migrantskoj politici vladajuće koalicije (SPD, Zeleni i FDP).

U međuvremenu, brojni komentari mržnje i lažni navodi o incidentu proširili su se internetom – često usmjereni protiv muslimana. To je fenomen koji jača ne samo u Njemačkoj, već i u drugim evropskim zemljama, kao i u Sautportu u Velikoj Britaniji, već je doveo do nereda desničarskih ekstremističkih grupa. DW-ov tim za provjeru činjenica pregledao je grupu verifikovanih naloga na X-u (nekadašnjem Tviteru) koji su aktivno širili dezinformacije, objavljujući mimove, karikature, kao i sumnjive tvrdnje i očigledne laži.

Tvrdnja: Poslanik AfD-a Martin Zihert je kratko nakon napada u Zolingenu podijelio video na X-u i napisao: „Radikalni muslimani su svuda u Njemačkoj u usponu. Evo kratkog videa sa mitinga Islamske države u Nirnbergu nekoliko sati nakon događaja u Zolingenu." Video sa ovom tvrdnjom, objavljen na nekoliko jezika, prikazuje nekoliko osoba sa crnim zastavama ispred Lorenckirhe u Nirnbergu.

DW provjera činjenica: Netačno

Na snimku nije prikazan miting Islamske države, već šiitska litija do Arbaina, vjerski događaj na kojem šiitski muslimani oplakuju mučeništvo imama Huseina, unuka proroka Muhameda. Koristeći obrnutu pretragu slika, bilo je moguće doći do objave na Fejsbuku „Zahraa kulturnog centra Nirnberg". Centar je postavio nekoliko fotografija sa memorijalnog skupa 24. avgusta. Može se vidjeti isti prizor kao na video snimku, samo što postaje jasno da se radi o vjerskoj ceremoniji. Kulturni centar je ranije najavio događaj na svojoj Fejsbuk stranici.

Crne zastave kojima učesnici mašu nisu zastave IS. Napisi na zastavama sadrže imena šiitskih imama, a ne slogane Islamske države, i simbolizuju žalost i bol u srcu. Poređenje sa fotografijama zastave Islamske države takođe pokazuje da se ne radi o istoj zastavi.

Islamofobija raste širom Evrope

Širenje islamofobičnog govora mržnje nije izolovan slučaj, jer se povećava i u drugim evropskim zemljama – posebno podstaknut napadima sličnim onima u Zolingenu. Na primjer, poslije užasnog napada u španskom gradu Toledu. Tamo je sredinom avgusta nožem izboden jedanaestogodišnji dječak. Nedugo kasnije, brojni postovi na društvenim mrežama pogrešno su povezivali napad sa muslimanskim imigrantom sjevernoafričkog porijekla. Prema zvaničnim informacijama španske policije, počinilac je 20-godišnji Španac.

Širenje kampanja dezinformacija protiv muslimana i migracija u Evropi često prati određeni obrazac, rekla je u intervjuu za DW Lorena Martinez, šefica evropskog uredničkog tima organizacije za provjeru činjenica „Logičke činjenice”. „Oni počinju aktuelnom situacijom u vijestima i bombarduju publiku sadržajem koji je osmišljen da ih odvede putem spekulacija sa neizbježnim zaključkom: muslimani i migranti predstavljaju egzistencijalnu prijetnju Evropi."

Moguće posljedice mržnje na internetu bile su evidentne u Sautportu u Velikoj Britaniji. Brojne spekulacije su podijeljene na društvenim mrežama nakon napada nožem krajem jula u kojem su ubijene tri djevojčice. Mnogi korisnici su takođe lažno tvrdili da je počinilac muslimanski migrant. Prema policijskim informacijama, počinilac je rođen u Kardifu, u Velsu, od roditelja iz Ruande. Lažni izvještaji o porijeklu i vjeri počinioca doveli su do ozbiljnih nereda desničarskih ekstremističkih grupa u Engleskoj i Sjevernoj Irskoj.

Da li mržnja na mreži dovodi do zločina?

Desničarski ekstremisti, influenseri i onlajn trolovi dodatno su podstakli nemire dijeljenjem ponekad manipulisanih slika. Ovaj post, na primjer, tvrdi da je „multikulturalni lobi“ doveo do toga da policajci ljube noge imamima u Londonu. Međutim, nakon detaljnijeg pregleda, primijetićete neke detalje na slici koji ukazuju na sliku generisanu vještačkom inteligencijom. Lica ljudi u pozadini su izobličena. Jedno policajčevo stopalo je u neprirodnom položaju i sijenke ne odgovaraju stvarnosti.

Ipak, mnogi korisnici su podijelili sliku. „Ako država nastavi da štiti ISLAMISTE od građana umjesto da štiti građane od islamizma, biće scena [nereda i nasilja] širom Evrope", navodi se u tvitu jednog njemačkog naloga.

Neke poznate desničarske ličnosti takođe su pozvale ljude da se pridruže neredima u Sautportu i napadnu džamije. U stvari, zvanični podaci pokazuju da postoji porast islamofobičnih zločina. U Velikoj Britaniji, organizacija „Tell Mama", koja dokumentuje antimuslimanske incidente u toj zemlji, zabilježila je sedmostruko povećanje antimuslimanskih zločina između 7. oktobra i 7. februara u poređenju sa istim periodom prošle godine. Nešto slično u Njemačkoj: 2023. godine brojevi su se više nego udvostručili u odnosu na prethodnu godinu. Skoro svaki deseti od ovih zločina bio je nasilne prirode, prema njemačkom „Savezu protiv islamofobije i muslimanske fobije“. Takav razvoj događaja može se posmatrati i u Austriji i drugim evropskim zemljama.

X i Telegram: Mjesto za mržnju i agitaciju

Posebno se društvena mreža X, nekadašnji Tviter, pretvorila u mjesto za širenje mržnje, huškanje i dezinformacije. Nepredvidive promjene pravila i sumnjive tvrdnje od strane šefa X-a, Ilona Maska, dodatno pojačavaju ovaj trend. Tokom nemira u Ujedinjenom Kraljevstvu, na primjer, tvrdio je da je sukob neizbježan ako se nespojive kulture dovedu zajedno bez asimilacije. Podijelio je desetine objava desničarskih influensera na svom nalogu sa 195,8 miliona pratilaca. Takođe, platforme poput Telegrama pružaju prostor desničarskim ekstremistima za širenje mržnje i prijetnji. Nakon ubistava u Soutportu, tamo su se okupile desetine hiljada ljudi pozivajući na nasilje i uništenje, uključujući napad na jednu džamiju.

Regulacija platformi ostaje teška

Evropske zemlje već dugo pokušavaju da obavežu platforme društvenih medija da suzbiju govor mržnje, takođe protiv muslimana i drugih vjerskih zajednica. Kroz njemački Zakon o sprovođenju mreža (NetzDG) i takozvani Zakon Evropske unije o digitalnim uslugama (DSA), društvene mreže bi trebalo da pažljivije provjere šta se dešava na njihovim platformama.

Nakon što su lažne informacije na mreži izazvale desničarske nemire u Ujedinjenom Kraljevstvu, britanska vlada je takođe razmotrila promjenu svojih nacionalnih zakona o bezbjednosti na mreži. Prema važećim zakonima, kompanije se suočavaju sa kaznama samo ako ne kontrolišu nezakonit sadržaj kao što su podsticanje na nasilje ili govor mržnje. Predložene izmjene mogle bi omogućiti da kompanije budu sankcionisane ako šire ili dozvoljavaju „zakoniti, ali štetan" sadržaj kao što su dezinformacije.

"Ove kompanije u suštini mogu da se ponašaju kao diktature ako to žele. One rade u skladu sa djetinjastom ideologijom koja pogrešno razumije slobodu izražavanja. Politika platformi poput ovih je očigledno pogoršala ovaj proces", rekao je dr. Barat Ganeš, istraživač medijskih studija i političke komunikacije na Univerzitetu u Amsterdamu o platformama društvenih medija. Sprovođenje ovih zakona ostaje izazov, kaže Ganeš. Barem sve dok kompanije uživaju visok stepen slobode i moći donošenja odluka u svojim matičnim zemljama kao što su Sjedinjene Države ili Kina.

Ovo istraživanje je prvobitno objavljeno na njemačkom jeziku.

Pratite nas i na Facebooku, preko "X", na Youtubeu, kao i na Instagramu