Kada Vladimir Putin bude došao u Budimpeštu, neki Mađari će se vjerovatno sjetiti stare mađarske narodne pjesme: Lijep je samo onaj, koji ima plave oči. Čovjek sa hladno-plavim očima pokušaće da uvjeri domaćine da je upravo on taj junak iz pjesme sa lijepim očima i dobrim namjerama. Doduše, mađarskog premijera Viktora Orbana više ne mora ni da ubjeđuje, jer domaćin je javnosti u više navrata stavio do znanja da je Putin njegov politički uzor.

Ipak, predsjednik mađarske vlade mora biti obazriv. Javna je tajna da ruski lider namjerava da pregovara o novim pristupačnijim cijenama gasa kako bi obezbijedio podršku za svoju politiku na istoku Ukrajine. Istovremeno, Orban se protivi sankcijama Evropske unije protiv Rusije, ali u tom svom okretanju leđa Briselu ne bi smio da pretjeruje. Upravo ga je na to, tokom svoje iznenadne posjete Budimpešti, upozorila njemačka kancelarka. Angela Merkel mu je jasno poručila da bi trebalo da brani liberalne vrijednosti starog kontinenta i da politiku Evropske unije ne dovodi u pitanje.

Tačka sporenja: odnos prema Rusiji

Verbalni spor između Merkelove i Orbana, dvije nedjelje uoči posjete Vladimira Putina Budimpešti, bio je najočigledniji dokaz da unutar Unije zaista postoji ozbiljna rasprava o mađarskoj politici prema Moskvi. Za ruskog predsjednika to je bio samo razlog više da posjeti Mađarsku, potencijalnog saveznika u Evropi.

Već duže vrijeme, dobri odnosi Viktora Orbana sa Vladimirom Putinom, predstavljaju trn u oku Evropskoj uniji. Izraz „putinizacija Orbana“ u poslednje vrijeme se u Briselu sve češće može čuti i to zahvaljujući Orbanovom drugačijem viđenju „liberalne demokratije“ i pro-ruskom političkom kursu. Ali, da li se zbog toga Orban može nazvati „drugim Putinom“?

Orbanova posvećenost Zapadu

Politikolog Kaj-Olaf Lang iz njemačke Fondacije za nauku i politiku, nije opisom zadovoljan. „Naravno da se za Orbana može reći da ima jaku želju za jačanjem moći, kao i Putin“, kaže Lang za DW. „Uostalom, njegova politika od dolaska na vlast 2010. godine potvrđuje nastojanja da se učvrsti moć i suzbiju nezavisne i kritičke snaga. Orban je, između ostalog, u pitanje doveo i dominantne vrijednosti Zapada. Ali za razliku od Vladimira Putina, Orban prihvata 'ideju demokratskih promjena'.“

Jasne razliku između ruskog predsjednika i mađarskog premijera vidi i sociolog Pal Tamal: „Ono što ih povezuje, jeste averzija prema zapadnom liberalizmu“ koji je Evropom zavladao nakon pada Gvozdene zavjese. Međutim, i pored toga, za razliku od Putina, Orban je okrenut Zapadu.“

Njemački politikolog Kaj-Olaf Lang tvrdi da mađarski premijer, „otvaranjem ka Istoku“ i razgovorima sa autoritativnim režimima, pokušava da izvuče privrednu korist i da ojača svoju političku poziciju. Mađarska želi da ostane na Zapadu, ali pokušava da „pronađe svoj put u EU i NATO“.

Zavisnost od ruskih energenata

Rusija je Mađarskoj važan, ali i ne i presudan ekonomski partner. Samo tri odsto izvezenih mađarskih proizvoda završava u Rusiji. Ipak, Moska je najvažniji isporučilac gasa i nafte. Dakle, energetska zavisnost Budimpešte postoji. Rusija će, kao i slučaju drugih centralno-evropskih i južno-evropskih zemalja, sa Mađarskom pokušati da uspostavi „nove ekonomske mostove“, smatra Kaj-Olaf Lang. Do jače saradnje moglo bi da dođe upravo na energetskom planu. Pored projekta izgradnje nuklearne elektrane u Paksu, finansiranog ruskim kreditima, razgovaraće se i o projektima skladištenja gasa u Mađarskoj, ali i o cijeni energenata iz Rusije, s obzirom na to da ugovor sa Gaspromom ističe polovinom godine.

Mađarski sociolog Tamas podsjeća da je njegova zemlja članica Evropske unije i da njeguje odličnu ekonomsku saradnju sa Njemačkom. Jer, na kraju krajeva, 25 odsto mađarskih proizvoda odlazi upravo u tu zemlju. Međutim, Orban će „iz pragmatičnih pobuda pokušati da nastavi sa igrom koju igra sa Rusijom, Kinom i drugim autoritativnim režimima na istoku“.

Obezbijediti se na svim nivoima?

Politiku mađarskog premijera prema Moskvi, Kaj-Olaf Lang objašnjava i Orbanovim pokušajem da se osigura „rezervni partner“ u slučaju dodatne izolacije Budimpešte na Zapadu.

Da li će jačanje privrednih i političkih odnosa sa Rusijom, dodatno izolovati mađarskog premijera u Evropskoj uniji i dovesti do novih pritisaka iz Brisela ili ne – zavisiće od ishoda posjete Vladimira Putina Budimpešti.