Članovi nevladinih organizacija (NVO) kontrole doživljavaju kao obračun Putina sa onima koji su postali previše nezavisni. Racije, koje medijski prati i državna televizija navodno imaju za cilj da poljuljaju ugled NVO-sektora u javnosti.
Tim povodom se oglasio i nemački ministar spoljnih poslova Gido Vestervele, rekavši da su akcije koje ograničavaju slobodu NVO-sektora „neprihatljive“. A predstavnik nemačke vlade zadužen za ljudska prava, Markus Lening, racije ruskih vlasti je okaratkerisao kao samovolju bez presedana.

Prekontrolisano već 100 organizacija

Prema podacima ruskih organizacija za zaštitu ljudskih prava, prekontrolisano je preko 100 nevladinih organizacija, među kojima i kancelarije nemačke fondacije Fridrih Ebert u Moskvi, kao i ogranka fondacije Konrad Adenauer u Sankt Peterburgu.

Prvi čovjek moskovskog ogranka fondacije Hajnrih Bel, Jens Zigert, kaže da je fokus manje na njemačkim organizacijama, a više na njihovim ruskim partnerima. „Koliko mogu da vidim, istražitelji se prije svega interesuju za finansiranje ruskih NVO iz inostranstva, pa zato pretpostavljam da se to tiče takozvanog zakona o nevladinim agentima.“ Tokom inspekcija često se pojavljuju i reporteri i snimatelji državne televizije NTV. Ova televizija negativno izvještava o radu NVO sektora. Oleg Orlov iz organizacije za zaštitu ljudskih prava „Memorijal“ smatra da se radi o zastrašivanju. „To su posljedice stava našeg vrhovnog šefa, dakle Vladimira Putina lično.“

Kontrole nakon konsultacija sa obavještajnom službom

Racije i kontrole nevladinih organizacija počele su ubrzo nakon sastanka predsjednika Vladimira Putina i predstavnika ruske tajne službe FSB. Putin se na tom sastanku založio za strožije primjenjivanje novog zakona o nevladinom sektoru koji je na snagu stupio u julu.

Želim da naglasim da niko nema monopol na pravo da govori u ime cijelog ruskog društva. Posebno ne bilo koja organizacija kojom se upravlja iz inostranstava, koja se iz inostranstva finansira i koja zbog toga nužno služi stranim interesima. Bilo kakvo miješanje, i direktno i posredno, u naše poslove, bilo kakav oblik pritiska na Rusiju i na naše saveznike i partnere je nedopustiv.

Prijete zatvorske kazne

Novi zakon o nevladinim organizacijama zahtijeva da sve organizacije koje su aktivne politički i koje imaju materijalnu podršku iz inostranstva moraju da sebe označe kao „strane agente“. Te organizacije moraju da se podvrgnu i posebno strogoj finansijskoj kontroli. Prestupnici novog zakona se suočavaju sa visokim kaznama. Predviđena je i kazna zatvora u trajanju od dvije godine.
Mnoge organizacije – među njima i Helisinški odbor u Moskvi, odbile su da se registruju prema novom zakonu. Poznati borac za ljudska prava Ljudmila Aleksejeva kaže da se njena organizacija „nikada, ni pod kojim okolnostima neće registrovati kao strani agent. Oni žele da nas ponize, da izazovu neprijateljstvo.“

Dio NVO-sektora u Rusiji već je podnio tužbu zbog novog zakona Evropskom sudu za ljudska prava.

Autor: Kristina Nagel / Darko Janjević

Odg. urednik: Senad Tanović