Njemačka je Međunarodnom sudu pravde (ICJ) kasno u petak (29.aprila) podnijela tužbu protiv Italije zbog dugotrajnog spora u vezi sa reparacijama iz Drugog svjetskog rata.

Ovo je drugi put da je slučaj dospio u najviši sud UN. Međunarodni sud pravde u Hagu je 3. februara 2012. presudio da italijanski sudovi, koji prihvataju tužbe žrtava nacističkih ratnih zločina, krše princip imuniteta države, obrazložio je tada japanski sudija Hisaši Ovada.

Prema odluci najvišeg suda UN - privatna lica ne mogu da tuže Njemačku pred stranim sudovima.

Međunarodni sud pravde u Hagu je najviši pravosudni organ UN, osnovan 1946. da bi rješavao sporove između država. Njegove presude su obavezujuće i na njih se ne može uložiti žalba. Međutim, sud UN nema na raspolaganju instrumente za sprovođenje svojih presuda.

Šta je u središtu spora?

U podnesku koji je sada objavio sud sa sjedištem u Hagu, Njemačka tvrdi da su sudovi u Italiji u više navrata prekršili presudu Međunarodnog suda pravde iz 2012.

Više od 25 novih zahtjeva za odštetu podnijeto je italijanskim sudovima protiv njemačke države zbog štete nastale nacističkim zločinim za vrijeme Drugog svetskog rata. U najmanje 15 slučajeva, italijanski sudovi su naložili Njemačkoj da plati odštetu.

„Italija je prekršila i nastavlja da krši svoju obavezu da poštuje njemački suvereni imunitet" prijeteći da će oteti i prodati zgrade da bi se tako platila otšteta na osnovu žalbi koje su podnijele žrtve nacističkih zločina.

Njemačka vlada se posebno pozvala na odluku italijanskog Ustavnog suda iz 2014. koja dozvoljava „individualne žalbe žrtava ratnih zločina i zločina protiv čovječnosti protiv suverenih država". Shodno toj odluci, imunitet države ne važi kada su u pitanju ratni zločini i zločini protiv čovječnosti.

Kako se navodi u žalbi, ova presuda je „izrečena uz svjesno kršenje međunarodnog prava i obaveze Italije da se pridržava presude najvažnijeg pravnog tijela UN".

Spor je počeo 2008. tužbom Italje protiv Njemačke

Ovaj slučaj je započeo 2008. kada je Vrhovni sud u Italiji osudio Saveznu Republiku Njemačku da plati ratnu odštetu i zbog toga htio da konfiskuje njemačku imovinu u Italiji. Presude su se odnosile na zločine počinjene od septembra 1943. do maja 1945. tokom njemačke okupacije Italije.

Njemačka je potom krajem 2008. apelovala na ICJ da provjeri da li su presude donijete u Italiji kojima je Njemačka obavezna da plati odštetu kompatibilne sa međunarodnim pravom.

Savezna vlada je tvrdila da je nakon rata pitanje obeštećenja rješeno u okviru međuvladinih sporazuma. Prema sporazumu iz 1961. Njemačka je već platila Italiji reparacije u iznosu od 40 miliona njemačkih maraka.

Te 2008. je osnovana i njemačko-italijanska komisija istoričara.

1943: Kada su saveznici postali neprijatelji

Izvještaj njemačko-italijanske komisije istoričara otvorio je stare rane. Dokumentovano 5.000 slučajeva pljačke, silovanja i ubistva.

8. septembra 1943. Kada se Italija povukla iz saveza sa Hitlerovom Njemačkom, prijatelji su postali neprijatelji. Njemačke trupe u Italiji su preko noći postali okupatori. Vermaht i SS su brutalno napadali Italijane, ostavljajući za sobom trag razaranja dok su se povlačili na sjever.

Tokom okupacije, njemačke trupe ne samo da su ubile hiljade civila, neke od njih u masakrima, već su i oko 600.000 vojnika italijanskih oružanih snaga deportovale na prinudni rad na teritoriji Rajha. Desetine hiljada njih su tamo izgubile život.

Među onima koji su podnijeli tužbu Italijanskim sudovima su i preživjeli i rođaci žrtava masakra u Čiviteli i Marzabotu.

29. septembra 1944. u Marzabotu, u planinama južno od Bolonje Vermaht i SS su streljali samo u tom selu skoro 800 civila, uglavnom žena i djece. Više od 200 žrtava su bila djeca mlađa od 13 godina.

Ukupno je u nekoliko okolinih sela ubijeno više od 1.600 ljudi.

U masakru koji je 1944. izvršila divizija Hermana Geringa u italijanskom selu Čivitela, ubijeno je više od 200 ljudi.

„Bio je ograničen broj jedinica, što ih je učinilo još okrutnijim", kaže Volfgang Šider, profesor savremene istorije i zamjenik predsjednika Njemačko-italijanske komisije istoričara.

Ovaj novi pogled na njemačko-italijansku istoriju takođe opovrgava mitove, kao što je onaj - da je od 1943. cijela Italija bila protiv Hitlera.

Jer, njemačke trupe su u akcijama protiv civilnog stanovništva više puta podržavali italijanski fašisti i Musolinijeve pristalice.

„Problem kolaboracije se mora intenzivnije istraživati. Tako nastaju potpuno drugačiji aspekti u odnosu na to kada taj period posmatrate samo iz perspektive kompletnog otpora", kaže Šider.

Zašto je Njemačka baš sada podnijela tužbu?

Najhitnije pitanje za Njemačku sada je predstojeća odluka italijanskog suda o tome da li da se prisilno prodaju nekretnine u toj zemlji koje su u vlasništvu Njemačke države.

Radi se o četiri objekta koja uključuju zgrade u Rimu u kojima se nalaze kancelarije Njemačkog arheološkog instituta, Njemačkog istorijskog instituta, Gete instituta i Njemačke škole u ​​Rimu.

Italijanski sud saopštio je da će 25. maja odlučiti da li će te zgrade prodati na aukciji.

Njemačka je pozvala ICJ da preduzme mjere za zaustavljanje aukcije imovine dok se razmatra veći slučaj oko odštetnih zahtjeva iz Drugog svjetskog rata. Njemačka takođe traži finansijsku kompenzaciju od Italije „za bilo kakvu povredu prouzrokovanu kršenjem prava Njemačke na suvereni imunitet".

Ročište nije zakazano, ali se očekuje u narednih nekoliko nedjelja. Presude se obično donose poslije više godina.

dr/ agencije

Pratite nas i na Facebooku, na Twitteru, na YouTube, kao i na našem nalogu na Instagramu