Na zajedničku rusko-srbijansku vojnu vježba u Sremu, u BiH i Hrvatskoj se gleda kao na demonstraciju ruske vojne moći, ali i političkog uticaja Rusije u ovom dijelu Evrope. Kako je vježba upriličena u jeku ukrajinske krize i zategnutih evropsko-ruskih odnosa, analitičari tvrde da Rusija zapadnim saveznicima želi pokazati da može intervenirati i u drugim dijelovima evropskog kontinenta i da na Balkanu ima pouzdane saveznike koji podržavaju njenu ekspanzionističku politiku.

„Evropa i Sjedinjene Američke Države dvadeset godina tolerišu ruske saveznike na Balkanu koji koče napredak BiH prema euroatlantskim sistemima. Ovoj zemlji, čije su ruke vezane 'dejtonskom luđačkom košuljom', godinama se uslovljava put ka Evropskoj uniji (EU) i NATO-u, dok se istovremeno prećutno prelazi preko otvorenih nasrtaja na njen suverenitet i integritet. Jedan od ruskih saveznika na Balkanu, kako se i sam deklariše, predsjednik Republike Srpske (RS) Milorad Dodik, predvodi onu politiku koja bi raširenih ruku dočekala rusku vojsku i u BiH“, kaže vojnopolitički analitičar Nedžad Ahatović.

Komentirajući za Deutsche Welle rusko-srbijansku vojnu vježbu, Ahatović ističe da je ruska ekspanzionistička politika na Zapadnom Balkanu očekivana, s obzirom na stoljetne ruske težnje da izađe na 'topla mora'. Pasivan odnos Evrope prema regiji, posebno BiH, pogoduje takvoj ruskoj politici, ističe naš sagovornik. No, ruska ekspanzija u ovom dijelu Evrope nije moguća ako su u regiji prisutne NATO ili evropske snage (EUFOR) i zato se, podsjeća Ahatović, Rusija u Vijeću sigurnosti Ujedinjenih naroda usprotivila produžetku mandata EUFOR-a u BiH.

Buđenje ratnih uspomena

„Uopće nisam iznenađen činjenjicom da su zajednički vojni manevri Rusije i Srbije po svom obimu najveće rusko vojno angažovanje ovog tipa u Evropi još od raspada Varšavskog pakta. Ova vježba jeste demonstracija vojne sile, srbijansko-ruskog savezništva ili 'bratske ljubavi', ali i jaka politička poruka Evropi, Amerikancima i regiji da Rusija, ne samo politički i ekonomski, nego i vojno može intervenirati na Balkanu. Takav angažman, pored već zaboravljenih hladnoratovskih strepnji, budi i ratna sjećanja, barem kada su BiH i Sarajevo u pitanju, na ruske dobrovoljce koji su s okolnih brda snajperima terorizirali civile tokom proteklog rata“, ističe Ahatović.

U susjednoj Hrvatskoj se opuštenije gleda na srbijansko-rusko „zveckanje oružjem“, iako analitičari u ovoj zemlji primjećuju da su vojni manevri upriličeni veoma blizu hrvatskog teritorija, svega pedesetak kilometara od granice. Analitičari, međutim, podsjećaju da se geopolitičke okolnosti dramatično mijenjaju i da ne treba podcijeniti ruski ekonomski i vojnopolitički uticaj na Balkanu.

„Šešeljeve predstave u Beogradu, istovremeno s manifestacijama srpsko-ruskog prijateljstva, od vojnih vježbi praktički na granici s Hrvatskom, pa do posjeta velikodostojnika Ruske državne pravoslavne crkve Srbiji, još uvijek nisu izazvale onakvu tjeskobu u Hrvatskoj, kakvu je Rusija demonstracijama vojne snage izazvala u Baltičkim republikama, ali sada je u Hrvatskoj po prvi put očito koliko je značenje hrvatskog članstva u EU i NATO“, kaže za Deutsche Welle zagrebački politički analitičar Davor Gjenero.

BiH je u najtežem položaju

Gjenero ističe kako su u pravu oni koji smatraju da Putinov ekspanzionistički projekt iskorištava energetsku i ekonomsku nadmoć u odnosu na neke države, uključujući i „postjugoslavenske“, kako bi ih Rusija dovela u podređeni položaj i uključila u svoje savezništvo.

„U najtežem položaju je BiH, koja element proruskoga trojanskog konja ima ugrađen u svom konstitucionalnom sistemu, jer Rusi se već dugo u Banjoj Luci ponašaju kao da su u državi koja nema veze sa BiH i koja je u njihovoj interesnoj sferi. Hrvatska propušta odigrati svoju ulogu promotora zajedničke evropske vanjske, sigurnosne, ali i energetske politike, pa ne radi dovoljno na podršci BiH, ali i Srbiji, da se odupru aktualnom ruskom energetskom pritisku“, kaže Gjenero.

Ruska politika na Balkanu uzbunila je i evropske lidere. Hrvatsku ministricu vanjskih poslova i evropskih integracija Vesnu Pusić zabrinuo je nedavni ruski zahtjev da se iz rezolucije Vijeća sigurnosti o BiH izbaci rečenica u kojoj se spominju euroatlantske integracije. Analitičari tvrde da Rusija nije mogla odaslati jasniju poruku o svojim namjerama u ovom dijelu Evrope. Nedžad Ahatović kaže da „umirujuće djeluje poruka njemačke kancelarke Angele Merkel da Evropa neće pitati Rusiju o Zapadnom Balkanu“. On, međutim, dodaje da zapadni saveznici privrženost balkanskoj regiji moraju potvrditi i konkretnim djelima. Prije nego što to učini Rusija.