Rat u Siriji se očito bliži kraju. Ali, ta zemlja ostaje područje vladavine jednog despota kojeg podržavaju potentni partneri, smatra Kersten Knip. I poručuje da izbeglička kriza ni izdaleka nije okončana.
Oglas
Trinaest ubijenih civila u petak, sedam u subotu. Sirijske vladine snage i njihovi saveznici ponovno osvajaju provinciju Idlib uz veliki danak u krvi koji plaćaju nedužni i nenaoružani građani. Prema procjenama UN, tamo je od početka ofanzive u aprilu ubijeno više od 500 civila, a oko 300.000 ljudi je pobjeglo iz regije.
U slučaju pada Idliba, režim Bašara al Asada ponovo bi imao u rukama najveći dio zemlje. Rat bi bio okončan – ali bi kriza za mnoge Sirijce ostala. Od režima koji je odgovoran za ukupno oko pola miliona mrtvih, u čijim zatvorima se i dalje muče i ubijaju hiljade ljudi, ne može da se očekuje državni poredak koji odgovara ni minimalnim zahtjevima ljudskih prava. A i Asadovi saveznici Rusija i Iran, koji u svojim zemljama takođe gaze ljudska prava, slute samo na najgore.
Kako bi stvari u Siriji dalje mogle da se razvijaju, na to upućuje već i nov zakon o nekretninama iz 2018. godine koji je faktički zakon o oduzimanju imovine. Vlasnici imovine, pa i oni koji su pobjegli u inostranstvo, u roku od 30 dana moraju da dokažu svoje vlasništvo nad nekretninama, inače one prelaze u ruke države. Istovremeno moraju da se podvrgnu ličnoj bezbjednosnoj provjeri – uz rizik da odmah budu uhapšeni i utamničeni. Tako je u bezbrojnim slučajevima država sopstvenim građanima otela imovinu.
Država progoni svoje građane
No, Zakon o nekretninama samo je nastavak politike koju je Asadov režim praktikovao od svog nastanka ranih sedamdesetih godina, i čija se brutalnost od izbijanja ustanka iz 2011. samo povećala. Ona je usmjerena protiv protivnika režima i svih onih koji nisu izričito stali uz vođstvo u Damasku. Prema izvještaju njemačkog Ministarstva spoljnih poslova iz novembra 2018, u Siriji postoji potraga za oko milion i po ljudi. Pri broju od 21 miliona stanovnika u 2010. godini. Svi ti ljudi moraju računati s tim da mogu biti hapšeni, mučeni i ubijeni.
To sada važi još više nego u proteklim godinama, jer se Asadov aparat reorganizuje. „Sa laganim prestajanjem borbenih dejstava rastu i uticaj i mogućnosti djelovanja organa bezbjednosti i tajnih službi", piše u izvještaju Ministarstva.
Sudbonosni bijeg - fotografije jedne krize
Fotografije velikog bijega prema Evropi su 2015. i 2016. godine obišle svijet i jako uticale na javno mnjenje. Nikada ranije bijeg ljudi i njihove patnje na tom putu nisu tako sveobuhvatno dokumentovani kao danas.
Foto: Narciso Contreras, courtesy by Fondation Carmignac
Prvi cilj: preživjeti
Putovanje povezano sa velikom patnjom i opasnostima za tijelo i dušu. Bježeći od rata i bijede se 2015. i 2016. godine više stotina hiljada ljudi, prije svega iz Sirije, preko Turske uputilo za Grčku. Na ostrvima Lesbos, Hios i Samos u izbjegličkim centrima se još uvijek nalazi oko 10.000 ljudi. Od januara do maja 2017. godine je došlo više od 6.000 novih izbjeglica.
Foto: Getty Images/AFP/A. Messinis
Pješice prema Evropi
Više miliona ljudi je 2015. i 2016. godine iz Turske i Grčke pokušalo preko „balkanske rute“ doći u zapadnu Evropu – i to pješice preko Makedonije, Srbije i Mađarske. Izbjeglički talas je prekinut tek kada je ruta zvanično zatvorena i kada su mnoge zemlje zatvorile granice. Najveći broj izbjeglica u Evropu danas dolazi preko Sredozemlja.
Foto: Getty Images/J. Mitchell
Zaprepaštenost širom svijeta
Ova fotografija je šokirala svijet: u septembru 2015. godine je na tursku obalu isplivalo mrtvo tijelo trgodišnjeg Aylana Kurdia iz Sirije. Fotografija se širom svijeta proširila preko društvenih mreža i postala simbol sirijske izbjegličke krize. Nakon toga se čulo da „Evropa ne smije dugo čekati“.
Foto: picture-alliance/AP Photo/DHA
Haos i očaj
Znajući da njihov izbjeglički put kroz Evropu neće još dugo biti otvoren, više hiljada očajnih izbjeglica je ušlo u prepune vozove i autobuse u Hrvatskoj. Nekoliko dana kasnije u oktobru 2015. godine je Mađarska zatvorila svoje granice. Paralelno sa zatvaranjem granice je Mađarska otvorila kontejnersko naselje u kojem izbjeglice žive dok ne budu riješeni njihovi zahtjevi za azil.
Foto: Getty Images/J. J. Mitchell
Napad na izbjeglice
Pažnju medija je privukao događaj u kojem je kamermanka iz Mađarske izbjeglici iz Sirije poturila nogu dok je noseći dijete u ruci pokušavao proći kroz policijsku blokadu u mjestu Röszke u blizini granice sa Srbijom. Bilo je to u septembru 2015. Na vrhuncu izbjegličke krize je u Njemačkoj povećan broj napada na izbjegličke prihvatne centre.
Foto: Reuters/M. Djurica
Nema otvorenih granica
Zvanično zatvaranje „Balkanske rute“ u martu 2016. godine je dovelo do nereda na graničnim prelazima. Više hiljada izbjeglica se našlo u bezizlaznoj situaciji. Došlo je i do policijskog nasilja. Mnogi su pokušali zaobići granične prelaze, kao što je bio slučaj na grčko-makedonskoj granici.
Dijete u prašini i krvi: fotografija na kojoj je petogodišnji Omran iz Alepa je šokirala javnost i 2016. godine postala simbol užasa sirijskog građanskog rata i patnje civilnog stanovništva. Godinu dana kasnije se pojavila fotografija na kojoj je Omran nasmijan. Asadove pristalice su kritikovale što je fotografija korištena u propagandne svrhe.
Foto: picture-alliance/dpa/Aleppo Media Center
Neizvjesnost novog doma
Muškarac iz Sirije sa djetetom u naručju na grčko-makedonskoj granici u blizini mjesta Idomeni. On se nadao sigurnosti u Evropi – za njega i njegovu porodicu. Prema dogovoru iz Dablina zahtjev za azil u jednoj zemlji EU se podnosi u onoj zemlji u koju je podnosilac zahtjeva prvo kročio. Zbog toga su mnoge izbjeglice vraćene. Prije svih su preopterećene bile Grčka i Italija.
Foto: Reuters/Y. Behrakis
Nada u pomoć
Njemačka ostaje destinacija broj jedan za mnoge izbjeglice iako je politika prema izbjeglicama i tražiocima azila njemačke vlade zbog velikog broja izbjeglica postala restriktivnija. Ni jedna zemlja u Evropi nije prihvatila tako mnogo izbjeglica kao Njemačka. Ukupno 1,2 miliona. Angela Merkel je postala ikona za mnoge izbjeglice.
Foto: picture-alliance/dpa/S. Hoppe
Pobuna u izbjegličkom centru
Na sjeveru Francuske je policija uklonila izbjeglički kamp u Calaisu. Prilikom uklanjanja kampa u oktobru 2016. godine je došlo do velikog požara. Oko 6.500 stanovnika kampa je raspoređeno u druge prihvatne centre u Francuskoj. Šest mjeseci kasnije humanitarne organizacije govore o mnogim maloljetnicima koji kao beskućnici žive u okolini Calaisa.
Foto: picture-alliance/dpa/E. Laurent
Davljenje u Sredozemlju
Brodovi civilnih i državnih spasilačkih službi su stalno u akciji. Uprkos ekstremnoj opasnosti koja ih očekuje na izbjegličkom putu mnogi bježe od siromaštva i rata u svojim domovinama i bolje sutra traže u Evropi. Gumeni čamci prepuni ljudi u Sredozemnom moru uglavnom zapadaju u nevolje. Samo 2017. godine je život izgubilo oko 1.800 ljudi. 2016. godine je stradalo više od 5.000 ljudi.
Foto: picture alliance/AP Photo/E. Morenatti
Bezakonje u Libiji
Stotine hiljada izbjeglica iz Subsaharske Afrike i Bliskog istoka u libijskim centrima čeka prevoz za Evropu. Krijumčari i trgovci ljudima kontrolišu te poslove. Stanje u centrima je katastrofalno, upozoravaju organizacije za zaštitu ljudskih prava. Očevici govore o robstvu i prisilnoj prostituciji. Bez obzira na sve izbjeglice i dalje sanjaju o Evropi.
Foto: Narciso Contreras, courtesy by Fondation Carmignac
12 slika1 | 12
A i takozvani Sporazumi o pomirenju sklopljeni između države i pobunjenika u više regiona ne nude zaštitu. Do sada su oni spasli život nekim nekadašnjim protivnicima Asada, doduše, uz cijenu da su oni morali da napuste svoja mjesta stanovanja i da obećaju da će se u potpunosti potčiniti režimu. I pored svih sporazuma o pomirenju, građani Sirije ostaju potčinjeni Asadovoj samovolji.
Propust Zapada
Zapadne države su digle ruke od Sirije. One su učinile malo – bar premalo da bi spriječile povratak državnoterorističkog režima. A i nisu se suprotstavile njegovim saveznicima.
Sigurno je: od trenutka kada je Asad privukao Rusiju na svoju stranu, Evropa u Siriji nije mogla više ništa da postigne, pri čemu je i angažovanje SAD od početka bilo malih razmjera. No, to ne mijenja činjenicu da ta nemoć ima svoju cijenu: evropske države će i dalje morati da računaju sa sirijskim izbjeglicama. Zbog toga će EU pasti u još dublju krizu, što je okolnost koja je za Moskvu samo još jedan dobrodošao uzgredni efekat.
Zapadni svijet ni na papiru nije djelotvorna sila-zaštitnica ljudskih prava. Gorko je saznanje da ona nema šta da suprotstavi despotima. Sirija za milione svojih građana ostaje zona smrti.