„Ja sebe vidim kao građanina Hamburga. Ali, kada je vjera u pitanju, sebe nalazim u Srpskoj pravoslavnoj crkvi." Radoslav Tišma živi u Hamburgu 34 godine. Tada je iz SFR Jugoslavije došao u Njemačku. „Njegova“ crkva, Srpska pravoslavna crkva (SPC) u Njemačkoj, nedavno je u Hamburgu svečano otvorila hram posvećen Svetom Arhangelu Mihailu. Patrijarh srpski Porfirije Perić je čak zbog toga došao u Njemačku.

Crkva u Hamburgu je primjer sve veće prisutnosti pravoslavne vjere u Njemačkoj. Tamošnja parohija je kupila zgradu 2001. godine. Ubrzo nakon toga počelo je renoviranje. „Od tada nam dolazi sve više ljudi koji su ovdje našli svoj duhovni dom", rekao je 59-godišnji Tišma za DW koji je dugo bio predsjednik crkvenog odbora.

Tišma ističe da pored porodica koje su posljednjih godina iz Srbije došle u Hamburg, ima mnogo vjernika koji su odavno integrisani u njemačko društvo. To su inženjeri, ljekari, poslovni ljudi... Posljednjih godina, hamburška parohija je dobila i mlađe članove koji su prešli iz drugih crkava. Sam Tišma, koji je vazduhoplovni inženjer, već dugo ima njemački pasoš.

Potpuno drugačije od velikih crkava

Jačanje srpske pravoslavne zajednice u Hamburgu nije usamljen slučaj. U sjenci krize u kojoj se nalaze katolička i protestantska crkva u Njemačkoj, pravoslavne crkve značajno rastu.

Katolička crkva je 2023. izgubila više od 591.000 vjernika zbog istupanja iz crkve ili smrti. Na kraju godine je i dalje imala dobrih 20,3 miliona članova. U roku od godinu dana, protestantska crkva je pala za oko 560.000 članova na 18,5 miliona. To znači da oko 47,5 odsto Nijemaca još uvijek pripada jednoj od dvije „veće crkve“. Poslije ponovnog ujedinjenja Nemačke 1991. bilo je preko 70 procenata.

Crkveni predstavnici se muče sa objašnjenjima, ali rijetko se govori da se broj pravoslavnih hrišćana u Njemačkoj godinama značajno povećava. Za razliku od katolika i protestanata, koji svoje članstvo evidentiraju upravo zbog zakonske regulative, za pravoslavne crkve postoje samo procjene.

Neznatan broj pravoslavnih hrišćana je vijekovima živio u Njemačkoj. No, doseljavanjem - u to vrijeme takozvanih - „gastarbajtera“ iz Grčke, Jugoslavije i drugih zemalja, njihov broj se značajno povećao od 1960. godine.

Prije dobrih deset godina, prema procijenama Pravoslavne episkopske konferencije u Njemačkoj (OBKD), osnovane 2010. godine, ukupan broj pravoslavnih hrišćana bio je najviše 1,5 miliona. Na kraju 2021. smatralo se da ih ima oko tri miliona.

Evangelistička crkva u Njemačkoj (EKD) je saopštila da prema statističkim podacima sada ima dobrih 3,8 miliona pravoslavnih hrišćana u Njemačkoj. Grčki pravoslavni vikarni episkop Emanuel Sfijatkos (47), iz parohije u Berlinu, čak govori o najmanje „četiri miliona pravoslavnih vjernika u Njemačkoj – žena, muškaraca i djece”. Važno mu je da istakne da oni ne  pripadaju nekoj od pomjesnih pravoslavnih crkava, već „pravoslavnoj crkvi“ u cjelini.

Sfijatkos je oličenje uspona pravoslavne crkve. Sveštenik je rodom iz Duizburga. „Ja sam predstavnik treće generacije moje porodice u Njemačkoj“, kaže on. Sada često krsti djecu iz porodica treće ili četvrte generacije.

„Pravoslavna vjera ima nevjerovatan potencijal u ovoj zemlji. Ne možete da prenebregnete ovoliki broj vjernika. Ne možete ni da pričate kao o manjini. Mi više nismo manjinska crkva, a zapravo više nismo ni migrantska crkva. Mi smo tu", kaže Sfiatkos. U Njemačkoj postoji više od 600 pravoslavnih zajednica na različitim jezicima.

750.000 vjernika SPC?

Prije nekoliko decenija, Grci i Rusi su činili većinu pravoslavnih hrišćana u Njemačkoj. Danas su, prema OBKD, rumunski pravoslavni hrišćani najveća pojedinačna grupa sa 900.000 članova. Rusi, Grci, Bugari i Srbi imaju po više od 400.000, neki skoro 500.000 članova.

Brojke bi mogle biti i veće: U Sjevernoj Rajni-Vestfaliji, Srpska pravoslavna crkva podnijela je zahtjev za priznanje kao javnopravna ustanova. To bi joj dalo prednost prilikom prikupljanja donacija ili posla sa državnim službama. U aplikaciji Srbi govore o najmanje 750.000 članova širom zemlje.

Tenzije sa ruskim pravoslavnim hrišćanima

Otkako je u februaru 2022. počeo ruski agresorski rat protiv Ukrajine, odatle su u Njemačku stigle desetine hiljada hrišćana pravoslavne vjeroispovesti. Međutim, jedan od vodećih crkvenih velikodostojnika Ukrajinske pravoslavne crkve u Njemačkoj ne želi da procjenjuje njihov broj.

Politički kurs Rusije, koji aktivno podržava rusko pravoslavlje i patrijarh u Moskvi, ogleda se i u Njemačkoj. Tri ruska pravoslavna episkopa istupila su iz OBDK 2018. godine. Time su odgovorili na napore Carigradske patrijaršije da u Ukrajini osnuje nacionalnu crkvu koja je nezavisna od Moskve.

Hrišćani iz Sirije i Iraka

A jedna od crkava koja je značajno porasla od dolaska mnogih izbjeglica je Sirijska pravoslavna crkve i Antiohijska patrijaršija. Prema sopstvenoj procijeni, u Njemačkoj imaju oko 100.000 članova.

Pratite nas i na Facebooku, preko Twittera, na Youtubeu, kao i na Instagramu