Njemački ministar spoljnih poslova Johan Vadeful (CDU) teško da je mogao izabrati bolji trenutak da iznese nekoliko osnovnih napomena o ulozi Njemačke u spoljnoj politici u svijetu koji se ubrzano mijenja. Jer upravo se gotovo iz časa u čas mijenja situacija oko mogućeg sklapanja mira u ratu Rusije protiv Ukrajine.

Tako je Vadeful na „Berlinskom forumu spoljne politike" Fondacije Kerber odmah upitan kako ocjenjuje najnovije vijesti o susretu ruskih i američkih izaslanika u Ujedinjenim Arapskim Emiratima. Predstavnici evropskih država nisu u Abu Dabiju, no, političar iz CDU kaže da ipak imaju uticaj na tok pregovora:

„To je dobra vijest – da se uopšte razgovara. I da je započet mehanizam koji može dovesti do okončanja ovog strašnog rata. Mi tamo igramo ulogu, doprinosimo.“

Vadeful kritikuje Rusiju, a o SAD govori obazrivo

To se uklapa u ton koji poslednjih dana vlada u evropskim prijestonicama: izgleda da je sa sa pregovarčkog stola uklonjen prvobitni plan od 28 tačaka, koji su predložile SAD i koji je u velikoj mjeri izlazio u susret interesima Rusije. Ali ostaje nejasno kako će se pregovori dalje odvijati.

Vadeful je u govoru ponovo naglasio da sudbina Ukrajine ima dalekosežne posljedice za budućnost Evrope.

„Imperijalna i agresivna" Rusija ne planira samo potčinjavanje Ukrajine, već ima i druge namjere: „Naše obavještajne službe nas upozoravaju: u najmanju ruku, Rusija sebi obezbjeđuje opciju za rat protiv NATO, i to najkasnije do 2029. godine. Prijetnja Rusije nije daleka briga, ona je već stvarnost.“ To se pokazuje kroz stalne prelete dronova i sajber-napade.

Vadeful se zatim relativno obazrivo osvrnuo na američku vladu. 

Ključno za rješavanje ukrajinske krize, rekao je, jeste pogled na Rusiju – izazivača konflikta. Međutim, prema njegovim riječima, „nedostaje bilo kakva spremnost Rusije da uopšte razgovara“.

Sa Sjedinjenim Državama, pa i pod predsjednikom Donaldom Trampom, to je ipak sasvim drugačije, uprkos svim zbrkama: „To je upravo ono što nam je već poznato o Sjedinjenim Državama – ponekad imaju neortodoksan način da pristupe rješavanju ovakvih problema. A onda ponovo iznenade svojom izuzetnom fleksibilnošću.“

Postoji mogućnost da bi se korak po korak moglo doći do pregovora, dodao je njemački šef diplomatije.

Ali i aktuelna američka vlada mogla se osjetiti prozvanom kada je Vadeful prešao na temu krize multilateralizma: opada spremnost za međunarodnu saradnju zasnovanu na partnerstvu, a sve se češće potiskuje „obavezujuća snaga međunarodnog prava“. Umjesto toga jača stav da „nije presudna snaga prava, već da je snaga sama po sebi jednaka pravu“.

Anketa: 72 odsto Nijemaca za jačanje Bundesvera

To je prilično zastrašujuća slika svijeta, a taj strah se odražava i u rezultatima istraživanja o stavovima Nijemaca prema važnim spoljnopolitičkim pitanjima. Po nalogu Fondacije Kerber, Institut za istraživanje javnog mnjenja Forsa anketirao je oko 1.500 reprezentativno izabranih punoljetnih građana Njemačke. 

U tom istraživanju jasna većina od 72 odsto izjasnila se za udvostručenje izdvajanja za Bundesver u narednih deset godina, imajući u vidu rastuće prijetnje.

To se poklapa sa planovima njemačke vlade koju čine CDU, CSU i SPD: sredinom marta 2025. dakle poslije izbora, te tri stranke su iskoristile većinu sa Zelenima kako bi izmijenile Osnovni zakon odnosno Ustav Njemačke. Na vanrednom zasjedanju starog saziva Bundestaga - odlučile su između ostalog da se formira poseban budžet za naoružanje od 500 milijardi evra.

Gotovo u suprotnosti s tim stoji jedan drugi rezultat Forsa-ankete: čak 61 odsto ispitanih odbija da Njemačka preuzme ulogu vojnog lidera u Evropi.

Nijemci i dalje podržavaju Ukrajinu, ali dramatično manje SAD i Izrael

Kada se Nijemci pitaju o usmjerenju spoljne politike, pokazuju se jasne razlike između istoka i zapada zemlje. Na zapadu zemlje 51 odsto je za veće njemačko angažovanje u međunarodnim krizama, na istoku samo 35 odsto.

Čak i skoro četiri godine nakon početka rata, njemačka podrška Ukrajini koju je napala Rusija ima jasnu većinu od 59 odsto. A ako bi došlo do sklapanja mira koji bi evropske trupe obezbjeđivale, 56 odsto je za to da u tome učestvuje i Njemačka. Ali jasna većina sumnja da je ruski predsjednik Putin uopšte zainteresovan za mir - to vjeruje samo 20 odsto ispitanih.

Gotovo dramatičnim se mogu smatrati brojke koje odražavaju stav prema dvjema zemljama s kojima je svaka njemačka vlada do danas održavala najbliže veze: samo 26 odsto ispitanih kaže da su SAD i dalje najvažniji partner Njemačke. A još samo 38 odsto ispitanih vidi posebnu obavezu Njemačke prema Izraelu proizašlu zbog istorijske odgovornosti za Holokaust.