Δεν πέρασαν 24 ώρες από τότε που η εντεταλμένη των ΗΠΑ για θέματα εμπορίου ανακοίνωσε με επιδεικτική αποφασιστικότητα ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν τάσσεται υπέρ της κατάργησης των πνευματικών δικαιωμάτων για εμβόλια κατά του κορωνοϊού και «βυθίστηκαν» οι μετοχές φαρμακευτών εταιριών στο Χρηματιστήριο. Η μετοχή της Biotech για παράδειγμα έχασε 12% από την αξία της. Αντίθετα ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας χαιρέτισε τη στάση της αμερικανικής κυβέρνησης ως «ιστορική απόφαση». Αντικρουόμενες απόψεις διατυπώθηκαν και σε επίπεδο πολιτικών αξιωματούχων.

Παγκόσμιο πρόβλημα, παγκόσμια απάντηση

Το ερώτημα είναι κρίσιμο: Βοηθά το στοίχημα ταχύτερης καταπολέμησης επιδημιών, όπως του κορωνοϊού, η υποχρεωτική άρση πατεντών για εμβόλια; Η Έλλεν Χούν, διευθύντρια της οργάνωσης κοινής ωφελείας Medicines Law & Policy υποστηρίζει ότι οι μεγαλύτεροι παραγωγοί εμβολίων βρίσκονται στις αναπτυσσόμενες χώρες και θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν όλες οι εκεί δυνατότητες. «Θα πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι αυτός ο ιός δεν γνωρίζει σύνορα, «ταξιδεύει» σε όλον τον πλανήτη. Η απάντηση σε αυτό θα πρέπει να είναι παγκόσμια και βασισμένη στην παγκόσμια αλληλεγγύη. Αυτό που βλέπουμε να συμβαίνει τώρα στην Ευρώπη είναι ακριβώς το αντίθετο». 

Οι αντιρρήσεις στην κατάργηση των πνευματικών δικαιωμάτων προέρχονται, όπως ήταν αναμενόμενο, από τις φαρμακευτικές εταιρείες. Υποστηρίζουν ότι τέτοιου είδους κινήσεις δεν πρόκειται να οδηγήσουν άμεσα στην αύξηση ούτε μιας δόσης εμβολίου. Εξηγούν ότι παραγωγή εμβολίων είναι μια περίπλοκη υπόθεση και ο κόσμος αγνοεί τις πραγματικές συνθήκες, κάτω από τις οποίες παραγωγοί εμβολίων και φαρμακευτικών εταιρειών δρουν για να αυξήσουν την παραγωγή εμβολίων. Με αυτήν την άποψη συμφωνεί και επαυξάνει ο Χαν Στόϊτελ, επικεφαλής του Συνδέσμου Παραγωγών Φαρμάκων.

Το ερευνητικό κίνητρο ως επιχείρημα

«Το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε δεν είναι ο εξαναγκασμός στην κατάργηση των πατεντών. Είναι η υπάρχουσα απαγόρευση εξαγωγών από τις ΗΠΑ συσκευών και άλλων μέσων που χρειαζόμαστε για την παραγωγή μας εδώ στη Γερμανία. Σε αυτό δεν μπορεί να βοηθήσει η υποχρεωτική άρση των πνευματικών δικαιωμάτων». Ο φαρμακευτικός κλάδος πάλι υποστηρίζει ότι οι εταιρείες εξασφαλίζουν τα κέρδη τους αργότερα από την κατοχύρωση των πνευματικών δικαιωμάτων, γεγονός που δίνει το κίνητρο στην έρευνα να κάνει επενδύσεις σε αυτόν τον τομέα.

Οργανώσεις βοήθειας από την άλλη βλέπουν το πρόβλημα μέσα από άλλη οπτική γωνία, αυτή της άνισης κατανομής εμβολίων στον κόσμο. Η γερμανική οργάνωση «Ψωμί για τον Κόσμο» επισημαίνει ότι στις ανεπτυγμένες χώρες ένας στους τέσσερεις έχει εμβολιαστεί κατά του κορωνοϊού, ενώ στις φτωχότερες χώρες μόνο ένας στους δεκαπέντε. «Αυτή η ανιστότητα καθιστά σαφές ότι χρειαζόμαστε επειγόντως παραγωγή περισσότερων εμβολίων και άρση των πνευματικών δικαιωμάτων κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις» υποστηρίζει η οργάνωση.

Αντρέας Ρόστεκ-Μπουέτι

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου