Εδώ και ένα χρόνο ο Μουρίλο Μπάστος κοσκινίζει τα συντρίμμια στο απανθρακωμένο παλάτι Σάο Κριστοβάο, το κεντρικό κτίριο του Εθνικού Μουσείου στο Ρίο ντε Τζανέιρο. Στην πραγματικότητα ο αρχαιολόγος ασχολείται με την επιστήμη της βιοανθρωπολογίας - δηλαδή με απολιθώματα, οστά και σκελετούς, συμπεριλαμβανομένου του παλαιότερου ανθρώπινου απολιθώματος, ηλικίας 12.000 ετών στην Αμερική, γνωστού και ως Λουτσία. Όμως η επιστημονική του καριέρα έχει μπει προς τον παρόν στον πάγο: στόχος του τώρα είναι να περισώσει ο,τι μπορεί να σωθεί από αυτά που άφησε πίσω της η πυρκαγιά.

Μετά από εκτεταμένη αναζήτηση βρήκε το σπασμένο κρανίο της Λουτσία στα ερείπια του πρώην αυτοκρατορικού παλατιού. «Το κρανίο ήταν ήδη εξαιρετικά εύθραυστο, αλλά τώρα λόγω της φωτιάς έχει σπάσει. Έχουμε όμως τη δυνατότητα να κάνουμε μία εικονική αναπαράσταση, δίνοντας στη Λουτσία και πάλι ένα ανθρώπινο πρόσωπο», δήλωσε στην Deutsche Welle.

Το παρελθόν έγινε στάχτες

Παρά τις μεγάλες απώλειες όμως, ο Μπάστος δηλώνει αισιόδοξος. Η τελευταία του ενασχόλησή του μέχρι πριν ένα χρόνο ήταν η ψηφιοποίηση της συλλογής. Κατά τη διάρκεια της φωτιάς όμως χάθηκαν πολλά δεδομένα, τα οποία δεν είχε προλάβει να αποθηκεύσει, καθώς οι υπολογιστές τυλίχθηκαν στις φλόγες λόγω βραχυκυκλώματος στο σύστημα κλιματισμού. «Αυτό σημαίνει ότι έχουμε χάσει πολύ σημαντικές πληροφορίες για το παρελθόν μας. Μια απώλεια που πλέον είναι μη αναστρέψιμη. Η ιστορία του παρελθόντος μας έγινε στάχτες», λέει.

Το βράδυ της πυρκαγιάς η αστυνομία εμπόδισε πολλούς εργαζόμενους, οι οποίοι έτρεξαν στο φλεγόμενο παλάτι για να σώσουν ό,τι μπορούσαν. «Έχασα το εργαστήριό μου και το γραφείο μου, όλη μου την έρευνα και την παλαιοβοτανική συλλογή στην οποία ήμουν επιμελήτρια», αναφέρει η Λουτσιάνα Βίτοβισκ, καθηγήτρια παλαιοβοτανικής.

Έργα συντήρησης και αποκατάστασης

«Κυρίως μας πονάει το ότι χάθηκε το εθνογραφικό υλικό αυτόχθονων λαών, οι οποίοι δεν υπάρχουν πια», σημειώνει ο Γερμανοαυστριακός Αλεξάντερ Κέλνερ, διευθυντής του μουσείου. Αλλά κι εκείνος παραμένει αισιόδοξος: «Υπάρχει πολύ καλή συνεργασία μεταξύ μας και το πιο σημαντικό πράγμα μετά από μια τέτοια καταστροφή είναι τα έργα συντήρησης, πράγμα στο οποίο είμαστε τώρα όλοι αφοσιωμένοι».

Στις προσπάθειες αποκατάστασης του μουσείου συνεισέφεραν και δωρεές από τη Γερμανία: Μέχρι στιγμής, 326.179 ευρώ έχουν εκταμιευθεί από το Ομοσπονδιακό Υπουργείο Εξωτερικών, το οποίο έχει υποσχεθεί ειδικά κονδύλια ύψους ενός εκατομμυρίου ευρώ. Ωστόσο, ακόμη και το δημόσιο στη Βραζιλία, παρά τις περιορισμένες δυνατότητές του, παρείχε κεφάλαια για την έναρξη της αποκατάστασης του μουσείου. Ο Κέλνερ σχεδιάζει να κατασκευάσει ένα τριώροφο κτίριο στο παρακείμενο πάρκο. Εκεί, οι 90 καθηγητές, οι 230 τεχνικοί, και οι 500 μαθητές, μαζί με τις συλλογές που διασώθηκαν, θα βρουν προσωρινά ένα νέο σπίτι.

Τόμας Μίλτς, Ρίο ντε Τζανέιρο

Επιμέλεια: Χρύσα Βαχτσεβάνου