12 Ιανουαρίου 2013. Το Πεκίνο καλύπτεται από αιθαλομίχλη κάνοντας τη μέρα να μοιάζει με νύχτα. Πολλοί κάτοικοι της κινεζικής πρωτεύουσας αντιμετώπισαν εκείνη τη μέρα προβλήματα όρασης και αναπνοής. Τι είχε ακριβώς συμβεί; Η συγκέντρωση μικροσωματιδίων σκόνης, τα οποία είναι υπεύθυνα για την πρόκληση ατμοσφαιρικής ρύπανσης, ξεπέρασε τα επιτρεπτά όρια με αποτέλεσμα ένα αποπνικτικό νέφος να καλύψει τον ουρανό του Πεκίνου. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία τα περίπου 21 εκατομμύρια των Κινέζων που ζουν στο Πεκίνο εισέπνευσαν τοξικές αναθυμιάσεις αντί φρέσκου οξυγόνου.

Δύο χρόνια μετά, ένα κινεζικό ντοκιμαντέρ έρχεται να θυμίσει στους Κινέζους τις δύσκολες εκείνες ημέρες, παρουσιάζοντας τις ανησυχητικές συνέπειες της ραγδαίας ατμοσφαιρικής ρύπανσης στο Πεκίνο, οι οποίες μέχρι τώρα δεν ήταν επακριβώς γνωστές. «Under the Dome» είναι ο τίτλος του ντοκιμαντέρ που προβλήθηκε στο κινεζικό διαδίκτυο, το οποίο παρακολούθησαν πάνω από 200 εκατομμύρια Κινέζοι. Εντύπωση προκάλεσε μάλιστα το γεγονός ότι η υπουργός της Κίνας Τσεν Τζίνινγκ μίλησε αρχικά με επαινετικά σχόλια για το ντοκιμαντέρ, δηλώνοντας ότι «είναι σημαντικό να βελτιώσουμε την ποιότητα του αέρα».

Η «παγκόσμια πρωτεύουσα» της ρύπανσης

Το Πεκίνο είναι η πόλη με τις μεγαλύτερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στον κόσμο. Στον αέρα του Πεκίνου παρατηρείται εξαπλάσια συγκέντρωση επιβλαβών μικροσωματιδίων σε σχέση με τις ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις. Σύμφωνα με ιατρικά στοιχεία περίπου 350.000 με 500.000 Κινέζοι πεθαίνουν κάθε χρόνο από ασθένειες που σχετίζονται με την αυξημένη ατμοσφαιρική ρύπανση. Ειδικοί σε θέματα περιβάλλοντος και ανεξάρτητες ΜΚΟ έχουν δημοσιεύσει επανειλημμένα στοιχεία, τα οποία αποδεικνύουν ότι 450 βιομηχανικές περιοχές της Κίνας θεωρούνται «καρκινογόνες», αφού εκεί πεθαίνουν πολύ συχνά άνθρωποι από μορφές καρκίνου που συνδέονται με τη ρύπανση.

Όλα αυτά είναι βέβαια γνωστά εδώ και χρόνια. Εντούτοις, είναι η πρώτη φορά που ένα κινεζικό ντοκιμαντέρ θίγει πολύπλευρα αυτό το θέμα. Όπως αναφέρει η δημιουργός του, η δημοσιογράφος Τσάι Zινγκ από την κινεζική δημόσια τηλεόραση CCTV, δύο μόλις εβδομάδες μετά την πρώτη προβολή η κινεζική κυβέρνηση απαγόρευσε την κυκλοφορία και αναπαραγωγή του στο κινεζικό διαδίκτυο.

Οι Κινέζοι είναι πιο ευαισθητοποιημένοι

«Είναι κρίμα που η προβολή του ντοκιμαντέρ διακόπηκε. Ήταν η πρώτη φορά που οι άνθρωποι στην Κίνα μίλησαν ανοιχτά για το θέμα, αναζητώντας λύσεις. Πάντως σε κάθε περίπτωση η περιβαλλοντική συνείδηση των ανθρώπων στην Κίνα έχει ευαισθητοποιηθεί τα τελευταία χρόνια. "Θέλουν να αλλάξουν την κατάσταση", είπε χαρακτηριστικά στην DW η δημοσιογράφος Γιαν Σι από τη Σανγκάη.

Η άποψη της Σι επιβεβαιώνεται και από πρόσφατες δημοσκοπήσεις, σύμφωνα με τις οποίες το 80% των Κινέζων θεωρεί ότι η προστασία του περιβάλλοντος είναι μείζον θέμα, ακόμη και όταν προσκρούει σε όλα όσα επιτάσσει η οικονομική ανάπτυξη. Ο Λι Σούο, ακτιβιστής της Greenpeace, εκφράζει επίσης την ελπίδα ότι το νέο κινεζικό ντοκιμαντέρ θα λειτουργήσει ως μοχλός άσκησης πολιτικής πίεσης, παρά το γεγονός ότι στην Κίνα η επιρροή των πολιτών στη διαμόρφωση της πολιτικής ατζέντας είναι μηδαμινή.

Την περασμένη Δευτέρα διοργανώθηκε ειρηνική διαδήλωση υποστήριξης των δημιουργών του «Under the Dome» στην πόλη Ζιάν, η οποία όμως έληξε άδοξα με τη σύλληψη δύο διαδηλωτών. «Υπάρχουν πράγματα που γίνονται στην Ευρώπη, τα οποία δεν είναι καν δυνατό να τα φανταστούν στην Κίνα», αναφέρει ο Λι Σούο σχετικά με τις διαδηλώσεις διαμαρτυρίας. Ωστόσο, παρά τις δυσκολίες, κάθε χρόνο διοργανώνονται περί τις 30.000 με 50.000 διαδηλώσεις στην Κίνα, εκ των οποίων πολλές έχουν ως αντικείμενο περιβαλλοντικά ζητήματα.

Lisa Duhm / Δήμητρα Κυρανούδη