Πόσοι πρόσφυγες και μετανάστες βρίσκονται στη Βοσνία – Eρζεγοβίνη σήμερα δεν είναι γνωστό. Ωστόσο είναι εμφανές ότι πρόκειται για χιλιάδες. Πολλοί εξ αυτών άρρωστοι. Στο μεταξύ η οργή της τοπικής κοινωνίας αυξάνεται όσο ο πλούσιος ευρωπαϊκός βορράς αδιαφορεί για την κατάσταση στη βαλκανική χώρα. Οι δυνατότητες υποδοχής και φιλοξενίας στα προσφυγικά κέντρα της Βοσνίας έχουν εξαντληθεί. Στις 15 Νοεμβρίου λήγουν τα συμβόλαια των δύο μεγαλύτερων προσφυγικών κέντρων, Μπίρα και Μιράλ, τα οποία βρίσκονταν μέχρι πρότινος υπό τη διοίκηση του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης (IOM) στις πόλεις Μπιχάτς και Βελίκα Κλαντούζα. Μέχρι το τέλος του φθινοπώρου περίπου 2000 άνθρωποι θα πρέπει να εγκαταλείψουν αυτά τα προσφυγικά κέντρα.

«Τα υφιστάμενα κέντρα, για τα οποία εμείς δεν δώσαμε τη συγκατάθεσή μας, πρέπει να κλείσουν και να μεταφερθούν μακριά από κατοικημένες περιοχές», δήλωσε πρόσφατα ο Μουσταφά Ρούτσνιτς, πρωθυπουργός του καντονιού Ούνα-Σάνα στα σύνορα με την Κροατία, στο οποίο υπάγονται τα δύο επίμαχα προσφυγικά κέντρα. Αλλά και οι πρόσφυγες που βρίσκονται προς το παρόν σε ένα άλλο αυτοσχέδιο καταυλισμό στα βοσνιοκροατικά σύνορα θα πρέπει να μετακινηθούν προς άλλες τοποθεσίες.

Βαριές ασθένειες και έλλειψη γιατρών

Την ίδια ώρα η κατάσταση στον αυτοσχέδιο καταυλισμό του Βούτσιακ, που ήταν παλαιότερα χωματερή, είναι σοκαριστική. Σε μόλις λίγες σκηνές ζουν 800 άνθρωποι, οι περισσότεροι άνδρες από τη Συρία, το Πακιστάν και το Αφγανιστάν. Δεν υπάρχει ρεύμα και πόσιμο νερό, ενώ πολλοί έχουν προσβληθεί από ηπατίτιδα. Γιατρός έρχεται μόνο μια φορά την εβδομάδα για δύο ώρες. Το νοσοκομείο του Μπιχάτς δέχεται μόνο βαριά περιστατικά άρρωστων προσφύγων αλλά και αυτό έχει αγγίξει τα όριά του. Σύμφωνα με τις αρχές, πολλοί προσπαθούν μέσα στη νύχτα να περάσουν παράνομα στη γειτονική Κροατία, δηλαδή σε έδαφος της ΕΕ. Λίγοι τα καταφέρνουν. Άλλοι πάλι συλλαμβάνονται από κροάτες συνοριοφύλακες, ενώ κάποιοι πέφτουν θύματα ξυλοδαρμών και στέλνονται πίσω με βίαιο τρόπο, κάτι που απαγορεύεται από το ευρωπαϊκό και διεθνές δίκαιο. «Προσπάθησα να περάσω τα σύνορα επτά φορές και δεν θα σταματήσω να προσπαθώ» αναφέρει μετανάστης από το Πακιστάν. «Οι συνθήκες διαβίωσης εδώ είναι καταστροφικές. Γιατί μας συμπεριφέρονται έτσι, είμαστε κι εμείς άνθρωποι, όπως εσείς. Γιατί δεν μας δίνει κανείς ένα κατάλυμα για όσο μένουμε εδώ; Κανείς δεν θέλει να μείνει εδώ μόνιμα».

Ελάχιστα περιθώρια για τη δράση αρχών και εθελοντών

«Κάναμε ό,τι μπορούσαμε για να στεγάσουμε τους μετανάστες» αναφέρει από την πλευρά του ο Σελάμ Μίντιτς από την Αρχή Προστασίας Καταστροφών του Μπιχάτς: «Το πρόβλημα είναι ότι κάθε μέρα φτάνουν κι άλλοι άνθρωποι στο Βούτσιακ. Οι συνθήκες είναι πολύ κακές, έχει κρύο και υγρασία, υπάρχουν πολλοί άρρωστοι. Το καμπ πρέπει να κλείσει το ταχύτερο δυνατό» συμπληρώνει.

Αν και δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία υπολογίζεται ότι στη Βοσνία-Eρζεγοβίνη διαμένουν 7000 νεοαφιχθέντες, οι 5000 εκ των οποίων στην περιοχή του Ούνα-Σάνα, που είναι η πλησιέστερη περιοχή σε έδαφος της ΕΕ. Εδώ φτάνουν πρόσφυγες και μετανάστες από την Ελλάδα και την Τουρκία, έχοντας κάνει μια ακόμη επικίνδυνη διαδρομή. Στο μεταξύ ο χειμώνας ήδη πλησιάζει και στη Βοσνία είναι πάντα ιδιαίτερα βαρύς. Πολλοί εκτιμούν ότι η κατάσταση οξύνεται λόγω του κακού συντονισμού κεντρικής κυβέρνησης και τοπικής διοίκησης των καντονιών. Φαίνεται ότι χρήματα υπάρχουν για να διατεθούν στο προσφυγικό, ωστόσο υπάρχει ασυμφωνία για το πού ακριβώς θα πρέπει να διοχετευθούν. Από την πλευρά του ο Ντράγκαν Μέκτιτς, υπουργός Ασφάλειας της Βοσνίας, δεν θέλει να ανακοινώσει ακόμη πού θα μετακινηθούν οι μετανάστες υπό τον φόβο της αντίστασης των τοπικών πολιτικών στα καντόνια και τους δήμους.

Αλληλεγγύη από τους απλούς πολίτες, απουσία του κράτους

Πάντως πολλοί κάτοικοι στις περιοχής Μπιχάτς και Βελίκα Κλαντούζα, στην πλειοψηφία μουσουλμάνοι, έδειξαν αρχικά αλληλεγγύη προς τους νεοαφιχθέντες παρέχοντάς τους τρόφιμα, ρούχα, πόσιμο νερό ενώ τους διευκόλυναν και στην επικοινωνία μέσω smartphone. Ωστόσο αφότου η Κροατία άρχισε να επαναπροωθεί με τη βία μετανάστες στη Βοσνία, η αλληλεγγύη σε κάποιες περιπτώσεις μετατράπηκε σε ξενοφοβία. Σύμφωνα με τη δημοσιογράφο Νίχα Τζάνιτς η κατάσταση στην περιοχή καθημερινά επιδεινώνεται, ενώ ολοένα περισσότεροι άνθρωποι αναγκάζονται να κοιμηθούν κάτω από γέφυρες ή στους δρόμους. Κι όπως σημειώνει εάν οι κρατικοί θεσμοί δεν αντιδράσουν άμεσα, κάτι που μέχρι τώρα δεν έχουν κάνει, η κατάσταση θα γίνει ακόμα χειρότερη με την έλευση του χειμώνα.

Ντράγκαν Μαξίμοβιτς / Ρούντιγκερ Ρόσιγκ

Επιμέλεια: Δήμητρα Κυρανούδη