Η Παβλίνα Ματιόβα είναι τραγουδίστρια όπερας και η μοναδική γυναίκα Ρομά που έχει εμφανιστεί στην περίφημη σκηνή Ρουντολφίνουμ της Πράγας. «Η εμφάνιση αυτή στο Ρουντολφίνουμ», λέει η ίδια, «είναι μεγάλη τιμή. Είμαι πολύ χαρούμενη που στέκομαι στη σκηνή ως γυναίκα Ρομά.

Η Παβλίνα Ματιόβα μεγάλωσε στο Ροκιτσάνι. Ελάχιστοι Ρομά της μικρής αυτής πόλης έχουν πάει σχολείο και ακόμη λιγότεροι έχουν ένα σταθερό εισόδημα. Οι περισσότεροι ζουν από τα κοινωνικά επιδόματα στις φτωχότερες και πιο απόκεντρες συνοικίες της πόλης. Ακόμη και στις γειτονιές τους όμως οι Ρομά δεν αισθάνονται πλέον ασφαλείας από τη στιγμή που έκαναν την εμφάνισή τους ακροδεξιές ομάδες που διαδηλώνουν εκεί στο μεταξύ κάθε Σαββατοκύριακο. «Είναι φρικτό», λέει η Παβλίνα. «Οι εξτρεμιστές πέρασαν μπροστά από το παράθυρό μας. Κρυφτήκαμε πίσω από τις κουρτίνες. Ένα φρικτό συναίσθημα. Κανείς δεν γνωρίζει πώς θα τελειώσουν όλα αυτά».

«Πολύ σοβαρή η κατάσταση»

Από τότε που ξέσπασε η οικονομική κρίση στην ευρωζώνη η ανεργία στις οικονομικά αδύναμες περιοχές της Τσεχίας έχει αυξηθεί ακόμη περισσότερο. Τις περιοχές αυτές επιλέγουν συνειδητά οι ακροδεξιές ομάδες για να δημιουργήσουν κλίμα εναντίον των Ρομά. Και δυστυχώς, στις πορείες εκφοβισμού που πραγματοποιούν, χαίρουν όλο και μεγαλύτερης στήριξης εκ μέρους των πολιτών, προειδοποιεί ο υπουργός Εσωτερικών Πεσίνα:

«Τα τελευταία τρία με τέσσερα χρόνια η κατάσταση έχει επιδεινωθεί καθώς έχουν ενταθεί τα κοινωνικά προβλήματα. Οι εντάσεις μεταξύ της μειονότητας των Ρομά και της πλειοψηφίας της κοινωνίας έχουν αυξηθεί κατακόρυφα. Η κατάσταση είναι πολύ σοβαρή και κινδυνεύει να εκτροχιαστεί».

Σε πρόσφατη έρευνά τους μάλιστα οι τσέχικες μυστικές υπηρεσίες προειδοποιούν για κινδύνους όσον αφορά την εσωτερική ασφάλεια της χώρας. Η επιρροή των ακροδεξιών ομάδων αυξάνεται και μια σπίθα θα έφτανε για να μετατρέψει το δυσμενές για τους Ρομά κλίμα σε σκηνικό βίας και ταραχών. Ελάχιστοι ακτιβιστές των Ρομά τολμούν να πουν σήμερα την πικρή αυτή αλήθεια. Ανάμεσά τους ο Αντρέι Λούκα: «Διαδηλώνουμε κατά των εξτρεμιστών στις πόλεις μας. Οι ναζί αυτοί φωνάζουν, ‘μαύρα γουρούνια και βάλτε τους τσιγγάνους σε θαλάμους αερίων’. Τα κόμματα απλά παρακολουθούν πώς οργανώνεται το πογκρόμ εναντίον των Ρομά».

Την εκδήλωση μπροστά στην πρωθυπουργική κατοικία στην Πράγα παρακολουθούν μόλις κάποιες δεκάδες ανθρώπων. Το θέμα απασχολεί ελάχιστα τόσο την πολιτική όσο και τα μέσα ενημέρωσης. «Θέλουμε απλά να εργαζόμαστε και να ζούμε φυσιολογικά. Στην Τσεχία όμως αυτό δεν είναι δυνατόν. Στις περισσότερες περιπτώσεις υπάρχει προφανής ρατσισμός. Δεν δίνουν δουλειά σε εμάς τους Ρομά».

Η παρέμβαση του προέδρου

Παρά τα καθημερινά κρούσματα ρατσισμού και βίας, το θέμα των 200.000 έως και 300.000 Ρομά που ζουν στην Τσεχία απασχολεί ελάχιστα τον προεκλογικό αγώνα. Κανένα κόμμα δεν φαίνεται διατεθειμένο να εναντιωθεί στη γενικότερη τάση της κοινής γνώμης.

Φωτεινή εξαίρεση ο πρόεδρος της χώρας Μίλος Ζέμαν, ο οποίος δήλωσε σε συνέντευξή του και μετά τα επεισόδια στην πόλη Οστράβα: «Τους νεοναζί τους αναγνωρίζει κανείς στο ότι είναι κουφιοκέφαλοι και στο σύνθημα ‘Η Τσεχία στους Τσέχους’. Είναι το ίδιο με το τότε σύνθημα των ναζί ‘έξω οι Εβραίοι’».

Η προσπάθεια αφύπνισης των πολιτών δεν είναι αποτέλεσμα. Για τις επόμενες εβδομάδες και μέχρι τις εκλογές στα τέλη Οκτωβρίου, ακροδεξιές ομάδες έχουν προαναγγείλει πορείες διαμαρτυρίας σε αρκετές πόλεις της χώρας. Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, στις επικείμενες εκλογές τουλάχιστον ένα ακροδεξιό κόμμα θα καταφέρει να εκπροσωπηθεί και στο κοινοβούλιο.

Stefan Heinlein / Κώστας Συμεωνίδης