Βουνά από πλαστικές σακούλες σε ασφυκτικά γεμάτες χωματερές, υπερφορτωμένα οχήματα μεταφοράς απορριμμάτων, πεινασμένα πουλιά πάνω να ψάχνουν τροφή μέσα στα σκουπίδια. Αυτές είναι μερικές από τις εικόνες που έβλεπε κανείς κατά τη δεκαετία του 1980 έξω από πολλές γερμανικές πόλεις. Τα σκουπίδια των μεγαλουπόλεων έπρεπε γρήγορα να οδηγηθούν σε χωματερές για την καύση. Η ανακύκλωση ήταν τότε ακόμη μια άγνωστη λέξη. Περί τα τέλη της δεκαετίας του 1980 το πρόβλημα της διαχείρισης των σκουπιδιών όμως άρχισε να οξύνεται με αποτέλεσμα να εντείνεται και ο δημόσιος διάλογος στη Γερμανία γύρω από αυτό.

Το 1991 ήταν μια χρονιά σταθμός. Τότε ψηφίσθηκε ο πρώτος γερμανικός νόμος για τις συσκευασίες. Σύμφωνα με το νόμο οι κατασκευαστές όφειλαν να μεριμνούν για την δυνατότητα επαναχρησιμοποίησης των συσκευασιών των προϊόντων τους. Τότε γεννήθηκε η ιδέα της κυκλοφορίας των ανακυκλωμένων προϊόντων. Η γερμανική βιομηχανία έθεσε τις βάσεις για τη δημιουργία ενός «διπλού συστήματος», συλλογής των ανακυκλώσιμων σκουπιδιών και της εκ νέου επεξεργασίας τους. Η καθιέρωση του «πράσινου σήματος» στις συσκευασίες είναι μια κληρονομιά εκείνης της εποχής. Το γερμανικό σύστημα του διαχωρισμού των σκουπιδιών αποτέλεσε πρότυπο για τον υπόλοιπο κόσμο. Τότε ξεκίνησε και η χρήση των χαρακτηριστικών μπλε κάδων για το χαρτί και των κίτρινων για τις υπόλοιπες συσκευασίες. Σιγά σιγά ξεκίνησαν οι γερμανοί πολίτες να εξοικειώνονται με τη διαδικασία της ανακύκλωσης.

Περιπέτειες, λάθη και επιτυχίες

Ωστόσο στην πράξη συχνά το σύστημα διαχωρισμού των σκουπιδιών μπλόκαρε, ενώ δεν έλειψαν και οι ασάφειες. Κατά συνέπεια συχνά οι κάδοι ανακύκλωσης των γερμανών πολιτών περιείχαν διάφορα σκουπίδια, χωρίς να είναι σαφές που πρέπει να πεταχτούν σύνθετες συσκευασίες από πλαστικό και μέταλλο πχ. κυπελάκια γιαουρτιών. Στο μεταξύ, από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 μέχρι σήμερα η γερμανική τεχνολογία ανακυκλώσιμων υλικών έχει σημειώσει σημαντικές προόδους, το ίδιο και ο σχεδιασμός συσκευασιών για πολλά διαφορετικά είδη προϊόντων. Για παράδειγμα, υποδειγματικά ήταν τα διάφορα προγράμματα ανακύκλωσης υλικών της εταιρείας Thermoselect με έδρα την Καρλσρούη. Τα προγράμματα αυτά προσέλκυσαν εξαρχής μεγάλο αριθμό εθελοντών από όλον τον κόσμο, ενώ παράλληλα έδωσε το έναυσμα για την έναρξη αντίστοιχων προγραμμάτων και εκτός γερμανικών συνόρων, όπως στην Ιταλία, στην περιοχή της λίμνης Ματζόρε.

Ένα έξυπνο «πράσινο» μοντέλο εξαγωγών

Σήμερα το τοπίο έχει αλλάξει άρδην. Ο τομέας της επεξεργασίας και επαναχρησιμοποίησης υλικών προσελκύει πλέον επιστήμονες με υψηλή τεχνική κατάρτιση, ενώ πλέον ένα μεγάλο μέρος των διαδικασιών ανακύκλωσης έχει ψηφιοποιηθεί. Στην «high tech» ανακύκλωση, όπως θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί, δραστηριοποιείται η εταιρεία «htp» από το Άαχεν, η οποία ειδικεύεται στην κατασκευή αισθητήρων που ανιχνεύουν τα διάφορα ανακυκλώσιμα υλικά. Στο μεταξύ σήμερα στη Γερμανία παράγονται περίπου 21 εκατομμύρια τόνοι νέων μεταλλικών σκουπιδιών, ενώ πλέον περίπου το 40% των μεταλλικών συσκευασιών που καταλήγουν στα σκουπίδια διαχωρίζονται εύκολα. Παράλληλα η ποιότητα των ανακυκλωμένων υλικών είναι εξαιρετική. Όλα αυτά τα χαρακτηριστικά του γερμανικού μοντέλου ανακύκλωσης αποτελούν κομμάτι της επιτυχίας του. Σήμερα η βιομηχανία ανακύκλωσης είναι από τους ταχύτερα οικονομικούς κλάδους στη Γερμανία, σημειώνοντας ετησίως ρυθμό ανάπτυξης που αγγίζει 14%, ενώ απασχολεί περίπου 250.000 εργαζομένους. Τέλος, τα ανακυκλωμένα γερμανικά υλικά αποτελούν και στο εξωτερικό ένα από τα πλέον περιζήτητα προϊόντα «made in Germany».

Βόλφγκανγκ Ντικ / Δήμητρα Κυρανούδη