Με την καθιερωμένη τελετή στην Bernauer Straße, στον δρόμο όπου διατηρείται ακόμη και σήμερα ένα κομμάτι από το Τείχος του Βερολίνου, η Γερμανία γιόρτασε πρόσφατα τα 32 χρόνια από τότε που άλλαξε ο ρους της ιστορίας. Στις 9 Νοεμβρίου 1989 το Τείχος κατέρρευσε.Χιλιάδες άνθρωποι πλησίασαν φέτος, για μία ακόμη χρονιά, στο παλαιό φυλάκιο, για να ανάψουν ένα κερί, να γιορτάσουν την ειρηνική επανάσταση των Ανατολικογερμανών, αλλά και να θυμηθούν τα πρώτα βασανιστικά χρόνια μετά την κατάρρευση του παλαιού καθεστώτος. Η Bernauer Straße θεωρείται μοναδικό τοπόσημο του Βερολίνου, καθώς στη διάρκεια της κατασκευής του Τείχους οι προσόψεις των παλαιών σπιτιών ανήκαν θεωρητικά στον υπό σοβιετική διοίκηση ανατολικό τομέα της πόλης, αλλά το πεζοδρόμιο μπροστά στην εξώπορτα ανήκε στον δυτικό τομέα. Πολλοί Βερολινέζοι πρόλαβαν να διαφύγουν στη Δύση, πηδώντας ή κατεβαίνοντας με σχοινιά από την ανατολικογερμανική πρόσοψη στο δυτικογερμανικό πεζοδρόμιο...

Δεν πέρασε ούτε ένας χρόνος από την Πτώση του Τείχους και η Γερμανία γιόρταζε την Επανένωση, στις 3 Οκτωβρίου 1990. Πέρασαν δεκαετίες από τότε και ακόμη αναζητούν τη δική τους δικαίωση οι εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι που υπέστησαν διώξεις, βασανισμούς και πολλές φορές οικονομική αφαίμαξη την εποχή του κομμουνιστικού καθεστώτος. Είναι αυτοί που κάποτε αποκαλούσαμε «αντιφρονούντες». Είναι τα θύματα του SED, του «Ενιαίου Σοσιαλιστικού Κόμματος Γερμανίας», που επί δεκαετίες μονοπωλούσε την εξουσία και κατέπνιγε κάθε σοβαρή φωνή αντιπολίτευσης.

«Ταμείο Βοήθειας» για τα θύματα

Toν περασμένο Ιούνιο η γερμανική Βουλή εξέλεξε, για πρώτη φορά, ειδική εντεταλμένη της κυβέρνησης για τα θύματα του SED. Πρόκειται για την Έβελιν Τσούπκε, παλαιά ακτιβίστρια για τα ανθρώπινα δικαιώματα και μέλος της ειρηνευτικής κίνησης «Friedenskreis Weißensee». Σε εισήγησή της προς τη Βουλή με αφορμή τη φετινή επέτειο από την Πτώση του Τείχους, η Έβελιν Τσούπκε προσπαθεί να ευαισθητοποιήσει την κοινή γνώμη, αλλά και την κυβέρνηση, για τα θύματα του παλαιού καθεστώτος. Πολλοί από αυτούς τους ανθρώπους, επισημαίνει, αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα, αλλά παράλληλα και προβλήματα υγείας και μάλιστα σε μεγάλη ηλικία. Ωστόσο, όταν κάνουν τα χαρτιά τους στις αρμόδιες υπηρεσίες για να αναγνωριστεί το πρόβλημά τους και να τους παρασχεθεί οικονομική βοήθεια, πολλές φορές η απάντηση είναι ότι δεν έχουν αποδείξει επαρκώς την «αιτιώδη συνάφεια» ανάμεσα στη φυλάκιση ή τη δίωξη που είχαν υποστεί επί κομμουνιστικού καθεστώτος και τα προβλήματα υγείας που αντιμετωπίζουν σήμερα.

Η Έβελιν Τσούπκε απευθύνει έκκληση για μία πιο γενναιόδωρη αντιμετώπιση. «Οι πολιτικοί κρατούμενοι της εποχής εκείνης, που σήμερα αντιμετωπίζουν προβλήματα υγείας, δεν χρειάζεται να περνούν από ειδική εξέταση και να ζητείται από εμπειρογνώμωνες να καταρτίσουν υπομνήματα», λέει η ίδια. «Εφόσον έχουν διαπιστωθεί χωρίς αμφιβολίες και οι διώξεις που υπέστησαν στο παρελθόν και τα προβλήματα υγείας που έχουν σήμερα, αυτό θα έπρεπε να αρκεί. Δεν πρέπει να αφήσουμε αυτούς τους ανθρώπους να ταλαιπωρούνται από τη γραφειοκρατία». Παράλληλα, η Τσούπκε καλεί την ομοσπονδιακή κυβέρνηση να θεσπίσει ένα ειδικό Ταμείο Αρωγής για τα θύματα του παλαιού καθεστώτος.

250.000 φυλακισμένοι στα χρόνια του SED

Για τον αριθμό των θυμάτων δεν υπάρχουν ακριβή στοιχεία. Πάντως η εντεταλμένη της κυβέρνησης υπολογίζει ότι περίπου 250.000 άνθρωποι είχαν φυλακιστεί ως αντιφρονούντες, ενώ τουλάχιστον 50.000, ίσως και 100.000, μικρότερης ηλικίας, είχαν βρεθεί στα αναμορφωτήρια του καθεστώτος. Ως χαρακτηριστική «δύσκολη περίπτωση» που κολλάει στα γρανάζια της γραφειοκρατίας η Έβελιν Τσούπκε αναφέρει μία γυναίκα που είχε φυλακιστεί στην Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας (ΛΔΓ), στη συνέχεια αφέθηκε ελεύθερη έναντι ενός χρηματικού ποσού που κατέβαλε η κυβέρνηση της Δυτικής Γερμανίας, σπούδασε Οδοντιατρική και εγκαταστάθηκε στη Βαυαρία. Ξαφνικά άρχισε να υποφέρει από φοβίες, που την ανάγκασαν να συσσωρεύσει χρέη και να κλείσει το ιατρείο της. Εδώ και χρόνια αγωνίζεται να αποδείξει ότι πρόκειται για μετατραυματικές συνέπειες των διώξεων που είχε υποστεί στο καθεστώς της Ανατολικής Γερμανίας. Αλλά δεν τα καταφέρνει...

Γιάννης Παπαδημητρίου (DPA)