Για τον Ταοτέουζ Παστουσιάκ, κάτοικο της Πολωνίας και πρώην αξιωματικό του ναυτικού, οι κινητοποιήσεις ενάντια στη δημιουργία εργοστασίων ατομικής ενέργειας λαμβάνουν ολοένα και μεγαλύτερες διαστάσεις. Ξεκίνησε από μία προσωπική παρατήρηση, όταν το 1986 πότιζε το μικρό κήπο του. Τότε πρόσεξε τους κίτρινους ρύπους στο χώμα. Δεν έδωσε όμως σημασία, αφού δε γνώριζε ότι μερικές χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά μία έκρηξη στο Τσέρνομπιλ απελευθέρωσε τεράστιες ποσότητες από ραδιενεργές ουσίες στον ουρανό.

Του πήρε περίπου πέντε ημέρες για να αντιληφθεί τη σύνδεση ανάμεσα στην έκρηξη και το κίτρινο δηλητήριο με το οποίο η βροχή πότισε τον κήπο του. «Ήταν όμως πολύ αργά», όπως σημείωσε σε συνέντευξή του στη DW. Τα προβλήματα υγείας που το προξένησε το δηλητήριο της βροχής, το οποίο πέρασε στο αίμα του, τον άφησε ευάλωτο σε μολύνσεις και ιώσεις.

Αναβίωση των επιδιώξεων για χρήση πυρηνικής ενέργειας

Ο εφιάλτης για τον Παστουσιάκ όμως δεν τελειώνει εκεί. Πρόσφατα πληροφορήθηκε ότι κοντά στο σπίτι του, στη Βαλτική Θάλασσα, η πολωνική κυβέρνηση σκοπεύει να χτίσει δύο βιομηχανίες παραγωγής ατομικής ενέργειας.

Η Πολωνία διαθέτει τεράστια αποθέματα άνθρακα, μέσω των οποίων εφοδιάζεται σε ποσοστό 90% με ενέργεια. Η χώρα, ήδη από τη δεκαετία του 1980, είχε αποφασίσει τη χρήση πυρηνικής ενέργειας. Το Τσερνόμπιλ όμως αποτέλεσε τροχοπέδη στα σχέδια για δημιουργία των εργοστασίων παραγωγής της. Οι πολωνικές προσπάθειες για να αποκοπεί από τη χρήση άνθρακα και οι τεράστιες ποσότητες αερίων θερμοκηπίου που εκλύονται, επανέφεραν στη Βαρσοβία τις περασμένες επιδιώξεις της για την δημιουργία πυρηνικών σταθμών. Στόχος είναι μέχρι το 2030 οι δύο βιομηχανίες να παράγουν το 12% της πολωνικής ενέργειας.

«Η Βαλτική δεν απειλείται από τσουνάμι»

Οι υπερασπιστές της δημιουργίας των βιομηχανιών θεωρούν ότι μέσα από τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας στην περιοχή, η οικονομία θα αναπνεύσει ξανά. Επιπλέον θα ελαχιστοποιηθεί η έκλυση βλαβερών για το περιβάλλον αερίων. Ωστόσο οι περισσότεροι ανησυχούν για μία ενδεχόμενη απομόνωση της χώρας, ακόμη και από τους τουρίστες, οι οποίοι θα φοβούνται πια να έρθουν.

Στον Αρκάντιους Ρομάν έχει ανατεθεί να εξηγήσει γιατί η πολωνική κυβέρνηση αποφάσισε να επιστρέψει σε ένα σχέδιο που πριν μία εικοσαετία απέρριψε. Μετά το πυρηνικό ατύχημα στη Φουκουσίμα εργάζεται πυρετωδώς. «Ένα τσουνάμι προκάλεσε το ατύχημα εκεί, και η Βαλτική δεν κινδυνεύουν από τσουνάμι. Επιπλέον, εξ όσων γνωρίζω, οι Ρώσοι πραγματοποιούσαν διάφορα πειράματα στο Τσερνόμπιλ», υπογραμμίζει σε συνέντευξη στη DW, αντιπαραβάλλοντας τα εργοστάσια που λειτούργησαν ανά διαστήματα στην Ευρώπη δίχως να προκληθούν ατυχήματα.
«Κάθε χώρα έχει δικαίωμα να αποφασίζει για τις παραγωγές ενέργειας που θα πραγματοποιεί, και αυτό είναι αυτό που προσπαθώ να προωθήσω με τη δουλειά μου», συμπληρώνει τέλος.

Οι άγνωστες πτυχές της πυρηνικής ενέργειας

Η Καταρζίνα Γκιουζέκ, μέλος της Greenpeace στη Βαρσοβία θεωρεί ότι η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας στα πυρηνικά εργοστάσια δεν είναι ικανοποιητικό επιχείρημα. Πιστεύει ότι η Πολωνία είναι μία χώρα που μπορεί να είναι ενεργειακά αυτάρκης και να δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας αξιοποιώντας ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. «Υπάρχουν αμέτρητες άγνωστες πτυχές σε αυτή τη ριψοκίνδυνη επιχείρηση», επισημαίνει.

Σε περίπτωση που η κυβέρνηση προχωρήσει με τα σχέδια, οι δασικές εκτάσεις της περιοχής εδώ θα εξαφανιστούν, ώστε να ανοίξει χώρος για το χτίσιμο των βιομηχανιών, εξηγεί ο Παστουσιάκ. «Ποια κυβέρνηση θα αποφάσιζε την καταστροφή μίας τέτοιας προστατευόμενης περιοχής;», αναρωτιέται εκνευρισμένος, δείχνοντας ένα μοντέρνο κτήριο, στην πύλη του οποίου έχει τοποθετηθεί ένα πανό που γράφει «Nie dla Atomu», δηλαδή «όχι στα πυρηνικά».

Η αντιδράσεις του Παστουσιάκ βρήκαν απήχηση αμέσως και πλέον μία μικρή ομάδας ακτιβιστών συναντιέται κάθε εβδομάδα. Πιέζουν με email τις αρχές και οργανώνουν συναντήσεις και ομιλίες στην επαρχία.

Naomi Conrad / Χρύσα Βαχτσεβάνου

Υπεύθ. σύνταξης: Μαρία Ρηγούτσου