Έχουν περάσει 26 ολόκληρα χρόνια από τη Συμφωνία του Ντέιτον που τερμάτιζε τον εμφύλιο πόλεμο στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και οι διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα σε Σέρβους, Κροάτες και μουσουλμάνους επανέρχονται. Προ ημερών η Σερβική Δημοκρατία της Βοσνίας, με πρωτοβουλία του πρώην προέδρου Μίλοραντ Ντόντικ, ενέκρινε νομοσχέδιο που ανοίγει τον δρόμο για την αποχώρηση των Σέρβων από τα σώματα ασφαλείας και τις φορολογικές υπηρεσίες. Το πρώτο βήμα για την απόσχιση και την μελλοντική ένωση με τη Σερβία;

Μιλώντας στη Γερμανική Ραδιοφωνία (DLF), o Κρίστιαν Σμιτ, Ύπατος Εκπρόσωπος της διεθνούς κοινότητας για τη Βοσνία, δηλώνει ότι τα τελευταία χρόνια οι ιθύνοντες είχαν υποτιμήσει τις εξελίξεις σε αυτή την περιοχή των Βαλκανίων. «Υπήρχε η αίσθηση ότι, από τη στιγμή που δεν ακούγεται τίποτα, δεν γίνεται τίποτα, όλα έχουν πάρει τον δρόμο τους», λέει ο γερμανός πολιτικός και πρώην υπουργός. «Είχαμε υποτιμήσει το ζήτημα. Βέβαια τα πρώτα χρόνια ο Μίλοραντ Ντόντικ είχε συνεργαστεί εποικοδομητικά μαζί μας και οι σημερινές προσπάθειες για απόσχιση, τις οποίες στηρίζει, ίσως εξηγούνται με μια ματιά στο ημερολόγιο: Τον επόμενο χρόνο γίνονται εκλογές στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και ο Ντόντικ, που είναι μέλος του συλλογικού προεδρείου, επιδίδεται σε προεκλογικό αγώνα. Αν το κάνει μόνο και μόνο για να διασφαλίσει τα προνόμιά του, αν όλα αυτά έχουν σχέση με θέματα νεποτισμού, αυτή τη στιγμή δεν θα ήθελα να πω περισσότερα…»

Βερολίνο: «Απαράδεκτες» οι αποσχιστικές τάσεις

Η νέα γερμανική κυβέρνηση φαίνεται πάντως να παίρνει πολύ σοβαρά την απειλή της απόσχισης, που θα επέφερε και τη διάλυση του κράτους. Σε μία ξεκάθαρη δήλωση η υπουργός Εξωτερικών Αναλένα Μπέρμποκ επισημαίνει ότι «η κατάσταση στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη είναι ανησυχητική. Οι προσπάθειες για απόσχιση είναι απαράδεκτες. Για μένα αυτό σημαίνει ότι το υπάρχον πλαίσιο για την επιβολή κυρώσεων θα πρέπει να εφαρμοστεί απέναντι στον κ. Ντόντικ». Ποιες είναι όμως οι πιθανές κυρώσεις και πόσο σκόπιμη κρίνεται η εφαρμογή τους;

Ασφαλώς προβλέπονται διπλωματικές και οικονομικές κυρώσεις, όπως ο έλεγχος πληρωμών, για ενέργειες που αντιβαίνουν στο πνεύμα του Ντέιτον. Ο Ύπατος Εκπρόσωπος θεωρητικά έχει το δικαίωμα ακόμη και να παύσει τον Σερβοβόσνιο ηγέτη. Ο ίδιος αφήνει να εννοηθεί ότι δεν είναι αυτή η πρώτη επιλογή του, αλλά από την άλλη πλευρά: «Υπάρχει αυτό το σενάριο στο συρτάρι κι εγώ κρατάω τα κλειδιά. Κατά συνέπεια δεν αποκλείω τίποτα. Όταν προσπαθείς να διασφαλίσεις την ειρήνη, γιατί ο,τιδήποτε άλλο θα είχε επιπτώσεις και στις γειτονικές χώρες, τότε πρέπει να έχεις και αυτό το σενάριο στο συρτάρι σου…»

«Οι νέοι άνθρωποι αναζητούν μία προοπτική»

Η ευρωπαϊκή προοπτική της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης είναι θεωρητικά υπαρκτή, αλλά πρακτικά ανέφικτη, προς το παρόν τουλάχιστον. Όπως επισημαίνει ο Κρίστιαν Σμιτ, η ΕΕ έχει επεξεργαστεί έναν κατάλογο με 14 «προαπαιτούμενα» για την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων, εκ των οποίων η Βοσνία-Ερζεγοβίνη δεν έχει εφαρμόσει …ούτε ένα. Το πιο δραματικό στοιχείο της υπόθεσης, επισημαίνει ο γερμανός πολιτικός, είναι ότι όλοι ασχολούνται με μικροπολιτικούς χειρισμούς και όχι με το μέλλον της χώρας. «Όλοι μιλούν για μορφές απόσχισης, για αλλαγές στις συνταγματικές δομές και κανείς δεν μιλάει για το ότι το 70% των νέων θέλουν να εγκαταλείψουν τη χώρα, γιατί δεν βλέπουν προοπτική για το μέλλον», λέει ο Κρίστιαν Σμιτ. «Ούτε για μια στιγμή δεν σκέφτονται τι μπορούν να κάνουν για να τους κρατήσουν. Και όλοι αυτοί οι νέοι άνθρωποι που φεύγουν δεν πηγαίνουν βέβαια στη Ρωσία, πηγαίνουν στην ΕΕ και στη Γερμανία. Έχουν καλή επαγγελματική κατάρτιση, αλλά είναι απαραίτητοι στη χώρα τους…»

Τίλκο Γκρις (DLF)

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου