«Η Κριμαία: Χρυσός και μυστικά της Μαύρης Θάλασσας» είναι ο τίτλος της έκθεσης που ολοκληρώνεται την Κυριακή στο μουσείο Allard Pierson του Άμστερνταμ. 500 αντικείμενα της εποχής των Σκυθών από χρυσό και ασήμι αλλα και κεραμικά προσέλκυσαν το ενδιαφέρον του κοινού από τον περασμένο Φεβρουάριο, κυρίως όσο εντεινόταν η ρωσοουκρανική κρίση.

Οι Σκύθες κατοικούσαν στην Κριμαία και όπως έγραφε ο Ηρόδοτος ο πολιτισμός τους ήταν άμεσα συνδεδεμένος με το χρυσό. Η πολιτιστική τους κληρονομιά διαφυλάσσεται σήμερα κυρίως στο Κίεβο, στο Ερμιτάζ της Αγίας Πετρούπολης και φυσικά στην Κριμαία. Πολλές φορές τα εκθέματα έχουν παρουσιαστεί στο εξωτερικό, ανάμεσα σε άλλα και στο Rheinisches Landesmuseum της Βόννης.

Τώρα όμως και για όσο διάστημα διαρκεί η κρίση «εκθέσεις τέλος»! Ή σχεδόν τέλος μια και σε αυτή την έκθεση στην ολλανδική πρωτεύουσα η ολοκλήρωσή της έχει γίνει πολύ δύσκολο και περίπλοκο θέμα. Οι Ολλανδοί, υπεύθυνοι του μουσείου, δεν ξέρουν πλέον πού να επιστρέψουν τους θησαυρούς. Στο Κίεβο, στην Κριμαία ή στη Μόσχα; Όλοι έχουν αναμειχθεί και όλοι ζητάνε μερτικό. Το Κίεβο ισχυρίζεται πως ο χρυσός ανήκει στην Ουκρανία και δεν πρέπει να επιστρέψει στην Κριμαία διότι αυτή βρίσκεται υπό ρωσική κατοχή. Οι επιμελητές στην Κριμαία υπενθυμίζουν ότι τα συμβόλαια για το δανεισμό των εκθεμάτων κλείστηκαν μεταξύ μουσείων και όχι μεταξύ κρατών, άρα πρέπει να τα επιστρέψουν στην Κριμαία. Νομικά έχουν κι αυτοί δίκιο.

H πολιτιστική κληρονομιά ανήκει σε όλους

Το μουσείο στο Άμστερνταμ από την πλευρά του έχει επιστρατεύσει εδώ και μήνες μια στρατιά νομικών με την ελπίδα να μπορέσει να ξεκαθαρίσει το θέμα. Δυστυχώς οι ειδικοί στο Διεθνές Δίκαιο δεν κατάφεραν και πολλά. Έτσι οι Ολλανδοί ανακοίνωσαν ότι προς το παρόν δεν θα κάνουν τίποτα και δεν θα επιστρέψουν τα εκθέματα μέχρι οι δύο πλευρές να τα βρουν μεταξύ τους ή να πάρει απόφαση ένα ανεξάρτητο δικαστήριο.

Ένας διευθυντής μουσείου στην Κριμαία δήλωσε πάντως στην ολλανδική τηλεόραση ότι «στην ανάγκη θα έρθουμε και θα τα πάρουμε μόνοι μας». Στο παιχνίδι έχει μπει και η ρωσική Δούμα, η οποία ζητά επίμονα να επιστραφούν οι θησαυροί στην Κριμαία. Ο Ρώσος υπουργός Πολιτισμού Βλαντιμίρ Μεντίνσκι δήλωσε σε Ρώσους δημοσιογράφους ότι μια απόφαση υπέρ του Κιέβου θα ισοδυναμούσε με κλοπή των θησαυρών.

Η αρχαιολόγος Λαρίσα Σεντίκοβα, η οποία είχε την τύχη να ανακαλύψει κάποιους από τους θησαυρούς που εκτίθενται στο ολλανδικό μουσείο υπενθυμίζει πως «πρόκειται για έργα μοναδικής τέχνης, που για εμάς είναι πολύ σπουδαία και θα πρέπει να επιστραφούν στην Κριμαία».

Η σημερινή κατάσταση είναι τυπική για την ιστορία της χερσονήσου, η οποία κατοικήθηκε από Σκύθες, Ούννους αλλά κατακτήθηκε και από Έλληνες, Ρωμαίους και Οθωμανούς. Στον κατάλογο τη έκθεσης σα να είχε γραφεί σχεδόν προφητικά: «Κανείς δεν μπορεί να κατακτήσει πραγματικά την Κριμαία, στην οποία σχεδόν όλοι οι κάτοικοι είναι μετανάστες».

Μαρία Ρηγούτσου (DPA, SZ)