Όλα αυτά υπό την προϋπόθεση ότι η Τουρκία θα επιμείνει, όπως διαμηνύει σήμερα, στη συνταγματική μεταρρύθμιση που εγκρίθηκε στο δημοψήφισμα του Απριλίου και ενισχύει τις αρμοδιότητες του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Πολλές φορές έχουν απασχολήσει οι εξελίξεις στην Τουρκία το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, αλλά λίγες φορές είναι τόσο ξεκάθαρη η κριτική που απευθύνει στην Άγκυρα ο Μάνφρεντ Βέμπερ, επικεφαλής της Κ.Ο. του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ). «Η Τουρκία βαδίζει σε λάθος κατεύθυνση, γι´ αυτό πρέπει να στείλουμε το μήνυμα που αρμόζει», λέει ο γερμανός ευρωβουλευτής. «Εμείς ως ΕΛΚ, μαζί με άλλες πολιτικές ομάδες, ζητούμε να ανασταλούν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις. Με δεδομένες τις εξελίξεις στην Τουρκία δεν μπορούμε απλώς να επανέλθουμε στην ημερήσια διάταξη και να προσποιούμαστε ότι τίποτα δεν συμβαίνει... Χρειάζεται ένα ξεκάθαρο μήνυμα της Ευρώπης ότι η Τουρκία πρέπει να αλλάξει πορεία, ώστε να επανέλθει στο κράτος δικαίου και στις αρχές της δημοκρατίας...»

Οι παραινέσεις προς την Άγκυρα συνοψίζονται στην ετήσια έκθεση προόδου του Κοινοβουλίου για την Τουρκία, που υπογράφει για μία ακόμη χρονιά η ολλανδή ευρωβουλευτής των σοσιαλδημοκρατών Κάτι Πίρι. Η σχετική συζήτηση γίνεται την Τετάρτη στην Ολομέλεια του Στρασβούργου. Σχολιάζοντας την έκθεση, ο Μανώλης Κεφαλογιάννης, πρόεδρος της Μικτής Κοινοβουλευτικής Επιτροπής ΕΕ-Τουρκίας, επισημαίνει ότι η γειτονική χώρα «παρουσιάζεται ως μία δύναμη, η οποία δημιουργεί προβλήματα στους γείτονές της. Όπως π.χ. στην Κύπρο με τις δεσμεύσεις ζωτικού χώρου της Κυπριακής Δημοκρατίας για ασκήσεις, ακόμη και μέσα στα χωρικά ύδατα της Κύπρου. Το ίδιο κάνει και στο Αιγαίο με την Ελλάδα. Όλα αυτά αναφέρονται. Ως νέα στοιχεία αναφέρονται οι προκλήσεις στο εσωτερικό απέναντι στις μειονότητες και στις ομάδες, οι οποίες πρέπει να τυγχάνουν ιδιαίτερης προστασίας. Αναφέρεται το θέμα της Αγίας Σοφίας και της προσπάθειας που γίνεται να επιστρέψει ο ελληνικός πληθυσμός στην Ίμβρο και στην Τένεδο».

Η Τουρκία ως «πρόβλημα»

Οι εξελίξεις στην Τουρκία έχουν απασχολήσει πολλές φορές το Ευρωκοινοβούλιο στο πρόσφατο παρελθόν. Παρά την κριτική προς την Άγκυρα, το «διά ταύτα» ήταν πάντα ότι, από τη στιγμή που οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις έχουν παγώσει ούτως ή άλλως, οι Ευρωπαίοι δεν χρειάζεται να κάνουν το επιπλέον  βήμα και να «κλείσουν την πόρτα» στην Άγκυρα ζητώντας και επισήμως την αναστολή της ενταξιακής διαδικασίας. Φαίνεται όμως ότι σήμερα επικρατεί διαφορετική αντίληψη και διάθεση για μία πιο ξεκάθαρη στάση απέναντι στην Τουρκία. Τί έχει αλλάξει; «Δεν έχουν αλλάξει πολλά πράγματα. Υπάρχει προβληματισμός» τονίζει ο Μανώλης Κεφαλογιάννης στην Deutsche Welle. «Η Τουρκία συζητείται στα ευρωπαϊκά όργανα, αλλά ως πρόβλημα πια. Και είναι πολύ ευαισθητοποιημένοι όλοι, και στο Κοινοβούλιο, πώς θα βρούμε τρόπους μιας ισορροπίας ή μίας ειλικρινούς σχέσης με την Τουρκία».

Δύσκολη η ισορροπία. Από τη μία πλευρά η Ευρώπη θέλει να «τρίξει τα δόντια» στην Τουρκία του Ερντογάν. Από την άλλη πλευρά δεν θέλει να απαξιώσει εκείνο το κομμάτι της Τουρκίας που αναζητεί στην Ευρώπη στήριγμα για τον εκδημοκρατισμό και την υλοποίηση μεταρρυθμίσεων. Ο επικεφαλής της σοσιαλιστικής ομάδας, Τζιάνι Πιτέλα, συνοψίζει το δίλημμα: «Σήμερα δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις για να αρχίσουμε ξανά ενταξιακές διαπραγματεύσεις. Όμως δεν έχουμε τίποτε με τον τουρκικό λαό, αντιθέτως στηρίζουμε μία δημοκρατική διαδικασία που θα οδηγούσε στην ένταξη. Αλλά αν ο Ερντογάν συνεχίσει στην ίδια κατεύθυνση, σε λίγο θα μιλάμε για ένα ανελεύθερο καθεστώς στην Τουρκία».

Αναφορά στη Συνθήκη της Λωζάνης

Το τελικό κείμενο του (μη δεσμευτικού) ψηφίσματος, που αναμένεται να εγκριθεί στην Ολομέλεια του Στρασβούργου, περιέχει εκτεταμένες αναφορές στο Κυπριακό. Στο σχέδιο ψηφίσματος που κατέθεσε το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα περιλαμβάνεται και ειδική αναφορά στη Συνθήκη της Λωζάνης, επισημαίνει ο επικεφαλής των ευρωβουλευτών της Ν.Δ. Μανώλης Κεφαλογιάννης. «Είναι μία συνθήκη που, χάρις στον οραματισμό του Ελευθερίου Βενιζέλου και του Κεμάλ Ατατούρκ, ουσιαστικά δημιούργησε τις προϋποθέσεις για 100 χρόνια ειρήνης και ευημερίας στην ευρύτερη περιοχή. Κι αυτό αναφέρεται ρητά, ότι είναι μία διεθνής σύμβαση, είναι ένα κεκτημένο της διεθνούς κοινότητας. Και όχι μόνο δεν τίθεται υπό αμφισβήτηση, αλλά πρέπει σε κάθε συζήτηση, σε κάθε συνομιλία και σε κάθε έκθεση να υπογραμμίζεται η σημαντικότητα αυτής της συνθήκης».

Γιάννης Παπαδημητρίου, Στρασβούργο