Οι τεχνολογικές καινοτομίες, τα πειράματα και οι εφαρμογές εικονικής πραγματικότητας ταξίδεψαν μικρούς και μεγάλους στο μαγευτικό κόσμο της επιστήμης στη Βραδιά του Ερευνητή στη Θεσσαλονίκη. Με τον για ακόμη μία χρονιά με τον επιτυχή συντονισμό του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ), το κοινό της Θεσσαλονίκης, είχε την ευκαιρία να γνωρίσει τη πολυμορφία και σημασία της έρευνας. Χορηγός επικοινωνίας ήταν, μεταξύ άλλων, και η Deutsche Welle.

Καθαρή ενέργεια

Η έκλυση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα επιτείνουν την κλιματική μεταβολή, με καταστροφικές συνέπειες για το περιβάλλον. Το ερευνητικό έργο ECOLEFINS προτείνει μια νέα μέθοδο μετατροπής του νερού και του ατμοσφαιρικού CO₂ σε ελαφρές ολεφίνες με τη χρήση ανανεώσιμης ηλεκτρικής ενέργειας. «Ένας τόνος παραγωγής ολεφινών συνδυάζεται με πέντε τόνους έκλυση εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Με την μέθοδο μας όχι μόνο δεν θα εκλύονται εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, αλλά θα τις χρησιμοποιούμε για να παράγουμε χημικά προϊόντα, που θα είναι ουσιαστικά ανθρακικά αρνητικά», λέει στη Deutsche Welle o υπεύθυνος του έργου, Γιώργος Μαρνέλλος. «Οι πρώτες ενδείξεις δείχνουν ότι έχει μεγάλο ενδιαφέρον από πλευράς οικονομικής βιωσιμότητας», επισημαίνει ο Έλληνας καθηγητής. Για τον ίδιο η έρευνα πρέπει να αξιοποιηθεί από την ελληνική κοινωνία και να δημιουργήσει πρόσθετη αξία. «Το ΕΚΕΤΑ σε κάθε ένα 1 ευρώ κρατικής χρηματοδότηση φέρνει άλλα 7 ευρώ χρηματοδότησης από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Πρέπει να γίνουμε μια οικονομία της παραγωγής και να μην μείνουμε σε μια οικονομία των υπηρεσιών, του σέρβις και του real estate», τονίζει.

«Το υγρό στις μπαταρίες που χρησιμοποιούμε στην καθημερινότητα είναι εύφλεκτο και τοξικό για το περιβάλλον. Ψάχνουμε να βρούμε ένα στερεό, που δεν είναι εύφλεκτο που να έχει την ίδια απόδοση με τους υγρούς ηλεκτρολύτες, ώστε να φτιάξουμε στεγνές μπαταρίες», αναφέρει στη Deutsche Welle o ερευνητής Νικόλαος Λύτρας. Η μελέτη που συμμετέχει  στο Ινστιτούτο Χημικών Διεργασιών αφορά ένα υβριδικό ηλεκτρoλύτη με πολυμερική μήτρα και μικρές ποσότητες κεραμικού με επιπλέον προσθήκη αλάτων λιθίου και ιοντικών υγρών που τοποθετείται σε διατάξεις με ηλεκτρόδια. Η έρευνα που πραγματοποιείται και στην αυτοκινητοβιομηχανία είναι ακόμα μακριά από κάτι εμπορικό. «Κάποιες φορές από τη μια στιγμή στην άλλη μια μελέτη μπορεί να σε πάει και δέκα χρόνια μπροστά», λέει χαρακτηριστικά ο Έλληνας ερευνητής.

Η τεχνητή νοημοσύνη στη υπηρεσία της πολιτιστικής κληρονομιάς

Από την αρχαιότητα έως σήμερα, τα υφάσματα αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητας. Το ερευνητικό εργο TEXTaiLES αξιοποιεί, την Τεχνητή Νοημοσύνη, την τρισδιάστατη ψηφιοποίηση και το Διαδίκτυο των Πραγμάτων για να καταγράψει και να απεικονίσει τα ορατά και μη-ορατά χαρακτηριστικά των υφασμάτων που ανήκουν στην πολιτιστική κληρονομιά.

«Με έμφαση στη λεπτομέρεια κάνουμε ουσιαστικά μια ψηφιακή αποκατάσταση με βάση μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης υφασμάτινων αντικειμένων που χάνονται στο χρόνο. Στα φθαρμένα, αποχρωματισμένα η τεχνητή νοημοσύνη θα προσπαθήσει να καλύψει τα κενά, να επαναφέρει τα ζωηρά χρώματα ή να συνθέσει μοτίβα», επισημαίνει ο Παναγιώτης Γιαννακέρης, βοηθός έρευνας στο από το  Ινστιτούτο Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΙΠΤΗΛ). Τα εργαλεία που αναπτύσσονται είναι συνεργατικά. «Φανταζόμαστε το δικό μας εργαλείο ως  βοηθό για συντηρητές και αρχαιολόγους. Δεν θέλουμε σε καμία περίπτωση θα τους αντικαταστήσουμε αλλά να έχουν τον πρώτο λόγο και να παίρνουν σωστές αποφάσεις», τονίζει, πιστεύοντας ότι η διάδραση με το κοινό στη Βραδιά του Ερευνητή έδωσε πολύτιμη ανατροφοδότηση στην ομάδα του έργου για να συνεχίσει.

Συζητώντας με το Σωκράτη

Mία από τις γωνιές που κλέψανε την παράσταση στη Βραδιά του Ερευνητή φέτος στη Θεσσαλονίκη ήταν αυτή με τη εφαρμογή μιας ιδιαίτερης συνομιλίας με το φιλόσοφο Σωκράτη. «Η εφαρμογή δημιουργήθηκε στα πλαίσια του ευρωπαϊκού έργου,  Artcast4D, για τη δημιουργία ενός chatbot, για το ευ ζην και τη φιλοσοφία», λέει μιλώντας στη Deutsche Welle o ερευνητής Γιάννης Δημητριάδης.

Με τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης τύπου chatgpt αλλά και μετατροπείς ομιλίας σε κείμενο και αντίστροφα, ο χρήστης μπορεί να ρωτήσει ό,τι θέλει και να του απαντήσει το avatar του αρχαίου Έλληνα φιλοσόφου. Η εφαρμογή λοιπόν της μαιευτικής μεθόδου στη σύγχρονη πράξη. «Η εφαρμογή μπορεί να χρησιμοποιηθεί είτε σε μουσεία που θέλουν κάποιο συγκεκριμένο χαρακτήρα, είτε κάποια μυθολογική μορφή, να λειτουργεί σαν ξεναγός ή να παρουσιάζει εκθέματα». Σκέψεις υπάρχουν μήπως χρησιμοποιηθεί και σε σχολική τάξη καθώς η αλληλεπίδραση με τα παιδιά είναι εκπληκτική. «Τι συμβαίνει όταν πεθαίνουμε; Ποιο είναι το νόημα της ζωής;» ρώτησαν τα παιδιά εντυπωσιάζοντας ακόμα και τον «ίδιο το Σωκράτη».

Η έρευνα στην αγορά

Για την εμπορική αξιοποίηση και εκμετάλλευση των αποτελεσμάτων της επιστημονικής έρευνας το ΕΚΕΤΑ έχει δημιουργήσει πάω από είκοσι εταιρείες τεχνοβλαστούς (spin-off). Τα τελευταία χρόνια προωθεί μέσα από το πρόγραμμα ΣΠΕΙΡΑ τη μεταφορά τεχνολογίας. Στη φετινή «Βραδιά του Ερευνητή» παρουσίασαν τις δραστηριότητες τους spin-off εταιρίες  στη ψηφιακή γεωργία, τις υποβρύχιες τεχνολογίες αλλά και την τεχνητή νοημοσύνη στη βιομηχανία. «Όταν πρόκειται για εταιρίες υπάρχει εστίαση στο αποτέλεσμα και καλείσαι να μιλήσεις με ανθρώπους που δεν έχουν  τις απαραίτητες τεχνικές γνώσεις. Αλλάζουν πολλές φορές οι απαιτήσεις και οι χρόνοι είναι πιο πιεστικοί. Βλέπεις στην πραγματικότητα την εφαρμογή της γνώσης σου», επισημαίνει ο Δημήτρης Γεωργαλής, ερευνητής στο Ινστιτούτο Πληροφορικής του ΕΚΕΤΑ και συνεργάτης της  CDXi, εταιρείας τεχνοβλαστού, με έμφαση στη Σύντηξη Πολυτροπικών Δεδομένων για περιβαλλοντικές και βιομηχανικές εφαρμογές. Στη Βραδιά του Ερευνητη παρουσίασαν μια μέθοδο ανίχνευσης πετρελαιοκηλίδας και πλαστικών στην επιφάνεια της θάλασσας. Για τον ίδιο ήταν μια πολύ ωραία ευκαιρία η άμεση επαφή με το κοινό. «Προσαρμόζεσαι στο κοινό, εξηγείς όσο πιο απλά γίνεται όσο σύνθετο κι αν είναι αυτό που κάνεις. Είναι χρήσιμο γιατί βλέπεις πως βλέπουν οι άλλοι το αποτέλεσμα σου και βελτιώνεσαι», επισημαίνει.