«Πω πω, τι είναι αυτό;», ρωτάει με απορία ένα μικρό αγόρι τη μητέρα του, βλέποντας ένα ρομπότ να κινείται. Λίγο πιο δίπλα μια φίλη του λέει με ενθουσιασμό «Κοίτα, κοίτα, ο Γιώργος οδηγεί drone». Τα παιδιά, πρωταγωνιστές κάθε χρόνο στη «Βραδιά του Ερευνητή», με μάτια  να λαμπυρίζουν μπροστά στα επιτεύγματα της επιστήμης. Η «Βραδιά του Ερευνητή» υποδέχθηκε και φέτος επισκέπτες κάθε ηλικίας, που κατέκλυσαν τις αίθουσες του Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης και διοργανώθηκε με εξαιρετική επιτυχία από το Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ). Χορηγός επικοινωνίας ήταν, μεταξύ άλλων, και η Deutsche Welle.

Η πολλαπλή χρησιμότητα της τεχνητής νοημοσύνης

«Η τεχνολογία διαρκώς εξελίσσεται και μπορούμε να δούμε παραποιήσεις σε ο,τιδήποτε χωράει η ανθρώπινη φαντασία και να δημιουργείται εκ του μηδενός», εξηγεί χαρακτηριστικά μιλώντας στη Deutsche Welle o Δημήτρης Καραγεωργίου παρουσιάζοντας την εφαρμογήτεχνητής νοημοσύνης vera.ai. H εφαρμογή, αναπτύσσει εργαλεία επαλήθευσης ψεύτικου περιεχομένου που ανιχνεύουν εικόνες που έχουν τροποποιηθεί ή παραποιηθεί και βλέπουμε καθημερινά στα κοινωνικά δίκτυα και την ειδησεογραφία. «Ο χρήστης των κοινωνικών δικτύων δε μπορεί να γνωρίζει εύκολα  τι είναι αληθινό και τι όχι και δημιουργείται  σύγχυση», λέει χαρακτηριστικά ο ερευνητής παρουσιάζοντας ένα πρόσφατο παράδειγμα με παραποίηση μιας εικόνας από τις πλημμύρες στο Βόλο. Σχετικά με το αν η χρήση τεχνητής νοημοσύνης εγκυμονεί κινδύνους εκείνος απαντά: «Πρέπει να πιστέψουμε και να επενδύσουμε στην τεχνητή νοημοσύνη και να φτιάξουμε τα εργαλεία και το θεσμικό πλαίσιο για να απολαύσουμε τα οφέλη και να μετριάσουμε τους όποιους κινδύνους».

Θα μπορούσε η τεχνητή νοημοσύνη να βοηθήσει σε μια πυρκαγιά ή μια πλημμύρα; Η πλατφόρμα Χ4DRAMA περιλαμβάνει εργαλεία εικονικής και επαυξημένης πραγματικότητας, βοηθώντας στη λήψη αποφάσεων, στη διαχείριση καταστροφών και την οργάνωση μιας δημοσιογραφικής παραγωγής σε αυτές. «Έχει αποδειχθεί από δοκιμές που έχουμε κάνει σε μια περιοχή στην Ιταλία, η οποία πλήττεται πολύ συχνά από πλημμύρες, ότι  η εφαρμογή μπορεί να βοηθήσει στην προετοιμασία σε μια καταστροφή, αλλά και στη διαχείριση», αναφέρει ο Σπύρος Συμεωνίδης, βοηθός έρευνας από το Ινστιτούτο Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών που συμμετέχει στο πρότζεκτ, συνεχίζοντας: «Βοηθάει να συλλέξουμε όλη την πληροφορία και στην επικοινωνία μεταξύ ομάδων ατόμων που βρίσκονται σε διαφορετικά μέρη. Έχοντας τα πάντα ενοποιημένα, αποφεύγουμε τηλεφωνικές κλήσεις και συνεδρίες που μπορεί να προκαλέσουν κακή επικοινωνία. Όλοι ξέρουν τι συμβαίνει σε μια δεδομένη στιγμή και μπορούν να πάρουν τις σωστές αποφάσεις», λέει χαρακτηριστικά. Στο Χ4DRAMA που πρόσφατα ολοκληρώθηκε όπως και στο vera.ai, συμμετέχει το τμήμα έρευνας της Deutsche Welle.

Αύξηση της παραγωγικότητας των μηχανών

To λογισμικό τεχνητής νοημοσύνης Ι4Q δίνει τη δυνατότητα παρακολούθησης σε βιομηχανικές παραγωγές, ώστε να εντοπιστούν σφάλματα που μπορούν να προκύψουν στο μηχάνημα ή σε εξαρτήματα του, καθώς και σε ελαττώματα που μπορεί να έχει το τελικό προϊόν. «Φορτώνουμε δεδομένα από τους αισθητήρες που βρίσκονται εγκατεστημένα στη μηχανή, το σφάλμα εντοπίζεται και αξιοποιώντας ένα μοντέλο πρόβλεψης, δίνουμε μια ειδοποίηση στο χειριστή της μηχανής να διακόψει την παραγωγή για να αποφύγουμε περαιτέρω προβλήματα η ελαττωματικά προϊόντα», εξηγεί ο Σπύρος Παράσχος από την ομάδα του έργου. Τα οφέλη από την εφαρμογή του λογισμικού όπως η ελαχιστοποίηση κόστους των μηχανών και η μείωση των εσφαλμένων προϊόντων και αξιοποιούνται πιλοτικά ήδη από τις εταιρίες στη βιομηχανία μετάλλων, κεραμικών και πλαστικών που συμμετέχουν στο έργο. Ο νεαρός ερευνητής είναι αισιόδοξος: «Σκοπός μας η γενίκευση εφαρμοσιμότητας του προϊόντος σε οποιαδήποτε γραμμή παραγωγής.  Έχουμε ήδη πολύ θετικά σχόλια. Είναι εύκολο για έναν απλό χρήστη ο οποίος σε πραγματικό χρόνο μπορεί να αντιμετωπίσει κάποιο σφάλμα στη μηχανή ή το προϊόν», λέει.

Ταξίδι στο χρόνο με προορισμό τα αρχαία της Θεσσαλονίκης

Μπορεί το μετρό της Θεσσαλονίκης να αργεί ακόμη να μπει σε λειτουργία, αλλά το  ερευνητικό πρόγραμμα Echoes μας δίνει μια γεύση του. αλλά από το παρελθόν. Με βάση το σκελετικό υλικό που ήρθε στο φως κατά τη διάρκεια των ανασκαφών του Μετρό, η ηχώ της  ιστορίας της Θεσσαλονίκης παρουσιάζεται μέσα από ένα πρωτοποριακό πρίσμα  εικονικής πραγματικότητας. «Μπορούμε να βγάλουμε πολλά συμπεράσματα για τους ανθρώπους οι οποίοι είναι ενταφιασμένοι και με βάση αυτά να ανασυνθέσουμε σε εικονική πραγματικότητα τη ζωή τους. Ο χρήστης μπορεί να κάνει ένα ταξίδι στο παρελθόν, να μάθει για τους κατοίκους της Θεσσαλονίκης ακόμα και από το 3ο αιώνα π.Χ.. Να μάθει για τη ζωή τους, τι έτρωγαν, πως ζούσαν, τι συνήθειες και τι επαγγέλματα είχαν και φυσικά την εξέλιξη τους στο χρόνο», αναφέρει η Γεωργία Γεωργίου, Μουσειολόγος-Αρχαιολόγος ΕΚΕΤΑ. Το ταξίδι στο χρόνο ξεκινά από το βαγόνι του μετρό Θεσσαλονίκης και αποτέλεσε πόλο έλξης για τους επισκέπτες που είδαν πτυχές της ιστορίας που διαφορετικά δε θα μπορούσαν να δουν.

Κάθε χρόνο, η «Βραδιά του Ερευνητή» πραγματοποιείται σε περισσότερες από 300 πόλεις της Ευρώπης, την τελευταία Παρασκευή του Σεπτεμβρίου. «Είναι μια γιορτή που προσπαθεί να επικοινωνήσει στο ευρύ κοινό τι συμβαίνει σε ένα ερευνητικό κέντρο. Να καταλάβει ότι οι ερευνητές δεν είναι αποστειρωμένοι άνθρωποι σε ένα κλειστό περιβάλλον», τονίζει η Κατερίνα Παπαδοπούλου, υπεύθυνη για το συντονισμό δράσεων μεταφοράς τεχνολογίας του EKETA. Η αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων και η στενότερη σύνδεση τους με την αγορά και την κοινωνία είναι το στοίχημα του σήμερα για τη βιωσιμότητα των ερευνητών αύριο.