Όπως και στην Ευρώπη, έτσι και στην Τουρκία οι γεωργοί διαμαρτύρονται για το υπέρογκο κόστος παραγωγής και την έλλειψη κρατικής υποστήριξης. Μέχρι στιγμής πάντως, δεν έχουν κατεβάσει τρακτέρ στους δρόμους. Και αυτό παρότι οι συνθήκες διαβίωσης είναι χειρότερες από ότι στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες.

Όπως επισημαίνει ο Μπακί Ρέμτζι Σικμέζ, πρόεδρος του Τουρκικού Γεωτεχνικού Επιμελητηρίου, «ένας από τους κύριους παράγοντες που οδήγησαν τους Ευρωπαίους αγρότες να κατεβούν στους δρόμους, είναι η μείωση των κρατικών επιδοτήσεων για το πετρέλαιο αγροτικής χρήσης. Στην Τουρκία δεν προβλέπονται καν φοροαπαλλαγές για το αγροτικό πετρέλαιο…»

Δεν επαρκεί η κρατική βοήθεια

Όπως τονίζουν οι εκπρόσωποι των αγροτών, η υφιστάμενη κρατική επιχορήγηση δεν επαρκεί για να απορροφήσει την τεράστια αύξηση του κόστους. «Ο πληθωρισμός αυξάνεται και πάλι, ήδη πλησιάζει στο 70%», αναφέρει ο Σικμέζ. Σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία ο πληθωρισμός στην Τουρκία ανέρχεται σε 64%. Ωστόσο, ανεξάρτητοι οικονομολόγοι της ερευνητικής ομάδας Inflation Research Group (ENAG) υπολογίζουν το πραγματικό ποσοστό πληθωρισμού στο 127%.

Το 2024 ο προϋπολογισμός του τουρκικού υπουργείου Γεωργίας για την παροχή ενισχύσεων στους αγρότες αυξάνεται κατά 44,5% και ανέρχεται πλέον σε 2,7 δισεκατομμύρια ευρώ. Την ίδια στιγμή οι Γερμανοί αγρότες λαμβάνουν- με βάση εκτιμήσεις του Ινστιτούτου της Γερμανικής Οικονομίας (IW)- 6,9 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως από τα κοινοτικά ταμεία συν επιπλέον 2,3 δισεκατομμύρια ως εθνικές επιδοτήσεις από τον κρατικό προϋπολογισμό.

Σε κάθε περίπτωση οι καλλιεργητές στην Τουρκία δύσκολα μπορούν να απορροφήσουν τις τεράστιες αυξήσεις σε πρώτες ύλες και εμπορεύματα που απαιτούνται. Σύμφωνα με τους εκπροσώπους των αγροτών, οι τιμές για τα λιπάσματα έχουν αυξηθεί κατά 16-25%, για ζωοτροφές κατά 41-43,3%, για φυτοφάρμακα κατά 16,7% και για το αγροτικό πετρέλαιο κατά 79%. Οι κρατικές ενισχύσεις σε καμία περίπτωση δεν καλύπτουν τις ανατιμήσεις αυτές. Κατά συνέπεια, λέει ο Σικμέζ, πολλοί αγρότες καταφεύγουν σε νέο δανεισμό και τα χρέη τους πολλαπλασιάζονται. Μόνο το 2023 τα χρέη των αγροτών προς τις τράπεζες αυξήθηκαν κατά 80%. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, μέσα σε 19 χρόνια οι κρατικές ενισχύσεις προς τους αγρότες έχουν εικοσαπλασιαστεί, πλην όμως στην ίδια περίοδο τα αγροτικά χρέη έχουν αυξηθεί κατά …118 φορές!

Οι επιπτώσεις της νομισματικής κρίσης

Στην Τουρκία η γεωργία παραμένει ένας οικονομικός κλάδος με ξεχωριστό ειδικό βάρος, καθώς εξακολουθεί να συνεισφέρει μερίδιο άνω του 5% του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος (ΑΕΠ). Αντιθέτως, στην ΕΕ το μερίδιο της αγροτικής παραγωγής στην οικονομία περιορίζεται στο 1,4% κατά μέσο όρο. Για τον Σεμσί Μπαϊρακτάρ, πρόεδρο της Ένωσης Αγροτοβιομηχανικών Επιμελητηρίων (TZOB), το μέλλον του επαγγέλματος προδιαγράφεται δυσοίωνο. «Ήδη από τον χειμώνα οι αγρότες μας προβληματίζονται για το πώς θα πληρώσουν την άνοιξη το πετρέλαιο που θα καταναλώσουν, πρόκειται για ένα εντελώς απαραίτητο μέσο παραγωγής», επισημαίνει.

Κύριος λόγος για τις συνεχείς ανατιμήσεις είναι η διαρκής διολίσθηση της τουρκικής λίρας απέναντι στο δολάριο, καθώς οι τιμές για το πετρέλαιο υπολογίζονται διεθνώς σε δολάρια. Αλλά και απέναντι στο κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα, η λίρα χάνει έδαφος εδώ και χρόνια. Το 2014 ένα ευρώ αντιστοιχούσε με 2,90 τουρκικές λίρες, σήμερα η ισοτιμία βρίσκεται στο 1 προς 34.  

Ο πρόεδρος του Τουρκικού Γεωτεχνικού Επιμελητηρίου προειδοποιεί ότι αν οι αγρότες δεν καταφέρουν να εξυπηρετήσουν τα χρέη τους, τότε «θα χάσουν τα ζώα τους, τα τρακτέρ τους ή ακόμη και τη γη τους». Ο ίδιος θεωρεί ότι το κράτος πρέπει να βοήθήσει περισσότερο, γιατί σε διαφορετική περίπτωση «το κόστος παραγωγής θα εκραγεί και τότε πολλοί καταναλωτές δεν θα είναι πλέον σε θέση να αγοράσουν βασικά είδη διατροφής στο σούπερ-μάρκετ».

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου