Σύμφωνα με την Ομοσπονδιακή Περιβαλλοντική Υπηρεσία οι Γερμανοί παράγουν κατά μέσο όρο 600 κιλά σκουπιδιών το χρόνο κατ΄ άτομο. Σε αυτά συγκαταλέγονται το χαρτί, το γυαλί, οργανικά απορρίμματα και, φυσικά, πλαστικά. Και παρότι θεωρείται πρωτοπόρα στο ζήτημα της ανακύκλωσης με αυστηρό διαχωρισμό σκουπιδιών, η Γερμανία εξακολουθεί να καίει μεγάλο μέρος των σκουπιδιών της.

Μολονότι βάσει επίσημων στοιχείων το 70% των οικιακών απορριμμάτων οδηγείται στην ανακύκλωση, «αυτό δεν σημαίνει ότι όλα επαναχρησιμοποιούνται», εξηγεί ο Μίχαελ Γεντελχάουζερ από τον Σύνδεσμο Προστασίας της Φύσης NABU. Το επίσημο ποσοστό αφορά στον όγκο των απορριμμάτων που καταλήγουν στις μονάδες ανακύκλωσης, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι όντως ανακυκλώνονται.

Καθαρή τεχνολογία η καύση;

Στην πραγματικότητα ο όγκος των απορριμμάτων που καίει η Γερμανία είναι μεγαλύτερος από εκείνον που ανακυκλώνει. Σύμφωνα με την εταιρία ερευνών αγοράς Conversio, μόλις το 16% του πλαστικού που «παράγουν» τα νοικοκυριά καταλήγει στην κατασκευή νέων προϊόντων. Το υπόλοιπο είτε εξάγεται στο εξωτερικό είτε καίγεται για να παραχθεί θερμότητα ή ενέργεια.

«Συχνά λέγεται ότι η καύση είναι μια καθαρή τεχνολογία και ότι στο τέλος δεν απομένει απολύτως τίποτα από τα απορρίμματα. Αυτό δεν ισχύει επ΄ ουδενί», εξηγεί ο Τόμας Φίσερ από τη γερμανική οργάνωση Περιβαλλοντική Δράση. Διότι η καύση απορριμμάτων δημιουργεί νέα απορρίμματα και δη, ιδιαίτερα δηλητηριώδη. Μεταξύ άλλων εκπέμπονται διοξίνες και φουράνια που συνδέονται με καρκινογενέσεις, πνευμονοπάθειες και άλλες παθήσεις, αναφέρεται στον λεγόμενη Πλαστικό Χάρτη (για τη χρήση πλαστικών στη Γερμανία) που έδωσαν φέτος στη δημοσιότητα το προσκείμενο στους Πράσινους Ίδρυμα Χάινριχ Μπελ και ο Σύνδεσμος Περιβάλλοντος και Προστασίας της Φύσης στη Γερμανία BUND.

«Σε σύγχρονες εγκαταστάσεις η καύση των απορριμμάτων δεν προκαλεί πλέον ατμοσφαιρική ρύπανση», αντιτείνει ο χημικός και ειδικός σε θέματα βιωσιμότητας Χένινγκ Φρίγκε. «Καύση σκουπιδιών και υγεία. Τα προβλήματα αυτά λύθηκαν τεχνικά από τα μέσα της δεκαετίας του 1990». Η καύση σκουπιδιών είναι «ασφαλής, καθαρή και βιώσιμη», τονίζει και το λόμπι των επιχειρήσεων του κλάδου. Πράγματι, οι βελτιώσεις στις τεχνικές φίλτρων επέφεραν τις τελευταίες δεκαετίες δραστική μείωση των εκπομπών. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι ο κίνδυνος εξαλείφθηκε, απαντά ο Τόμας Φίσερ από την Περιβαλλοντική Δράση.

Τα απόβλητα των αποβλήτων

Κίνδυνοι δεν απορρέουν όμως μόνον από τα αέρια που εκπέμπονται από την καύση αλλά και από τα υπολείμματα που αφήνει η όλη διαδικασία. Για παράδειγμα τα εκατοντάδες χιλιάδες δηλητηριώδη φίλτρα αντιρρύπανσης που χρησιμοποιούνται στις μονάδες καύσης και τα οποία καταλήγουν μετά από διαδικασία καθαρισμού να ταφούν στο υπέδαφος της Θουριγγίας. Σε αυτά προστίθενται άλλα πέντε εκατομμύρια τόνοι της λεγόμενης σκωρίας που είναι ουσιαστικά ό,τι στέρεο υλικό απομένει από την καύση.

Στη Γερμανία μεγάλο μέρος της χρησιμοποιείται ως εναλλακτική ύλη σε έργα οδοποιίας. Η χρήση της είναι όμως εξαιρετικά αμφιλεγόμενη. Στη γειτονική Ελβετία απαγορεύεται. «Εμείς οι Ελβετοί απορούμε πραγματικά πώς συνεχίζει να χρησιμοποιείται στην οδοποιία», επισημαίνει ο καθηγητής Ράινερ Μπούνγκε, ο οποίος ειδικεύεται σε θέματα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Μπορεί στη Γερμανία και πριν επαναχρησιμοποιηθούν τα υπολείμματα να φιλτράρονται οι δηλητηριώδεις ουσίες αλλά και τα βαρέα μέταλλα, ωστόσο ένα μέρος επικίνδυνων ουσιών παραμένει. Ο κίνδυνος να καταλήξουν κάποια στιγμή και πάλι στο περιβάλλον «είναι μεν μικρός, αλλά υπαρκτός», εκτιμά ο καθηγητής.

Στις συνολικά 66 μονάδες καύσης απορριμμάτων και τις 32 εναλλακτικές μονάδες (εργοστάσια άνθρακα ή τσιμέντου) της Γερμανίας κατέληξαν το 2018 συνολικά 26 εκατομμύρια τόνοι σκουπιδιών. Η τάση είναι ανοδική.

Τιμ Σάουενμπεργκ

Επιμέλεια: Κώστας Συμεωνίδης