Οι έντεκα χορεύτριες της νεανικής χορευτικής ομάδας του Piccolo Theater Cottbus εντυπωσιάζουν με τις φιγούρες τους πάνω στη σκηνή. Το “Move on Move Over”, βασισμένο στο βιβλίο “Momo” του Μίκαελ Έντε, πραγματεύεται το πώς αντιμετωπίζει ο άνθρωπος τον χρόνο, τον πόλεμο και τη μετανάστευση. Για τον διευθυντή του θεάτρου, Ράινχαρντ Ντρόγκλα, το έργο αποτελεί το αποκορύφωμα της προσεχούς σεζόν. «Οι νέοι», λέει, «είναι η ελπίδα μας». Και υπάρχουν αρκετοί λόγοι να αισιοδοξεί κανείς, παρά την πολιτική κατάσταση στη Γερμανία.

Το Κότμπους είναι μία μεσαίου μεγέθους πόλη στο Βρανδεμβούργο, όπου πρόκειται να διεξαχθούν εκλογές στις 22 Σεπτεμβρίου – με το ακροδεξιό κόμμα AfD να προηγείται στις δημοσκοπήσεις με 27%. Προσφάτως στις εκλογές σε Θουριγγία και Σαξονία οι δεξιοί λαϊκιστές συγκέντρωσαν πάνω από το 30% των ψήφων – στη Θουριγγία μάλιστα η AfD βγήκε και πρώτη. Τι σημαίνει αυτό για το πολιτιστικό τοπίο της χώρας; Ο Ντρόγκλα παραδέχεται πως όλα αυτά τον ανησυχούν. Αλλά «δεν πρέπει να φοβόμαστε!»

Η AfD προειδοποιεί για διάλυση του κράτους

Η AfD κάνει εδώ και καιρό αισθητή την παρουσία της στη γερμανική πολιτική σκηνή. Και πλέον οι πολιτικοί του ακροδεξιού κόμματος κατέχουν θέσεις-κλειδιά σε όλους τους τομείς – το ίδιο και σε αυτόν του πολιτισμού. Η AfD απορρίπτει κατηγορηματικά την πολυπολιτισμικότητα, προειδοποιώντας πως η μετανάστευση οδηγεί σε διάλυση του κράτους και πως η Γερμανία «χάνει το πολιτιστικό της πρόσωπο» λόγω υπερβολικής ανεκτικότητας.

Ο σύγχρονος ιστορικός Ρολφ-Ούλριχ Κούντσε θεωρεί πως αυτή η στάση αποτελεί κίνδυνο για τη συνύπαρξη των πολιτών: «Η AfD δεν βλέπει τον πολιτισμό ως κάτι που ενώνει τους ανθρώπους, αλλά κακομεταχειρίζεται και εργαλειοποιεί τον πολιτισμό, προκειμένου να διαχωρίσει τους ανθρώπους και να στρέψει τον έναν εναντίον του άλλου», δηλώνει στην DW ο Κούντσε. Ανάμεσα στο πώς αντιμετωπίζει τον πολιτισμό η AfD και πώς τον αντιμετώπιζε το ναζιστικό κόμμα υπάρχουν φανερές ομοιότητες. «Η αντίληψη του ναζιστικού κόμματος για τον πολιτισμό ήταν ρατσιστική, αυταρχική και με εμμονή προς την ταυτότητα. Όλα αυτά υπάρχουν και στην αντίληψη της AfD για τον πολιτισμό – έστω και προσαρμοσμένα στην εποχή μας».

Μία έκθεση για τη μετανάστευση

Ο Άρνολντ Μπίσινγκερ είναι επικεφαλής του κάστρου Μπέεσκοβ στην ομώνυμη περιοχή του Βρανδεμβούργου. Το Μουσείο Oder-Spree έχει αυτήν την περίοδο μία έκθεση με τίτλο “Vom Kommen und Gehen” («Για αυτούς που πάνε και έρχονται»). Η έκθεση διηγείται τις ιστορίες ανθρώπων που αναγκάστηκαν να έρθουν ή να φύγουν από την περιοχή – πρόσφυγες, ανθρώπους που εγκατέλειψαν τη Λαοκρατική Δημοκρατία της Γερμανίας ή επέστρεψαν από τη Δυτική Γερμανία, αλλά και πολλούς ακόμα.

Κατά τον Μπίσινγκερ μία τέτοια έκθεση δεν θα αρέσει κατά πάσα πιθανότητα στους πολιτικούς της AfD. Και πιθανότατα οι αρμόδιοι του κόμματος για τον πολιτισμό να θελήσουν να περιορίσουν τη χρηματοδότηση του μουσείου.

«Οτιδήποτε δεν είναι αμιγώς γερμανικό», λέει ο Μπίσινγκερ, «δεν έχει καμία ελπίδα με την AfD». Εάν όμως η AfD πράγματι σχεδιάζει όσα έχει εξαγγείλει, τότε «ένας στους δύο θα πρέπει να φύγουν». Ο επικεφαλής του μουσείου δεν κρύβει πως και αυτός είναι ανήσυχος ενόψει των εκλογών στο Βρανδεμβούργο.

Φόβος για τις δράσεις των ακροδεξιών ομάδων

Η τέχνη και ο πολιτισμός που αντιτίθενται στον ρατσισμό, τον δεξιό λαϊκισμό και την Ακροδεξιά βρίσκονται συχνά στο στόχαστρο της Δεξιάς, όπως επισημαίνει η κοινωνιολόγος Ούτε Κάρσταϊν από το Πανεπιστήμιο της Λειψίας. Η AfD για παράδειγμα κινείται εναντίον πολιτιστικών κέντρων και ιδρυμάτων που την επικρίνουν. Πρόκειται για έναν πολιτιστικό πόλεμο: «Υποστηρίζεται πως στα κέντρα αυτά διαδίδεται ο αριστερός εξτρεμισμός. Και μετά η AfD πηγαίνει με αυτήν την κατηγορία στα δημοτικά συμβούλια και ζητά εξηγήσεις για το γιατί συνεχίζουν αυτά τα ιδρύματα να χρηματοδοτούνται κατά παράβαση της αρχής της ουδετερότητας. Και τότε οι τοπικοί δημοτικοί σύμβουλοι νιώθουν τέτοια ανασφάλεια, ώστε πράγματι διακόπτουν τη χρηματοδότηση», εξηγεί στην DW η Κάρσταϊν.

Στη Θουριγγία, όπου αυτήν την περίοδο σχηματίζεται η νέα κυβέρνηση, τα πολιτιστικά κέντρα ήδη συζητούν για το πώς θα αντιδράσουν στην επιρροή των δεξιών λαϊκιστών, όπως αναφέρει η συγγραφέας Ντανιέλα Νταντς. Η αντιπρόεδρος της Ακαδημίας Επιστημών και Λογοτεχνίας του Μάιντς φοβάται πως το μέλλον προγραμμάτων όπως το πρότζεκτ “Denk Bunt” («Σκέψου πολύχρωμα») είναι αβέβαιο.

Προς το παρόν η AfD εστιάζει στην προώθηση της παράδοσης και την τόνωση της περηφάνιας για την πατρίδα. Το μοντέρνο δαιμονοποιείται. Και σε αυτό το πολιτιστικό τοπίο δεν υπάρχει καμία θέση ούτε για το κριτικό θέατρο ούτε για πολυπολιτισμικές ορχήστρες – ούτε βέβαια και για αριστερά night clubs όπως το “Kalif Storch”. Το κλαμπ της Ερφούρτης αποτελεί χώρο συνάντησης διαφόρων drag καλλιτεχνών, ενώ οργανώνονται και πολλά queer workshops. Εκεί μαζεύονται επίσης πολλοί νέοι μεταξύ 18 και 30 ετών για να χορέψουν. «Είμαστε φυσικά ένα ενοχλητικό πρόβλημα για τους Δεξιούς», λέει ο Χούμπερτ Λάνγκροκ, ιδιοκτήτης του κλαμπ. Ο Λάνγκροκ περιμένει να δει πώς θα πάνε τα πράγματα – θεωρώντας πιθανό ακόμα και το ενδεχόμενο να δεχθεί το μαγαζί του επίθεση από ακροδεξιές ομάδες της περιοχής, όπως έχει ήδη συμβεί και στο Αυτόνομο Κέντρο Νεολαίας της Ερφούρτης.

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς