Το Σύνταγμα της Γερμανίας είναι σαφές: «Δικαίωμα ψήφου έχει όποιος έχει συμπληρώσει το δέκατο όγδοο έτος της ηλικίας του». Πολλοί νέοι όμως αρνούνται να το δεχτούν. Είναι πολιτικοποιημένοι, διαδηλώνουν για τα δικαιώματά τους και -όπως η «Τελευταία Γενιά»- επιμένουν στους σκοπούς τους. Γιατί λοιπόν όχι πλήρες δικαίωμα ψήφου από τα 16 χρόνια, συμπεριλαμβανομένων των ομοσπονδιακών εκλογών;

Για τη μαθήτρια Ράγιε Λινγιόνομ Νιζαγιάτου, ένα τέτοιο όριο θα ήταν πολύ χαμηλό. «Αλλά το να μπορώ να ψηφίζω στις ομοσπονδιακές εκλογές από τα 16 μου, αυτό θα ήταν τέλειο», αναφέρει στην DW η μαθήτρια από το Βερολίνο, προσθέτοντας πως έχει διαμορφωμένη πολιτική άποψη και θέλει να την εκφράσει διά της ψήφου.

Ο Μίρο Λιμ είναι μάλλον επιφυλακτικός. Ο 17χρονος μαθητής λυκείου είχε δικαίωμα να ψηφίσει για πρώτη φορά τον Φεβρουάριο, αλλά μόνο σε δημοτικό επίπεδο, δηλαδή για τα μέλη της περιφερειακής διοίκησης στο Βερολίνο. «Τέτοιες εκλογές είναι πιο “διαχειρίσιμες” και μπορώ να οραματιστώ τις δυνατές αλλαγές για το μέρος που ζω», λέει. «Στις ομοσπονδιακές εκλογές, όμως, όλα είναι πολύ πιο περίπλοκα». Επιπλέον, το διάστημα μέχρι τις επόμενες ομοσπονδιακές εκλογές, του φαίνεται πολύ μεγάλο. «Μέχρι τότε, η άποψή μου ενδέχεται να έχει αλλάξει προ πολλού».

Η πλειοψηφία αντιτίθεται στην ψήφο από τα 16

Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του ινστιτούτου δημοσκοπήσεων Insa, το 62% των ερωτηθέντων είναι αντίθετο ή μάλλον αντίθετο με την αναγνώριση του δικαιώματος ψήφου από την ηλικία των 16 ετών στις ομοσπονδιακές εκλογές. Ωστόσο, ο σκεπτικισμός μειώνεται: σε παρόμοια έρευνα πριν από επτά χρόνια, το αντίστοιχο ποσοστό ανερχόταν σε 80%.

Η Ζίγκριντ Μάινχολντ-Χένσελ από το Ίδρυμα Bertelsmann δεν κατανοεί τον σκεπτικισμό. Η μείωση της ηλικίας ψήφου αποτελεί καλό αντίδοτο κατά της απογοήτευσης με την πολιτική. «Διάφορες μελέτες δείχνουν ότι οι 16χρονοι δεν διαφέρουν από τους 18χρονους όσον αφορά στις πολιτικές τους γνώσεις και το ενδιαφέρον τους», εξηγεί σε συνέντευξή της στην DW. «Από αυτήν την άποψη, δεν υπάρχει καμία εύλογη δικαιολογία για τη μη μείωση της ηλικίας ψήφου». Ακόμη, είναι σημαντικό να ασχολείται κανείς με τα κόμματα και τις εκλογές από νεαρή ηλικία, καθώς έτσι «διατηρείται η δημοκρατία ζωντανή και αποτελεσματική μακροπρόθεσμα».

Διάσταση απόψεων στην πολιτική ηγεσία

Οι γραμμές στη γερμανική πολιτική είναι σαφείς: τα κόμματα του συνασπισμού τάσσονται υπέρ της μείωσης της ηλικίας ψήφου στις ομοσπονδιακές εκλογές, όπως και το αριστερό κόμμα Die Linke. Το CDU/CSU και το δεξιό λαϊκιστικό AfD, αντιθέτως, αντιτίθενται σε μία τέτοια μεταρρύθμιση. Στο ενδεχόμενο μίας σχετικής τροποποίησης του εκλογικού νόμου, υπολογίζεται πως ο αριθμός των εκλογέων θα αυξηθεί κατά περίπου 1,5 εκατομμύριο. Ωστόσο, μία τέτοια αλλαγή θα απαιτούσε την έγκριση των 2/3 των μελών της Μπούντεσταγκ και του Μπούντεσρατ και τα κόμματα του συνασπισμού δεν διαθέτουν την απαραίτητη πλειοψηφία.

Ο Γιοχάνες Φόγκελ, αντιπρόεδρος του FDP, αγωνίζεται για τη μείωση της ηλικίας ψήφου εδώ και σχεδόν δύο δεκαετίες. Όσοι αντιτίθενται στην ηλικία ψήφου στα 16 έτη θα πρέπει «να δικαιολογήσουν πλήρως γιατί αρνούνται να παραχωρήσουν αυτό το δικαίωμα σε έναν πολίτη», αναφέρει ο Φόγκελ στην DW. Σε εποχές γήρανσης της κοινωνίας, η δικαιοσύνη μεταξύ των γενεών αποτελεί επίσης ένα επιχείρημα υπέρ της μικρής ηλικίας ψήφου: «Φυσικά, θα ήταν θετικό εάν οι προοπτικές των μελλοντικών γενεών συμπεριλαμβάνονταν πιο έντονα στην πολιτική».

Η συντηρητική αντιπολίτευση διαφωνεί. Στα 16 τους χρόνια, πολλοί νέοι δεν γνωρίζουν καν τι επάγγελμα πρόκειται να ακολουθήσουν ή τι επιθυμούν να σπουδάσουν, ενώ συχνά οι γονείς επηρεάζουν τις εκλογικές τους αποφάσεις. Ο Άνσγκαρ Χέβελινγκ, νομικός σύμβουλος της κοινοβουλευτικής ομάδας του CDU/CSU στην Μπούντεσταγκ, υποστηρίζει στην DW ότι «είναι προφανώς αντιφατικό να επιτρέπεται στους νέους να συνάπτουν συμβάσεις και να ευθύνονται αστικά μετά την ηλικία των 18 ετών και, ταυτοχρόνως, να μειωθεί η ηλικία ψήφου».

Περίπλοκο το νομικό πλαίσιο στη Γερμανία

Στην Ευρώπη, οι νέοι 16 ή 17 ετών έχουν δικαίωμα ψήφου στις βουλευτικές εκλογές μόνο στην Ελλάδα, τη Μάλτα και την Αυστρία. Ακόμη και παγκοσμίως, είναι πολύ λίγες οι χώρες στις οποίες προβλέπεται μία τόσο χαμηλή ηλικία ψήφου. Στη Γερμανία, πάντως, παρ’ ότι στις ομοσπονδιακές εκλογές συμμετέχουν όσοι πολίτες είναι άνω των 18 ετών, σε έξι κρατίδια επιτρέπεται στους 16χρονους να ψηφίζουν στις κρατιδιακές εκλογές. Σεε 11 από τα 16 κρατίδια, αναγνωρίζεται σε αυτούς δικαίωμα ψήφου και στις δημοτικές εκλογές.

Στις επερχόμενες εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τον Ιούνιο του 2024, οι 16χρονοι Γερμανοί θα έχουν επίσης δικαίωμα ψήφου για πρώτη φορά, όπως αποφάσισαν τα κόμματα του συνασπισμού (SPD, Πράσινοι, FDP) τον Νοέμβριο του 2022. Για μία τέτοια αλλαγή, δεν ήταν απαραίτητη μία πλειοψηφία 2/3. Η κ. Χένσελ του Ιδρύματος Bertelsmann θεωρεί ότι οι διαφορετικοί κανονισμοί είναι ατυχείς: «Όσον αφορά την πρόσβαση στην κάλπη, έχουμε ένα συνονθύλευμα κανονισμών και καλούμαστε να εξηγήσουμε σε έναν νέο ότι έχει δικαίωμα ψήφου στις ευρωεκλογές, αλλά όχι στις ομοσπονδιακές». Το εάν η κυβέρνηση θα μπορέσει τελικά να μειώσει την ηλικία ψήφου στα 16 έτη, παραμένει ασαφές.

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς