Στη Γερμανία εκλέγεται σήμερα ο νέος πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας. Η εκλογή του προέδρου λαμβάνει χώρα μόλις τρεις περίπου μήνες πριν τις εθνικές εκλογές. Εύλογο λοιπόν το ερώτημα, κατά πόσον προδικάζει το αποτέλεσμα την έκβαση των κοινοβουλευτικών εκλογών του Σεπτεμβρίου. Η ιστορία δίνει μια μάλλον αντιφατική εικόνα.

Παράδειγμα Βίλι Μπραντ

Έναν χρόνο πριν ο Βίλι Μπραντ γίνει ο πρώτος σοσιαλδημοκράτης καγκελάριος στη Γερμανία, ο υποψήφιος του κόμματος του, Γκούσταβ Χάινεμαν είχε εκλεγεί πρόεδρος της Δημοκρατίας. Τα θέματα στα οποία αναφέρθηκε ο Χάινεμαν όταν ανέλαβε την προεδρία της χώρας κυριάρχησαν αργότερα και στον προεκλογικό αγώνα του Βίλι Μπραντ:

"24 χρόνια μετά τον Β` Παγκόσμιο Πόλεμο", είχε πει ο Χάινεμαν, "και ακόμη εξακολουθεί να είναι ζητούμενο η αλληλοκατανόηση με τους ανατολικούς μας γείτονες. Η συζήτηση για τη διασφάλιση της ειρήνης σε όλη την Ευρώπη έπρεπε να έχει γίνει εδώ και καιρό και πρέπει επιτέλους να ξεκινήσει".

Λίγο αργότερα οι πολίτες έδωσαν με την ψήφο τους στον Βίλι Μπραντ την εντολή να ξεκινήσει αυτή η συζήτηση. Μέχρι και σήμερα το παράδειγμα Χάινεμαν - Μπραντ χρησιμοποιείται συχνά για να δείξει ότι οι προεδρικές εκλογές στη Γερμανία προδικάζουν και το αποτέλεσμα των εθνικών εκλογών.

Εκτιμάται ότι η εκλογή του Χάινεμαν οδήγησε τότε σε αλλαγή της εκλογικής συμπεριφοράς των πολιτών. Αφορμή ωστόσο δεν ήταν η εκλογή του αυτή καθαυτή. Οι Φιλελεύθεροι είχαν γυρίσει τότε την πλάτη στους Χριστιανοδημοκράτες, προσεγγίζοντας τους Σοσιαλδημοκράτες. Ψήφισαν τον Χάινεμαν για πρόεδρο της Δημοκρατίας και λίγο αργότερα σχημάτισαν κυβέρνηση μαζί με τους Σοσιαλδημοκράτες του Βίλι Μπραντ. Σήμερα κάτι αντίστοιχο μπορεί μάλλον να αποκλειστεί.

Το παράδειγμα Κάρστενς

10 χρόνια αργότερα επιχείρησαν κάτι ανάλογο και τα χριστιανικά κόμματα. Το 1979 Χριστιανοδημοκράτες και Χριστιανοκοινωνιστές είχαν την πλειοψηφία στην Εθνοσυνέλευση και εξέλεξαν τον Καρλ Κάρστενς στην προεδρία της χώρας. Παρόλα αυτά όμως έχασαν τις εθνικές εκλογές που ακολούθησαν. Ο σοσιαλδημοκράτης Χέλμουτ Σμιτ σχημάτισε εντέλει κυβέρνηση μαζί με τους Φιλελεύθερους.

Το 1982 οι Φιλελεύθεροι τάχθηκαν και πάλι στο πλευρό των Χριστιανοδημοκρατών. Στην πιο διαφιλονικούμενη απόφαση της προεδρίας του, ο Κάρστενς ενέδωσε τότε στην επιθυμία του μετέπειτα καγκελαρίου Χέλμουτ Κολ για την προκήρυξη πρόωρων εκλογών. Έτσι ξεκίνησε η εποχή Κολ που κράτησε 16 ολόκληρα χρόνια.

Η προεδρία Χέρτσογκ

Το έναυσμα για αλλαγή έδωσε το 1997 ο τότε χριστιανοδημοκράτης πρόεδρος της Δημοκρατίας Ρόμαν Χέρτσογκ. Στην περίφημη ομιλία του πριν από τις εκλογές είχε μιλήσει για στασιμότητα και οπισθοδρόμηση: "Στη Γερμανία πρέπει να αλλάξει κάτι, θα πρέπει να αποχαιρετίσουμε αγαπημένες παλιές συνήθειες".

Λίγους μήνες αργότερα οι ψηφοφόροι γύρισαν την πλάτη στον Χέλμουτ Κολ. Τα ηνία της χώρας ανέλαβε ο σοσιαλδημοκράτης Γκέρχαρντ Σρέντερ ο οποίος υποσχέθηκε να προχωρήσει στις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις που δεν είχαν γίνει επί καγκελαρίας Κολ. Πρόεδρος της Δημοκρατίας έγινε αργότερα ο επίσης σοσιαλδημοκράτης Γιοχάνες Ράου.

Η εκλογή του Κέλερ

Το 2004 Χριστιανοδημοκράτες και Φιλελεύθεροι ξανακέρδισαν την προεδρία εκλέγοντας τον Χορστ Κέλερ. Όπως και την εποχή του Χάινεμαν έτσι και τότε άρχισε να δρομολογείται μια μεγάλη πολιτική αλλαγή. Τον επόμενο χρόνο η Άνγκελα Μέρκελ έγινε η πρώτη γυναίκα καγκελάριος της Γερμανίας.

Φέτος όμως τα πράγματα είναι πολύπλοκα. Μπορεί οι εθνικές εκλογές στη Γερμανία να είναι μόλις τρεις μήνες μετά την εκλογή του προέδρου της δημοκρατίας. Ωστόσο στο διάστημα αυτό υπάρχει μια σειρά άλλων μεγάλων εκλογικών αναμετρήσεων. Καταρχήν οι ευρωεκλογές, μέσω των οποίων οι πολίτες θα στείλουν αναμφίβολα ένα μήνυμα στα μεγάλα κόμματα. Επίσης τον Αύγουστο πραγματοποιούνται περιφερειακές εκλογές σε τρία ομόσπονδα κρατίδια. Η εκλογή του προέδρου λοιπόν από μόνη της δεν μπορεί σύμφωνα με Γερμανούς αναλυτές να προδικάσει αυτή τη φορά την έκβαση των εθνικών εκλογών. Όλες οι αναμετρήσεις μαζί και κάθε μια ξεχωριστά θα παίξουν το ρόλο τους.

Peter Stützle/Κώστας Συμεωνίδης