To 1949, τέσσερα χρόνια μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, τα ερείπια μονοπωλούν ακόμα την όψη των μεγαλύτερων αστικών κέντρων. Η χώρα έχει απωλέσει σημαντικά εδάφη στα ανατολικά, ο πληθυσμός έχει αποδεκατιστεί και εκατομμύρια πρόσφυγες είχαν εισρεύσει στη δυτική Γερμανία. Οι τελευταίες ελεύθερες εκλογές έγιναν 17 χρόνια νωρίτερα. Μέσα σε λίγους μήνες από την ανέλιξη στην εξουσία το 1932, ο Αδόλφος Χίτλερ κατέλυσε τη δημοκρατία. Στις 14 Αυγούστου, λίγους μόνο μήνες μετά την ίδρυση της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, οι Γερμανοί καλούνταν για πρώτη φορά μεταπολεμικά στις κάλπες. Στις πρώτες ελεύθερες, δημοκρατικές εκλογές μετά το 1945.

«Δεν πρόκειται μόνο για τις πρώτες ομοσπονδιακές εκλογές, αλλά και για τις πρώτες ελεύθερες εκλογές από το φθινόπωρο του 1932, στην τελευταία φάση της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης», δήλωσε στην DW ο ιστορικός Μπένεντικτ Βίντγκενς: «Από αυτή την άποψη, ήταν ένα νέο ξεκίνημα στις δημοκρατικές διαδικασίες, αλλά και στην δημιουργία ενός κρατικού πλαισίου που δεν υπήρχε σε αυτή τη μορφή».

Δεν επιτράπηκε ωστόσο σε όλους τους Γερμανούς να ψηφίσουν. Μετά τον πόλεμο, η χώρα χωρίστηκε σε ζώνες κατοχής των τεσσάρων νικητριών δυνάμεων. Μόνο οι τρεις δυτικές νικήτριες δυνάμεις -ΗΠΑ, Μεγάλη Βρετανία και Γαλλία- επέτρεψαν την ψηφοφορία. Στη ανατολική ζώνη κατοχής η Σοβιετική Ένωση εγκατέστησε κομμουνιστικό σύστημα χωρίς ελεύθερες εκλογές.

Οι Γερμανοί ήλπιζαν σε σύντομη επιστροφή της πρωτεύουσας στο Βερολίνο

Τα περίπου 31 εκατομμύρια ψηφοφόροι με δικαίωμα ψήφου είχαν ένα ευρύ φάσμα κομμάτων για να επιλέξουν. Εκτός από τους συντηρητικούς Χριστιανοδημοκράτες (CDU/CSU) και τους Σοσιαλδημοκράτες (SPD), στα ψηφοδέλτια βρίσκονταν οι Ελεύθεροι Δημοκράτες (FDP), το Κομμουνιστικό Κόμμα, το Βαυαρικό Κόμμα, εκλέξιμο μόνο στη Βαυαρία, το υπερσυντηρητικό Γερμανικό Κόμμα, καθώς και πολλά άλλα.

Το νέο κοινοβούλιο θα συνεδρίαζε στη Βόννη, η οποία είχε επιλεγεί ως προσωρινή πρωτεύουσα, μιας και ο μεσοπρόθεσμος στόχος των Γερμανών ήταν η επιστροφή της πρωτεύουσας στο Βερολίνο, κάτι που έγινε εν τέλει πολλά χρόνια αργότερα με την επανένωση της Γερμανίας το 1990 και το 2000 με την επιστροφή του ομοσπονδιακού κοινοβουλίου στο Βερολίνο.

Τον Αύγουστο του 1949 οι πολίτες φαίνεται να εισάκουσαν τις εκκλήσεις των κορυφαίων πολιτικών της χώρας και προσήλθαν σε ποσοστό 78,5% στις κάλπες. Το υψηλό αυτό ποσοστό ερμηνεύθηκε ως ευρεία αποδοχή της νέας πολιτικής τάξης πραγμάτων στη μεταπολεμική Γερμανία.

Εξωτερική και οικονομική πολιτική υπό την εποπτεία των Συμμάχων

Έντεκα κόμματα εισήλθαν στην Μπούντεσταγκ. Το CDU και το CSU ήταν η ισχυρότερη κοινοβουλευτική ομάδα με 31% των ψήφων και 139 από τις συνολικά 402 έδρες του κοινοβουλίου. Οι Σοσιαλδημοκράτες του SPD έλαβαν το 29,2% και 131 έδρες. Τρίτο κόμμα αναδείχθηκαν οι Φιλελεύθεροι του FDP με 52 βουλευτές, ενώ το συντηρητικό Γερμανικό Κόμμα και το Βαυαρικό Κόμμα έλαβαν από 17. Το Κομμουνιστικό Κόμμα εισήλθε στο κοινοβούλιο με 15 βουλευτές.

Η πρώτη μεταπολεμική Βουλή συγκροτήθηκε σε σώμα στις 7 Σεπτεμβρίου 1949. Μετά από σκληρές διαπραγματεύσεις οι συντηρητικοί σχημάτισαν συνασπισμό με τους Φιλελεύθερους και το Γερμανικό Κόμμα. Ομοσπονδιακός καγκελάριος εκλέχθηκε στις 15 Σεπτεμβρίου ο Κόνραντ Αντενάουερ με προβάδισμα μόνο μιας ψήφου: της δικής του.

Το νέο κράτος κατάφερε να υπερπηδήσει σημαντικά εμπόδια. Όμως η πρώτη επίσημη ενέργεια του Αντενάουερ δείχνει πόσο περιορισμένες ήταν ακόμα οι εξουσίες του νέου καγκελάριου. Επισκέφθηκε τους Ύπατους Αρμοστές, τους εκπροσώπους των δυτικών δυνάμεων, που είχαν την εποπτεία της νέας κυβέρνησης. Παρά την ίδρυση του κράτους, σημαντικοί τομείς όπως η εξωτερική πολιτική και η οικονομία παρέμειναν υπό τον έλεγχο των νικητριών δυνάμεων.

«Όλα έπρεπε να μπουν σε τάξη και να αναδιοργανωθούν»

Αλλά η πρώτη εσωτερική δοκιμασία για το νέο γερμανικό κράτος έχει ξεπεραστεί επιτυχώς. Ποια μαθήματα μπορούμε να αντλήσουμε για το σήμερα; Ο ιστορικός Μπένεντικτ Βίντγκενς απαντά στους σημερινούς φόβους για ακραίες πολιτικές θέσεις και για αναταραχή στο κομματικό σύστημα ως εξής:

«Αν κοιτάξετε πίσω στο 1949, θα διαπιστώσετε ότι και τότε όλα έπρεπε να μπουν σε τάξη και να αναδιοργανωθούν. Μέσα από τους πολιτικούς, μέσα από τις προτάσεις των κομμάτων και μέσα από την πολιτική διαδικασία δρομολογήθηκε μια εξέλιξη που μετέτρεψε αυτή τη σχεδόν χαοτική χώρα, η οποία είχε πληγωθεί βαριά από τον εθνικοσοσιαλισμό και τον μετέπειτα ψυχρό πόλεμο, σε σταθερή δημοκρατία. Ίσως το μάθημα είναι ότι μια δύσκολη κατάσταση διευθετείται μόνο μέσα από πολιτικές πρωτοβουλίες και τη συμμετοχή».

Επιμέλεια: Στέφανος Γεωργακόπουλος