Συνηθίζεται να λέγεται ότι εκτός της Ελλάδας υπάρχει – πληθυσμιακά και όχι μόνο - άλλη μια Ελλάδα. Μια δεύτερη Ελλάδα της προόδου, της επιτυχίας, της επίμονης προσπάθειες, των ευκαιριών που δεν υπάρχουν στην πρώτη. Ο λόγος για τους Έλληνες που φεύγουν και πετυχαίνουν στο εξωτερικό. Ο Άλμπερτ Μπουρλά είναι μια τέτοια περίπτωση. Από τότε που ο φαρμακευτικός κολοσσός Pfizer έβγαλε πρώτος ένα εμβόλιο κατά του κορωνοϊού, ο ελληνικής καταγωγής, από Εβραίους γονείς και οικογένεια επιζώντων του Ολοκαυτώματος, διευθύνων σύμβουλός της Άλμπερτ Μπουρλά, δίνει συνεχώς συνεντεύξεις, πολλές στη χώρα που γεννήθηκε, μεγάλωσε και σπούδασε. Η επιδημία χτύπησε την ελληνική οικονομία όπως κι όλες τις άλλες χώρες. Το ότι ένας Έλληνας διαθέτει ένα αποτελεσματικό “όπλο” κατά του κορωνοϊού, θεωρείται ως εθνική επιτυχία. Στην Ελλάδα μέσα από αμέτρητες συνεντεύξεις οι περισσότεροι πια γνωρίζουν ότι γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη, σπούδασε στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, ότι η αγαπημένη του ποδοσφαιρική ομάδα είναι ο Άρης Θεσσαλονίκης και ότι το καλοκαίρι κάνει διακοπές στη Χαλκιδική. Σε ένα βίντεο της εταιρείας του ο Μπουρλά δηλώνει ότι δεν θα ξεχάσει την προέλευσή του και ότι το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο διαμόρφωσε τον χαρακτήρα και την καριέρα του.

Ελληνικές επιτυχίες στο εξωτερικό

Μια καριέρα που ξεκίνησε στην Ελλάδα αλλά συνεχίστηκε στο εξωτερικό. Δεν πρόκειται για μεμονωμένη περίπτωση. Η δημοσιονομική κρίση προκάλεσε το λεγόμενο Brain Drain, τη μαζική φυγή πολύ καλά εκπαιδευμένων νέων στο εξωτερικό. Ο Λόης Λαμπριανίδης, καθηγητής στο τμήμα Οικονομικών Σπουδών με γνωστικό αντικείμενο την οικονομική γεωγραφία, έχει εμβαθύνει στο θέμα. Θεωρεί ως δεδομένο ότι το Brain Drain δεν είναι απότοκο της οικονομικής κρίσης, αλλά ότι υπάρχει από τις δεκαετίες του 80 και 90. Τότε είχε αυξηθεί δραστικά ο αριθμός των φοιτητών στα Πανεπιστήμια. “Αλλά γιατί να είναι κακό;”. Για τον Λαμπριανίδη το πρόβλημα δεν είναι ότι υπάρχουν πολλοί απόφοιτοι πανεπιστημίων, που μάλιστα σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες είναι κάτω από τον μέσον όρο. “Ο λόγος που οι απόφοιτοι εγκαταλείπουν τη χώρα δεν είναι ότι οι σπουδές διαρκούν πολλά χρόνια, αλλά ότι δεν υπάρχει αντίστοιχη ζήτηση στην αγορά για επιστήμονες. Το οικονομικό μοντέλο δεν βασίζεται σε προϊόντα ή επιδόσεις που για να παραχθούν χρειάζονται επιστήμονες”.

Η νευροψυχολόγος Στέλλα Τσώτση γνωρίζει το πρόβλημα. Όπως ο Άλμπερτ Μπουρλά σπούδασε και έκανε το διδακτορικό της στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο. Αλλά στη συνέχεια δεν βρήκε δουλειά και γύρισε τα νώτα στην Ελλάδα. Τώρα είναι ερευνήτρια στο Όσλο με θέμα τις ψυχικές ασθένειες που μεταδίδονται από τους γονείς στα παιδιά. “Στην Ελλάδα λείπουν τα χρήματα αλλά και η ερευνητική κουλτούρα”, λέει. “Λείπει η εποικοδομητική σκέψη για επιδόσεις, Δούλεψα σε δύο ερευνητικά ινστιτούτα στη Σιγκαπούρη και στη Νορβηγία, Και στα δύο υπήρχε το σύστημα αξιολόγησης και ανταμοιβής των εργαζομένων σε ετήσια βάση. Βασικό μέλημα δεν είναι η απόλυση προσωπικού, αλλά η καλλιέργεια αισθήματος υπευθυνότητας που βοηθά στο σχεδιασμό των επόμενων βημάτων στην καριέρα και στην επαγγελματική ανέλιξη”, τονίζει η Στέλλα Τσότση. Σε ένα επόμενο στάδιο της καριέρας της η Τσότση θα ήθελε να επιστρέψει στην Ελλάδα. Υπό την προϋπόθεση ανάλογης αμοιβής και επίλυσης παλαιών και γνωστών προβλημάτων. “Η διοίκηση και το φορολογικό σύστημα θα πρέπει να σταθεροποιηθούν για να μπορούν ερευνητές, όπως εγώ, να αφοσιωθούν με την ησυχία τους στη δουλειά τους”.

Το κράτος πρέπει να κάνει περισσότερα

Αλλά και ο Λόης Λαμπριανίδης επιθυμεί καλύτερες συνθήκες για νέους ερευνητές, αλλά και αλλαγή του τρόπου σκέψης σε νέους εργαζόμενους. “Τα τελευταία 6 με 7 χρόνια έχει γίνει μόδα να φεύγεις από τη χώρα. Αυτοί οι άνθρωποι εστιάζουν στα προβλήματα της Ελλάδας και πιστεύουν ότι το σύστημα στις χώρες στις οποίες μεταναστεύουν, είναι άψογο. Αυτό είναι ένα πολύ μεγάλο πρόβλημα”. Για να σταματήσει το Brain Drain θα πρέπει η χώρα να καταστήσει ορατές τις δυνατότητες που υπάρχουν, υποστηρίζει ο Έλληνας καθηγητής. Η πολιτική θα πρέπει να δημιουργήσει κίνητρα για νέους, για να μην παίρνουν τις βαλίτσες τους αμέσως μετά τις σπουδές. Να δημιουργήσει επιμορφωτικά και ερευνητικά προγράμματα στα πανεπιστήμια, να ιδρύσει νέες επιχειρήσεις με νέους απόφοιτους πανεπιστημίων και με κρατική οικονομική υποστήριξη. “Σημαντική είναι επίσης η μετάδοση της γνώσης και η ετοιμότητα νέων εργαζόμενων να συμπράξουν και έτσι να συνδυάσουν διάφορες δυνατότητες”. Σε αυτό έχουν ρόλο και οι Έλληνες που κάνουν καριέρα στο εξωτερικό. "Πρέπει να δικτυώσουμε Έλληνες επιστήμονες του εξωτερικού με του εσωτερικού” λέει ο Λαμπριανίδης.

Αλλά και ο Άλμπερτ Μπουρλά κάνει αναφορά στην κατάσταση στη χώρα του στο βίντεο της Pfizer. Η φαρμακευτική εταιρεία σχεδιάζει ένα τεχνολογικό κέντρο στη Θεσσαλονίκη. Θεωρείται βέβαιο ότι κινητήρια δύναμη ήταν η σχέση του με την πόλη. Ο καθηγητής Λόης Λαμπριανίδης ελπίζει ότι υπάρχουν περισσότεροι Έλληνες του εξωτερικού που δεν εξαντλούν τη νοσταλγία τους σε μια φορά το χρόνο διακοπές την Ελλάδα. “Κάποιος που διαχειρίζεται μια μεγάλη επιχείρηση, αποφασίζει και για τη μετεξέλιξή της, μπορεί να δραστηριοποιηθεί, ώστε ένα κομμάτι δράσης της να μεταφερθεί στην Ελλάδα”. Στόχος της επιχείρησης δεν θα πρέπει να είναι η εκμετάλλευση του φτηνού εργατικού δυναμικού αλλά η διασφάλιση εργασιακής προοπτικής σε ανθρώπους με πολλά προσόντα. “Υπάρχουν για παράδειγμα πολύ καλοί γιατροί, βιολόγοι ή στατιστικολόγοι. Έλληνες επενδυτές από το εξωτερικό θα μπορούσαν να τους δώσουν ευκαιρίες να χρησιμοποιήσουν τις γνώσεις τους προς όφελος της ελληνικής οικονομίας”.

Φλόριαν Σμιτς

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου