Ένα καινούριο «καλοκαιρινό παραμύθι» περίμενε η Γερμανία από το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου, που ολοκληρώνεται την Κυριακή. Ούτε λίγο ούτε πολύ οι διοργανωτές ήθελαν να δουν μία «επανάληψη» του Παγκοσμίου Κυπέλου του 2006 που έγινε στα γερμανικά γήπεδα σε μία χαλαρή ατμόσφαιρα, με υπέροχη λιακάδα, με τη Γερμανία να κατακτά την τρίτη θέση και να κερδίζει συμπάθειες σε όλον τον κόσμο.

Έχει επιτευχθεί ο στόχος; Αγωνιστικά προφανώς όχι, καθώς στο EURO 2024 η Νατσιοναλμάνσαφτ μπορεί να έδειξε το καλύτερο πρόσωπό της τα τελευταία χρόνια, αλλά αποκλείστηκε στις λεπτομέρειες από την Ισπανία στην προημτελική φάση. Στο εξω-αγωνιστικό κομμάτι ο απολογισμός είναι θετικός, αλλά οι εποχές είναι διαφορετικές σε σχέση με το 2006, επισημαίνει στην Deutsche Welle η Ντάγκρουν Χίντσε, θεατρική συγγραφέας και κριτικός τέχνης.

«Είναι μία πολύ γερμανική ιδιότητα να σκαλίζουμε συνεχώς το παρελθόν, δεν είμαστε και πολύ δεκτικοί στις αλλαγές» λέει η Ντάγκρουν Χίντσε. «Αλλά το τελευταίο που χρειαζόμαστε τώρα είναι η πατριωτική έκσταση και η αυτοαναφορικότητα του 2006. Και αυτή η απαίτηση από τον εαυτό μας να είμαστε παντού οι πρώτοι και οι καλύτεροι δεν χρειάζεται, είναι καλό να αποκτήσουμε μία πιο ρεαλιστική αντίληψη. Αυτό που προέχει σήμερα είναι να αποκτήσουμε και πάλι μία καλύτερη κοινωνική συνοχή».

Κοινωνική ένταση, πολιτική πόλωση

Το 2006, όταν η Γερμανία ζούσε το «καλοκαιρινό παραμύθι» της, δεν υπήρχε ούτε πανδημία, ούτε προσφυγική κρίση, ούτε πόλεμος στην Ουκρανία, αλλά ούτε και η άνοδος της Ακροδεξιάς εντός συνόρων. Το φετινό Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου έγινε σε μία διαφορετική χώρα, με συνθήκες κοινωνικής έντασης, με την πόλωση να οξύνεται στο πολιτικό σκηνικό, με μεγάλες ομάδες του πληθυσμού να φαίνεται ότι δεν μπορούν να συμφιλιωθούν μεταξύ τους.

Με αυτά τα δεδομένα, ο Γιούργκεν Μίταγκ, πολιτικός επιστήμων και καθηγητής στη Γυμναστική Ακαδημία της Κολωνίας, θεωρεί ότι ο απολογισμός είναι θετικός. «Η περιρρέουσα ατμόσφαιρα στη Γερμανία είναι σίγουρα καλύτερη, από ό,τι πριν τη διοργάνωση», επισημαίνει. «Για τους περισσότερους το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα ήταν μία μεγάλη γιορτή. Όσο για τους φόβους που υπήρχαν σχετικά με θέματα ασφάλειας, τελικά δεν επαληθεύθηκαν».

Άλλο ποδόσφαιρο, άλλο πολιτική;

Μπορεί το ποδόσφαιρο να λειτουργήσει ως πρότυπο για την πολιτική; Δεν αφορά μόνο τη Γερμανία η συζήτηση αυτή. Αίσθηση προκάλεσαν οι πρόσφατες δηλώσεις του Γάλλου Κιλιάν Εμπαπέ, ο οποίος από τα γερμανικά γήπεδα απευθύνθηκε στους συμπατριώτες του, καλώντας τους να προσέλθουν στις κάλπες για τον δεύτερο γύρο των βουλευτικών εκλογών, στις 7 Ιουλίου. Η δημόσια έκκληση προκάλεσε την οργή της Μαρίν Λεπέν, αλλά ίσως συνέβαλε σε κάποιο ποσοστό στην αυξημένη συμμετοχή στις εκλογές.

Ο Γιούργκεν Μίταγκ εκτιμά ότι υπάρχει μία αυξανόμενη τάση πολιτικοποίησης στο ποδόσφαιρο. «Οι δηλώσεις Εμπαπέ για τις γαλλικές εκλογές, οι Σέρβοι που τιμωρήθηκαν για σημαίες με το Κόσοβο που εμφανίστηκαν στην κερκίδα, η όλη συζήτηση για τον χαιρετισμό των Γκρίζων Λύκων από τον Τούρκο Ντεμιράλ- όλα αυτά δείχνουν ότι η πολιτικοποίηση στο ποδόσφαιρο εντείνεται και ότι συγκεκριμένα σύμβολα εμφανίζονται πολύ στοχευμένα στα γήπεδα» τονίζει ο Γερμανός πολιτικός επιστήμων.  

Στα πολιτικά συμφραζόμενα του ποδοσφαίρου εντάσσονται ασφαλώς και οι «γκρίνιες» του ακροδεξιού κόμματος «Εναλλακτική για τη Γερμανία» (AfD) για την καινούρια ροζ και μοβ φανέλα της Εθνικής Γερμανίας, η οποία κατά την άποψη της AfD δεν είναι αρκετά «ανδροπρεπής» και επιπλέον αποτελεί έκφανση μίας «δήθεν πολύ-πολυπολιτισμικής προπαγάνδας». Κι όμως, η ροζ και μοβ φανέλα έχει ήδη «σπάσει ταμεία» καταγράφοντας τις περισσότερες πωλήσεις από κάθε άλλη στολή της Εθνικής Γερμανίας στο παρελθόν!

Γερμανία, μία «όχι και τόσο τέλεια» χώρα

Γενικότερα, η ανταπόκριση των Γερμανών φιλάθλων ήταν εξαιρετική (αν εξαιρέσουμε τις αποδοκιμασίες προς τον Ισπανό Μαρκ Κουκουρέγια). Τα γήπεδα ήταν υπερ-πλήρη, τεράστια πλήθη παρακολουθούσαν τα παιχνίδια σε δημόσιες προβολές σε όλη τη Γερμανία, ενώ σοβαρά επεισόδια δεν σημειώθηκαν. Σίγουρα οι φίλαθλοι «έζησαν» τη διοργάνωση πιο έντονα σε σχέση με την απομόνωση που επικρατούσε στο Μουντιάλ του Κατάρ.

Αλλά αυτό σημαίνει ότι ήρθαν σε επαφή και με την καθημερινότητα στη Γερμανία, για να βιώσουν και οι ίδιοι οργανωτικές ατέλειες, καθυστερήσεις των Γερμανικών Σιδηροδρόμων και άλλα αρνητικά φαινόμενα, που μάλλον δεν συνάδουν με τα παλαιότερα στερεότυπα περί γερμανικής τελειότητας. Όπως λέει η συγγραφέας Ντάγκρουν Χίντσε «από τα όσα είδαν στους σιδηροδρόμους, στις πληρότητες των ξενοδοχείων και στην ίδια τη διοργάνωση, οι φίλαθλοι κατάλαβαν ότι ακόμη και στη Γερμανία μάλλον δεν λειτουργούν τα πάντα άψογα. Είναι κάτι που δεν κρύβεται, πλέον. Αλλά πιστεύω ότι ίσως αυτό κάνει τους Γερμανούς και λίγο πιο ανθρώπινους, ίσως ενισχύσει και κάποιες συμπάθειες γι αυτή τη χώρα…»

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου