Αρχίζει σήμερα στην Κωνσταντινούπολη η κύρια ακροαματική διαδικασία της δίκης κατά των τεσσάρων υψηλόβαθμων αξιωματούχων του ισραηλινού στρατού , οι οποίοι κατηγορούνται για την αιματηρή επίθεση που είχαν διατάξει το Μάιο του 2010 κατά του χρηματοδοτούμενου από την τουρκική Ισλαμική Φιλανθρωπική Οργάνωση IHH διεθνούς στολίσκου «Μαβί Μαρμαρά». Ο«Στόλος της Ελευθερίας», όπως είναι γνωστός, είχε παραβιάσει τα ισραηλινά χωρικά ύδατα, μεταβαίνοντας προς τη Γάζα για παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας. Κατά την επίθεση σκοτώθηκαν εννέα Τούρκοι υπήκοοι ενώ τραυματίστηκαν πάνω από 50 άλλοι επιβαίνοντες.

Η τουρκική εισαγγελία είχε καταθέσει μηνύσεις κατά των υπευθύνων της επίθεσης, ανάμεσα στους οποίους είναι και ο πρώην αρχηγός του Γενικού Επιτελείου των Ισραηλινών Δυνάμεων, στρατηγός Γκάμπι Ασκενάζι. Οι ισραηλινοί κατηγορούμενοι, ο οποίοι δικάζονται ερήμην, βρίσκονται αντιμέτωποι, σύμφωνα με το τουρκικό ποινικό δίκαιο,  με την θανατικοί ποινή, εάν τελικά καταδικαστούν. Από την πλευρά του το Ισραήλ δεν αναγνωρίζει τη δικαιοδοσία των τουρκικών δικαστηρίων , χαρακτηρίζοντάς τη δίκη ως «μονομερή». Εντούτοις οι συγγενείς των θυμάτων καθώς και οι φιλοπαλαιστινιακοί κύκλοι διεθνώς αναμένουν με μεγάλο ενδιαφέρον την έκβαση της δίκης, βλέποντάς την ως ένα είδος δικαίωσης για τα θύματα αλλά και την Παλαιστίνη. Αναμένεται μάλιστα να εξετασθούν πάνω από 490 μάρτυρες από 37 χώρες.

Δίκη με σαθρά νομιμοποιητικά θεμέλια

«Πρόκειται για μία σημαντική δίκη με ιδιαίτερο πολιτικό βάρος για την Τουρκία», αναφέρει ο Γκούλντεν Σόνμεζ, ένας εκ των δικηγόρων των οικογενειών των θυμάτων. «Οι υπεύθυνοι πρέπει να τιμωρηθούν παραδειγματικά γι’ αυτά τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Είναι μία δίκη ουσίας, δεν έχει μόνο συμβολικές διαστάσεις. Αυτό σημαίνει πως σε περίπτωση καταδίκης, οι ένοχοι Ισραηλινοί θα μπορούν να συλληφθούν οπουδήποτε στον κόσμο μέσω διεθνούς εντάλματος σύλληψης».

Ωστόσο, παρά τις μεγάλες προσδοκίες από τουρκικής πλευράς, πολλοί νομικοί βλέπουν με ιδιαίτερη προσοχή τα ζητήματα νομιμότητας και νομιμοποίησης που εγείρονται γύρω από τη δίκη. Η επιβολή θανατικής ποινής από την Τουρκία στους πρώην Ισραηλινούς αξιωματούχους είναι στην πράξη δύσκολο τελικά να επιβληθεί, ενώ τα τουρκικά ΜΜΕ επισημαίνουν ότι οι ισραηλινές αρχές προσπαθούν να προστατεύσουν τους περίπου 150 υψηλούς αξιωματούχους που εμπλέκονται στην υπόθεση προτρέποντάς τους να μη φύγουν από τη χώρα.

Παλιοί σύμμαχοι, νέοι εχθροί

Η υπόθεση αυτή έχει κλονίσει τις σχέσεις των δύο χωρών ανεπανόρθωτα. Λίγο μετά το συμβάν, η Άγκυρα απέλασε τον Ισραηλινό πρεσβευτή, ενώ παράλληλα ορατή ήταν και η απειλή ενός θερμού επεισοδίου. Εν τω μεταξύ από τότε οι διεθνείς εισαγγελικές έρευνες υπό την εποπτεία του ΟΗΕ απέτυχαν. Το συντηρητικό Ισλαμικό Κόμμα του Ταγίπ Ερντογάν (AKP) ζήτησε από το Ισραήλ να απολογηθεί δημόσια, να προχωρήσει σε αποζημίωση των οικογενειών των θυμάτων και να άρει τον αποκλεισμό της Γάζας. «Εάν το Ισραήλ επιθυμεί να αποκαταστήσει τους δεσμούς με τον σημαντικότερο ‘φίλο’ του στον ισλαμικό κόσμο, θα πρέπει πρώτα να συμμορφωθεί με αυτούς τους τρεις όρους», δήλωσε πρόσφατα από το Βερολίνο ο Εγκεμέν Μπαγκίς, υπουργός επί Ευρωπαϊκών Ζητημάτων της κυβέρνησης Ερντογάν.

Η ένταση στη σχέση των δύο χωρών έρχεται σε μια κρίσιμη φάση για τις ισορροπίες στη Μέση Ανατολή. Για πάνω από μισό αιώνα οι δύο χώρες συνεργάζονταν αγαστά στους τομείς της οικονομίας και της ασφάλειας στην περιοχή. Η Τουρκία ήταν μάλιστα μία από της πρώτες μουσουλμανικές χώρες που αναγνώρισε το κράτος του Ισραήλ. Τη δεκαετία του 1990 αναπτύχθηκαν ιδιαίτερα οι εμπορικές και τουριστικές σχέσεις. Μετά το 2010 η κατάσταση επιδεινώθηκε ραγδαία, κυρίως στο πολιτικό επίπεδο, με την κοινή γνώμη και στις δύο χώρες να εμφανίζει στοιχεία πόλωσης και φανατισμού.

Αyhan Simsek / Δήμητρα Κυρανούδη

Υπεύθ. σύνταξης: Σπύρος Μοσκόβου